سخن سردبیر: دکتر حجت‌اله مرادی

از جمله مسائل مهم در بررسی‌های اصلی شناخت اجتماعی، چگونگی استنباط اجتماعی است. این استنباط هم فرایند و هم محصول یک جریان ذهنی است. استنباط، فرایندی به‌شمار می‌رود که ارزیابیِ اطلاعات لازم برای بررسی قضاوت یا تصمیم‌گیری همچنین گردآوری، ترکیب و تألیف اطلاعات را فرامی‌گیرد، لیکن به عنوان یک محصول، نتیجه فرایند استدلالی است. مردم در استنباط‌های خود، در بارة مسائل عینی و انتزاعی یا کلی و اختصاصی از راهبردهای متنوعی بهره می‌گیرند.

نویسنده: دکتر حجت‌اله مرادی

چکیده

تأثیر عملیات روانی سایبری بر جنگ‌های آتی وضوح بیشتری پیدا کرده است و ابعاد و گونه‌های مختلف آن در لبنان، افغانستان و عراق بروز و نمود پیدا می‌کند. اگر جنگ‌های یادشده را به عنوان شاخص در نظر بگیریم، جنگ‌های آینده ماهیتی شخصی، فریبکارانه و مدنی – نظامی خواهند داشت و دربرگیرندة جذب نیروها در سراسر جهان خواهند بود. تمامی این مقولات توسط عناصر سایبری مدیریت و اجرا خواهند شد. این مقاله پدیدة در حال تحول عملیات روانی سایبری را تحلیل کرده، آن را در بافت حملات رژیم صهیونیستی علیه حزب‌الله بررسی ‌می‌کند. همچنین گونه‌ها و محتوای عملیات روانی سایبری (مجازی) را توصیف کرده، تأثیر آن را بر بهبود عملیات نفوذ دو سوی میدان مورد بررسی و مطالعه قرار می‌دهد.
واژگان کلیدی: عملیات روانی سایبری، جنگ‌های آینده، حزب‌الله لبنان، رژیم صهیونیستی.

نویسنده: حمید حاذق نیکرو

چکیده
انقلاب اسلامي به دلیل ماهيت ضداستكباري خود، منافع قدرت‌هاي جهاني را با خطر مواجه کرد، از این رو مورد هجمه همه‌جانبه نظامی، امنیتی و فرهنگی- روانی قرار گرفت. از جمله حملات یادشده، ايجاد بحران‌هاي ساختگي و آشوب‌هاي شهري است که در طي سال‌های گذشته با نمونه‌هايي از آن در برخی شهرها مواجه بوده‌ايم. بر این اساس، به دلیل اینکه برپایی آشوب و بحران در سايه ایجاد اختلافات قومي، مذهبي، سياسي و صنفي در دستورکار دشمن قرار گرفته است چگونگی برخورد و مواجهه با آن بسيار مهم و ضروری به نظر می‌رسد. در پدیده بحران، نحوه انعكاس، اطلاع‌رساني، تأثيرگذاريِ رواني، متقاعدسازي، هدايت و جهت‌دهي و در يك كلام تأثير بر افكار عمومي برای ایجاد نگرش منفي يا مثبت نسبت به حادثه از مهم‌ترین مسائلی است که در سايه مدیریت و نحوه بهره‌گيري از رسانه‌هاي ارتباط جمعي فراهم می‌شود. در واقع اين پرسش اساسي و مهم را می‌توان مطرح ساخت كه رسانه‌هاي گروهي اعم از ديداري- شنيداري و نوشتاري در برقراری امنیت و کنترل بحران‌های شهری چه نقشی را ایفا می‌کنند؟ مطالعه موردی این مقاله بر نقش رسانه‌ها به‌ویژه مطبوعات و ماهواره‌ها در تشدید حادثه 18 تیر سال 1378 متمرکز است.
واژگان کلیدی: رسانه، بحران، اغتشاشات 18 تیر 1378، انقلاب اسلامی.

* مقالات پس از چاپ دو شماره بعدی بارگذاری خواهد شد.

نویسنده: حسن انوری

چکیده
امروزه رسانه‌ از ابزار اصلی جنگ نرم به‌شمار می‌رود. پیشرفت فناوری ارتباطات فراتر از قوانین حقوقی و قواعد اخلاقی لوازم خود را بر جوامع تحمیل می‌کند. در این بین، شبکه‌های ماهواره‌ای با عبور از همه مرزها و از فراز همه محدویت‌ها حضور خود را اعلام می‌دارند. این پدیده به دلایلی چند به ابزار اصلی تهدید نرم به ویژه در ابعاد سیاسی و فرهنگی تبدیل شده است. شبکه‌های ماهواره‌ای در گونه‌های سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اعتقادی و اقتصادی دسته‌بندی می‌شوند.  این مقاله با توجه به ضرورت تجهیز و استفاده از شبکه‌های ماهواره‌ای در راستای هم‌سویی با رسانه‌ها و ارتباطات نوین جهانی از یک سو و مقابله با این شبکه‌ها به عنوان راهکارهایی برای جلوگیری از بروز پیامدها و تهدیدهای احتمالیِ فرهنگی، سیاسی و فنی این پدیده، به رشته تقریر درآمده است.  
واژگان کلیدی: جنگ نرم،  شبکه‌های ماهواره‌ای، فرصت‌ها، تهدیدها.

* مقالات پس از چاپ دو شماره بعدی بارگذاری خواهد شد.

نویسندگان: دکتر فؤاد ایزدی/مهسا ماه‌پیشانیان

چکیده
جنگ سایبری ابزار نوین دیپلماسی عمومی امریکا  غرب برای ضربه زدن به مشروعیت نظام سیاسی، وحدت و تمامیت، اعتماد و وفاق ملی است؛ زیرا از این طریق می‌تواند با ایجاد اخلال در زیرساخت‌های حیاتی و سایبری کشوری میزان رضایت مردم نسبت به کارایی نظام را کاهش و با خلق بحران مشروعیت زمینه انفعال یا براندازی سیستم سیاسی مورد نظر خود را بدون درگیری نظامی و گشوده شدن آتش فراهم کند. بنابراین می‌توان گفت جنگ سایبری امروزه به‌عنوان یکی از راهکارهای نوین دیپلماسی عمومی، وسیله‌ای برای مدیریت اذهان و قلوب مخاطبان جامعه هدف در راستای اهداف سیاست خارجی این کشور است. در همین راستا، مقاله حاضر درصدد پاسخگویی به این سؤال اصلی می‌باشد که انقلاب اطلاعاتی و سایبری چگونه در خدمت دیپلماسی عمومی و امپریالیسم فرهنگی امریکا برای براندازی حکومت‌های رقیب قرار گرفته است؟ برای پاسخ به این سؤال با بهره‌گیری از نظریه‌هایی که در زمینه دیپلماسی عمومی امریکا و ارتباط آن با امپریالیسم فرهنگی ارائه شده، این فرضیه مطرح می‌شود که امریکا با بهره‌گیری از راهکارهای دیپلماسی عمومی در فضای سایبر، با ایجاد اختلال در زیرساخت‌های حیاتی یک کشور در کنار بهره‌گیری از روش‌های اقناعی بینش، بصیرت، آگاهی، اعتماد و رضایت مردم جامعه و مشروعیت نظام سیاسی را هدف قرار می‌دهد.
واژگان کلیدی: فناوری سایبر، دیپلماسی عمومی، امپریالیسم فرهنگی، جنگ سایبری، عملیات‌های اطلاعاتی.

* مقالات پس از چاپ دو شماره بعدی بارگذاری خواهد شد.

نویسندگان: دکتر حجت‌ا... مرادی/ مهدی بیات

چکیده
از اواخر سال 2010 در شمال آفریقا و در جهان عرب جریان‌هایی آغاز شده، که برخی از آنها به وقوع انقلاب در کشورهایی مانند تونس، مصر، یمن و لیبی منجر شد و در برخی دیگر مانند بحرین و عربستان، هنوز ادامه دارد. این موضوع توجه بسیاری از صاحب‌نظران و تحلیل‌گران در داخل و خارج منطقه را به خود معطوف داشته است. کارشناسان مختلف در چگونگی شکل‌گیری این تحولات دومینووار، عواملی متعدد از جمله نقش رسانه‌های نوین، حرکت جوامع به سوی فرآیند جهانی شدن، شکاف‌های‌ اجتماعی و طبقاتی موجود در کشورهای عربی، استبداد، دیکتاتوری، خودکامگی حاکم برجهان عرب، آغاز روند دمکراسی‌خواهی مردم منطقه، خیزش موج بیداری اسلامی مردم ناراضی این کشورها از به حاشیه رانده شدن دین و تضییع حقوق دینی آنها توسط حاکمیت و ناکارآمدی سیستم‌های سیاسی مستقر را برشمرده‌اند. یکی از نقاط مشترک این جنبش‌ها نقش رسانه‌های الکترونیکی نوین یعنی ماهواره و محیط‌های مجازی الکترونیکی، مانند شبکه‌های اجتماعی، پیامک‌های تلفنی و... در شکل‌گیری آنهاست. اگرچه نمی‌توان رسانه را عامل اصلی انقلاب دانست امّا آنچه مسلم است رسانه‌ها را در فرآیند وقوع این انقلاب‌ها از عوامل مهم و مؤثر برشمرده‌اند. این رسانه‌ها با ایفای نقش آگاه‌سازی، اطلاع‌رسانی و سازماندهی توانستند در میان عوامل تأثیرگذار در این انقلاب‌ها به چنان جایگاهی دست‌یابند که برخی، از این انقلاب‌ها با عناوینی چون انقلاب رسانه‌ای، انقلاب لب‌تاب‌ها، فیس‌بوکی و توییتری و... نام می‌برند. این مقاله سعی دارد با مطالعه برخی از این انقلاب‌ها نقش رسانه‌های ‌نوین را در وقوع آنها بررسی کند.
واژگان کلیدی: ارتباطات، رسانه‌های ‌نوین، انقلاب، بیداری ‌اسلامی، اینترنت، شبکه‌های ‌اجتماعی، موبایل.

* مقالات پس از چاپ دو شماره بعدی بارگذاری خواهد شد.

نویسندگان: دكتر آرمين اميني/ مرتضي اكبري

چکیده
تحولات بيداري اسلامي در خاورميانه متأثر از هنجارهاي جهان‌شمول انقلاب اسلامي ايران، ابعاد و مؤلفه‌هاي قابل توجهي دارد. یکی از بحث‌های مهم در خصوص شکل‌گیری و گسترش تحولات منطقه خاورمیانه عربی نقش رسانه‌های جدید، اینترنت و شبکه‌های مجازی و اجتماعی در این تحولات است. تأثیر رسانه‌های ارتباطی به ویژه شبکه‌های اجتماعی در اطلاع‌رسانی و گسترش سریع تحولات انقلابی در کشورهای منطقه انکارناپذیر است. رسانه، اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، آگاهی را در بین اقشار مختلف کشورهای درگیر منطقه خاورميانه عربي به‌ویژه قشر جوان بالا برده، فرآیند تحولات منطقه را تسهیل و تسريع ساخته است. جهت‌دهی به افکار عمومی در شبکه‌های اجتماعی در دو مرحله صورت می‌گیرد. در مرحله نخست، شبکه‌سازی در فضای مجازی و در مرحله دوم شبکه‌سازی و مشارکت در فضای واقعی. مقاله حاضر ویژگی‌ها و نقش رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی را در جریان تحولات منطقه خاورمیانه عربي با تمرکز بر دو کشور مصر و تونس مورد ارزیابی قرار می‌دهد. این مقاله به دنبال پاسخگویی به این سؤال است که شبکه‌های اجتماعی چه تأثیری بر تحولات سیاسی، اجتماعی کشور مصر و تونس گذاشته است؟ انگاره مورد نظر نگارنده عبارت است از اینکه شبکه‌های اجتماعی موجب تضعیف حاکمیت ملی دولت‌های اقتدارگرای (توتالیتر) و غيرمردمي عربی مصر و تونس و بسط فرآیندهاي مردمي شده است، در مجموع می‌توان گفت که جهانی‌شدن و رسانه‌های مجازی تأثیرات مهمی در تحولات اخیر کشورهای خاورمیانه عربی و شمال آفریقا (کشورهای حوزه منا) بر جای گذاشته است.
واژگان كليدي: خاورميانه عربي، شبكه‌هاي اجتماعي، كشورهاي حوزه منا، رسانه‌هاي جديد، شبكه مجازي.

* مقالات پس از چاپ دو شماره بعدی بارگذاری خواهد شد.

نویسنده: محمد آثارتمر

چکیده
با آغاز جنگ‌های صلیبی توجه به تحقیق درباره اسلام به عنوان یک دین ضرورت یافت. در ادامه، روند تحولات در غرب دین را از صحنه زندگی اجتماعی و سیاسی حذف کرد و باعث بروز خلاء در عصر حاضر شد. با پیروزی انقلاب اسلامی ایران و حمایت روشنفکران از مبارزات مردم ایران، نشانه‌های بازگشت به دین در جهان غرب ظهور یافت و جانی تازه گرفت اما غرب این بازگشت را تهدیدی از جانب مسلمانان قلمداد کرد. عصر روشنگری و اندیشه‌های برآمده از آن همچون لیبرالیسم از بدو ظهور تا کنون لطمات جبران‌ناپذیری را بر ارزش‌های اخلاقی، معنوی و فضایل مورد تقدیس بشر وارد کرده، از این طریق جهان را دستخوش بحران‌هایی عظیم نمود. گسترش نفوذ اسلام و گرایش گسترده غرب به پیام‌های دینی و معنوی آن، کشورهای غربی را مضطرب کرد و آنان با استفاده از عملیات روانی به مخدوش کردن چهره اسلام نزد افکار عمومی پرداختند غرب پس از فرو پاشی کمونیسم تنها ایدئولوژی اسلام راه مشکل جدی برای خود می‌داند. و با مطرح کردن برخورد هویت‌های تمدنی رقیب از تقابل ارزش‌های مذهبی و سکولار به مثابه عرصه رقابت تاریخی اسلام و مسیحیت یاد کرد و آن را جنگ سرد اجتماعی نامید. هر چند تا سال 2000 م در بسیاری از روزنامه‌ها، کتاب‌ها و... از اسلام و حركت‌های اسلامی سخن می‌گفتند ولی هنوز اسلام هدف حملات سازمان یافته آن نشده بود اما با وقوع حادثة 11 سپتامبر 2001 اسلام به منبع اصلی تروریسم معرفی شد. غربی‌ها بر این باورند کسانی که حادثه 11 سپتامبر را به وجود آوردند ماه‌ها بلکه سال‌ها در آن زندگی کرده‌اند اما چیزی از تمدن غرب نیاموخته‌اند و در عصبیت خود باقی مانده‌اند بنا بر این خطاست اگر فکر کنیم که مسلمانان تغییرپذیرند و بیان می‌دارند که مسلمانان هنوز بر روی کلماتی مانند جهاد، قتال، شهادت و امثال آن پافشاری می‌کنند.
واژگان کلیدی: اسلام‌گرایی، غرب، لیبرالیسم، عملیات روانی، انقلاب اسلامی، مسیحیت.

* مقالات پس از چاپ دو شماره بعدی بارگذاری خواهد شد.

نویسندگان: دکتر عباس خلجی/ الهام حسین

چکیده
قدرت نرم یکی از مؤلفه‌های تأثیرگذار به شمار می‌آید و همه کشورها تمایل دارند که دیگران نگاهی مثبت به آنها داشته باشند، بنابراین می‌کوشند این تصویر مثبت را تقویت و از شکل‌گیری تصورات منفی جلوگیری کنند بنابراین اقدامات امریکا علیه جمهوری اسلامی ایران در برگیرنده طیفی از فشارهای سیاسی، اقتصادی، امنیتی، اجتماعی و روانی است که هدف از اجرای آنها، جلوگیری از گسترش حوزه‌های نفوذ و مهار ایران و همچنین تغییر رفتار و دگرگونی ساختار نظام جمهوری اسلامی ایران است. این مقاله به منظور درکی صحیح از مقوله قدرت نرم ایالات متحده امریکا علیه جمهوری اسلامی ایران، قدرت نرم را تعریف کرده و ویژگی‌های کاربردی و راهبردهای کلان، اهداف سیاسی و تاکتیک‌های اجرایی قدرت نرم امریکا علیه جمهوری اسلامی ایران را مورد بررسی قرار می‌دهد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که امریکا با اعمال فشار مضاعف از طریق بازیگران دولتی و غیردولتی و با نفوذ در نهادهای بین‌المللی، همچون آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و شورای امنیت و نهادهای اقتصادی چون سازمان تجارت جهانی، به تصمیم‌ساز بین‌المللی در عرصه جهانی تبدیل شده است و قدرت نرم امریکا می‌تواند در راستای توسعه منافع و جایگزین نمودن هنجارهای جهانی مطلوب مورد نظر خود برای ایجاد اجماع جهانی علیه ایران استفاده شود.
واژگان کلیدی: قدرت، قدرت نرم، سیاست خارجی امریکا، قدرت منطقه‌ای ایران.

* مقالات پس از چاپ دو شماره بعدی بارگذاری خواهد شد.

معرفي: دکتر علي‌محمد نائيني

نويسنده: ساموئل هانتينگتون
مترجم: محمدرضا گلشن‌پژوه
ناشر: تهران، انتشارات مؤسسه فرهنگی معاصر
سال انتشار: 1384
تعداد صفحات: 504صفحه

موضوع كتاب، بررسي تغييرات در جوهر هويت ملي امريكا است. نويسنده و محقق امريكايي آن عميقاً نگران وحدت، يكپارچگي و قدرت كشورش است. به اعتقاد وي ظهور تاريخي هويت امريكايي و وضعيت فعلي آن، موارد و موضوع‌هاي مهم و جالبي براي تحقيق و بررسي بيشتر و عميق است.

حجت‌اله مرادی

امروزه انسان‌ها شاهد فراگيريِ بي‌سابقة رسانه‌ها و وسايل ارتباطات جمعي مدرن و نوين هستند. به طور طبيعي آنها در معرض شديدترين امواج رسانه‌اي قرار دارند. رسانه‌ها كاركردي دوسويه دارند، اما بيشترين حجم بهره‌گيري از آن در دست نظام سلطه قرار دارد، حفظ و گسترش قدرت ابتكاري نظام سلطه به حضور و ظهور رسانه‌ها وابسته است. رسانه‌ها پل ارتباطي و بلكه وسيله تسلط بر افكار، اراده و احساسات انسان‌ها در دوران معاصر به شمار مي‌‌روند. بهره‌گیری از رسانه‌ها براي تضعيف كشور هدف و بهره‌گيري از توان و ظرفيت آنها اعم از مطبوعات، خبرگزاري‌ها، راديو، تلويزيون، اينترنت و اصول تبليغات به منظور دفاع از منافع ملي را "جنگ رسانه‌اي" ناميده‌اند.

نویسنده: محمد خجسته

چکیده
مدیریت کارآمد، هوشیاری، بصیرت، اقدام به موقع، شجاعت و تدبیر رهبر کبیر انقلاب حضرت "امام خمینی(ره)" و رهبر معظم انقلاب حضرت "امام خامنه‌ای" و به‌کارگیری انواع قدرت‌های نرم و سخت و بسیج افکار و ابدان عمومی و تلفیق آن در شرایط مناسب برای بهره‌گیری هوشمندانه سبب شد تا تمام ترفندها و شیوه‌های به‌کار گرفته شده از سوی دشمنان نظام برای سرنگونی نظام و اغواء و اغفال مردم در حمایت از نظام، ناکارآمد جلوه کند. از بدو پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون، ولایت فقیه و رهبری نظام، مهم‌ترین رکن نظام اسلامی و مستحکم‌ترین سد دفاعی نظام، در مقابل انواع هجوم سخت و نرم بی‌امان دشمنان بوده است. دشمنان نظام به درستی دریافته‌اند تا زمانی که اقتدار و اعتبار رهبری در ایران محفوظ باشد، هیچ پروژۀ براندازانه‌ای در جمهوری اسلامی، قابلیت طرح و اجرا نخواهد داشت چرا که به وضوح مشاهده کرده‌اند در گذشته و حال چگونه رهبر انقلاب در زمانی اندک و بی‌آنکه از همۀ ابزارهای خود استفاده کند، پیچیده‌ترین طراحی‌های آنان را خنثی کرده است. شایان ذکر است البته در این راه بصیرت، یکدلی و یکپارچگی مردم، دین‌مدار و ولایت‌مدار بودن آنان و سایر ویژگی‌های خاص مردم ایران از عوامل تحکیم قدرت هوشمند و کمکی صدچندان در به‌کارگیری آن توسط رهبران و مسئولان نظام بوده است.
واژگان کلیدی: قدرت سخت، قدرت نرم، قدرت هوشمند، افکار عمومی، رهبری نظام.

نویسنده: حميد حاذق نيكرو

چكيده
پیروزی انقلاب اسلامی، نظام سرمست از پیروزی لیبرال‌دمکراسی در غرب را با چالش جدی مواجه ساخت. غرب برای برون‌رفت از شکست‌های احتمالی خود حجم وسیعی از سه طیف تهدیدات نظامی، امنیتی و فرهنگی را علیه جهان اسلام به‌ویژه انقلاب اسلامی طراحی و اجرا نمود. جنگ نرم گسترده‌ترین تلاشی است که غرب علیه ملت ایران و انقلاب اسلامي در چارچوب طرح‌های مختلف سیاسي، امنیتی، اقتصادی و... به اجرا گذاشته است. از جنگ نرم تعاریفی مختلف عرضه شده است. برخی جنگ نرم را با قدرت نرم یا عملیات روانی هم‌تراز دانسته‌اند، در حالی‌که تفاوت بسیار بین جنگ نرم و دیگر مقوله‌های مطرح وجود دارد. جنگ نرم نه قدرت نرم است نه عملیات روانی، بلکه پدیده‌ای پیچیده و بسیار فراتر از موارد یاد شده است. برای مقابله با این پدیده باید الگو و راهکارهای فراگیر و همه‌جانبه ارائه کرد؛ البته ظرفیت پرداختن به این مقوله وجود دارد. در این مقاله ضمن عرضۀ الگوی مفهومي به جنبه‌های مختلف مقابله پرداخته خواهد شد. براي ورود به اقدامات مقابله‌اي بايد به دکترین نظام مقابله با جنگ نرم و راهبردهای محوری آن پرداخته شود كه به نوعي از ضروريات تهيه و تدوين يك نظام به شمار می‌رود. همچنین اهداف و سیاست‌های حاکم بر نظام مقابله مورد بررسی قرار گرفته و مدل ِمقابله با جنگ نرم دشمن شامل محورهای اشراف بر وضعیت و فضاسازی مخاطبین و محیط، ارتباط‌گیری هوشمند، اثرگذاری سیاسی، معنوی و اعتقادی، انگیزش، عمل صالح و گسترش آن و سازماندهی هسته‌های فرهنگی ارائه شده است. همچنین محورهایی در خصوص اصول حاکم بر فرماندهان، افسران و سربازان جنگ نرم برای مقابله با جنگ نرم دشمن مبتني بر ديدگاه‌ها و تدابير رهبر معظم انقلاب اسلامي حضرت امام خامنه‌اي مورد ملاحظه قرار گرفته است.
واژگان كليدي: جنگ نرم، قدرت نرم، عمليات رواني، نظام مقابله، ارتباط‌گيري، فضاسازي، تأثيرگذاري، عمل صالح.

نویسندگان: حجت‌اله مرادی، دکتر حمیدرضا حاتمی، احمد باصری

چکیده
مقاله حاضر به مروری کلی در باب اقناع و نفوذ اختصاص یافته است و ضمن بررسی فرآیندهای اقناع، نمونه‌ای از موفقیت یا شکست این فرآیند را ارائه می‌کند. سپس به ارائه توصیه‌های عملی در باب تحلیل مخاطب هدف  می‌پردازد. این کار نیازمند شناسایی و پالایش ویژگی‌ها و مشخصه‌های مخاطب هدف است، برای نمونه، تضمین بالاترین سطح همگنی ممکن در میان مخاطب هدف. ارزیابی توانایی مخاطب هدف برای نشان دادن تغییر رفتاری مطلوب نیز ضروری است. بنابراین، درک نگرش‌ها، باورها و ارزش‌های مخاطب هدف نیز بخشی مهم از تحلیل مخاطب هدف به شمار می‌رود که در ادبیات عملیات روانی از آن غفلت شده است. همچنین بر مبنای وضعیت و آسیب‌پذیری‌های مخاطب هدف، تحلیلی از بهترین مسیر دستیابی به اقناع عرضه شده است. استدلال کلی عبارت است از نقش مهم مخاطبان هدف در هنگام طراحی پیام‌های اقناع‌کننده، صرف‌نظر از اینکه پردازشی عمیق یا سطحی از مخاطبان هدف صورت گرفته باشد. در پایان، به بررسی ویژگی‌های پیام‌های اقناع‌کننده پرداخته شده، و بسته به توانایی و انگیزه مخاطب هدف، به تکنیک‌های خلق پیام‌های تأثیرگذار اشاره شده است. برای طراحی مناسب پیام باید به توانایی احتمالی آن برای تأثیرگذاری بر مخاطب هدف توجه داشت.
واژگان کلیدی: عملیات روانی، اقناع‌سازی، نفوذ، نگرش.

نویسنده: نوروز علیزاده

چکیده
اگرچه منشاء تشکیل بسیج در جمهوری اسلامی ایران براساس یک ضرورت نظامی ناشی از جنگ تحمیلی عراق علیه ایران بود، اما به دلیل ماهیت آن نمی‌توانست محدود به بعد نظامی باشد و باید مرزهای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی را در می‌نوردید. ملت ایران که در نتیجه انقلاب خود، راه اسلامی را برای راهبرد کلان مدیریت کشور در آینده برگزیده بود و در مقابل منافع قدرت‌های بزرگ که طی سالیان دراز بر منابع عظیم نفتی و مالی ایران چنگ انداخته بودند، قد عَلَم کرده و فریاد "استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی" را سر داده بود، به شیوه غربی کردن جامعه که توسط رژیم پهلوی دنبال می‌شد اعتراض کرده و خواهان یک نظام مستقلِ از سلطه قدرت‌های غربی و نظم اخلاقی جدید مبتنی بر تعالیم اسلامی شد. براین اساس این مقاله قصد دارد نقش بسیج را در تولید و توسعه قدرت نرم در جمهوری اسلامی ایران مورد بررسی قرار دهد. فرضیه‌ای که در این زمینه دنبال خواهد شد این است که با توجه به نقش مذهب در جامعه ایرانی بسیج می‌تواند با تکیه بر این عنصر نرم و با بهره‌گیری از توانمندی‌های مختلف فرهنگی، علمی، اجتماعی و سیاسی موجود در جامعه فرآیند حضور بسیج را در حوزه‌های غیرنظامی مانند آموزش، بهداشت، فناوری، توسعه و گسترش دهد و مشروعیت جمهوری اسلامی را در نزد مردم و جامعه بین‌المللی فزونی بخشد.
واژگان کلیدی: بسیج، قدرت نرم، جمهوری اسلامی ایران.

نویسندگان: نجات محمدی‌فر، مجيد نجات‌پور

چکيده
یکی از ویژگی‌های دنیای امروز نسبت به دنیای پیشین افزایش اهمیت قدرت نرم کشورها و توانایی آنان در ایجاد تغییرات ژرف، تدریجی و نامحسوس در نظام باورها، سبک زندگی، مواضع سیاسی و نگرش‌ها و ترجیحات اجتماعی مخاطبان آماج، با اعمال تهدیدات نرم است. منظور از تهدیدات نرم، طیف وسیعی از کنش‌ها و اقدامات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی است که کشورهای برخوردار از فناوری ارتباطی برتر، از آنها برای تحمیل غیرمستقیم اراده خویش بر دیگران بهره‌برداری می‌کنند. امروزه تهديدها به سوی تهديدهاي نرم سوق پيدا كرده است. تهديدهاي نرم به دليل كم‌هزينه‌تر بودن، تأثير بر عوامل نرم‌افزارانه حوزه اقتدار ملي، به‌کار نگرفتن روش‌هاي خشونت‌آميز و... بيش از پيش مورد نظر دشمنان انقلاب اسلامي است. در این پژوهش تلاش می‌شود تا تهدیدات امنيت نرم در جمهوري اسلامي ايران به‌ویژه پس از انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری تا امروز مورد بررسی و واکاوی دقیق قرار گیرد. پژوهش حاضر با بهره‌گیری از روش توصیفی - تحلیلی و بهره‌مندی از منابع کتابخانه‌‌ای و اینترنتی انجام شده است.
واژگان کلیدی: طبقه متوسط جديد، امنيت نرم، امريکا، جمهوري اسلامي ايران.

نویسنده: سید محمدجواد قربی

چکیده
تبادل فرهنگی ملت‏ها كه در طول تاریخ در بستری طبیعی ادامه داشته است برای تازه‏ ماندن حیات فرهنگی بشر، امری ضروری است و جامعۀ انسانی را در مسیر سعادت واقعی به پیش می‏برد. اما آنچه امروزه در عرصۀ فرهنگ‌ها شاهد آن هستیم تقابل فرهنگی یا تهاجم فرهنگی است که یک فرهنگ بر سایر فرهنگ‌ها هجوم می‌برد. تجارب‌ بين‌المللي‌ نشان‌ مي‌دهد رابطه‌ يك‌ ابرفرهنگ‌ با فرهنگ‌هاي‌ ديگر بر محور قدرت‌ می‌چرخد‌ و نه‌ كنش‌ فرهنگي. اصولاً‌ در تاريخ‌ گذشته‌ و حال‌ ملت‌ها مشاهده‌ مي‌شود كه‌ در مقابله‌ فرهنگ‌ها، هر فرهنگي‌ كه‌ از چيرگي‌ و ابزارهاي‌ تواناتري‌ برخوردار باشد مايل‌ است‌ ارزش‌هاي‌ خود را در مصاف‌ با ديگران‌ به‌ كرسي‌ بنشاند. در این مسیر تهاجم فرهنگی در مقایسه با تهاجم نظامی یا اقتصادی، دارای ویژگی‏های منحصر به فردی است و دارای برنامه و ابزارهای گسترده است. در عین حال باید اذعان داشت که تهاجم فرهنگی یک تهاجم خزنده و با ماهیتی ارتجاعی است که آن را منعطف می‌سازد. این عوامل، اهمیت پدیده تهاجم فرهنگی و ضرورت تدوین و اتخاذ راهبردهایی در راستای کاربست دفاعی و پدافندی را به خوبی مشخص می‌سازد. پژوهش حاضر مترصد است تا با بهره‌گیری از روش اسنادی و اکتشافی و با هدف پژوهشی و کاربردی، پس از بررسی پدیده تهاجم فرهنگی، به سؤال‌های زیر پاسخ دهد: علت تهاجم فرهنگ‌های غربی علیه ایران چیست؟ و در این مسیر از چه ابزاری استفاده می‌شود؟ سرانجام اینکه چه راهبردها و پدافندهای فرهنگی‌ای برای این پدیده وجود دارد.
واژگان کلیدی: فرهنگ، تهاجم فرهنگی، تبادل فرهنگی، امام خمینی(ره)، پدافند فرهنگی.

نویسندگان: صباح قنبری، مهدی نوری

چكيده
بررسی موارد و مصاديق عمليات رواني همچون تبليغ، فريب، ايجاد وحشت، تکرار پیام، اهریمن‌سازی و شایعه‌پراکنی در تاريخ پهلوي(1332ـ 1342) موضوع پژوهش حاضر است. دهه زماني مورد مطالعه، سال‌هاي پس از كودتاي 28 مرداد است، از این‌رو بررسي مصاديق عمليات رواني در آن اهميت بسيار دارد. در اين زمان دولت پهلوي براي بازگرداندن اندك مشروعيت تحصیل شده، تلاش زيادي كرد. با توجه به موضوع‌محور بودن تحقيق حاضر، مسئله پژوهش توصيف مصاديق عمليات رواني در تاريخ پهلوي و تحليل آن است. نتيجۀ به دست آمده نشان مي‌دهد كه دستگاه حاكميت رژيم با به‌کارگیری فنون و شگردهاي عمليات رواني تلاش‌هاي خود را براي كسب مشروعيت، كنترل و قدرت‌ورزي بر مردم انجام داد، اما قيام 15 خرداد سال 1342 در آخرين سال دهه مورد مطالعه، نشان از ناكامي اين تلاش‌ها دارد.
واژگان کلیدی: عملیات روانی، تاریخ پهلوی، مشروعیت، کودتای 28 مرداد، قیام 15 خرداد.

نویسنده: حامد عبدوس
ناشر: تهران: دانشگاه امام صادق(ع)
سال انتشار: 1389
تعداد صفحات: 406صفحه
معرفی: دکتر حمیدرضا حاتمی
اثر حاضر سعی دارد تا ضمن امکان‌سنجی اجرایی نمودن انقلاب رنگی در جمهوری اسلامی ایران، نسبت به مطالعه منابع قدرت، شرایط معنوی و ملاحظات ساختاری نظام اسلامی در ایران به بحث و بررسی پرداخته و چگونگی مدیریت و دفع این تهدید را تبیین کند. در واقع، مهم‌ترین هدف پژوهش حاضر تحلیل و مقایسه ماهیت دو مقولة انقلاب رنگی و ماهیت جمهوری اسلامی می‌باشد که جهت انجام این کار از روش توصیفی ـ تحلیل و تطبیقی استفاده شده است.

عمليات رواني عبارت است از استفاده برنامه‌ريزي شده از تبليغات و ساير فرآيندهاي سياسي، رواني و اجتماعي براي تأثير نهادن بر روحيه، ادراك، انگيزش و نگرش‌هاي مخاطبان آماج. در دنياي امروز، از اين روش به عنوان يكي از منابع قدرت ياد مي‌شود چه، كشورها و حكومت‌ها با بهره‌گیری از اين ابزار و روش مي‌توانند اذهان مخاطبان آماج، (اعم از ملت خويش يا ملت‌هاي ديگر) را دستكاري  كنند و رفتار آنان را در جهت منافع خويش جهت دهند.

نویسندگان: مرحوم دکتر عباس مهری، یدالله صانعی

چکیده
جمهوری اسلامی ایران در آغازین دهه چهارم خود در حد بسیار وسیع توسط ضد انقلاب خارج‌نشین و قدرت‌طلبان داخلی متهم به تقلب در انتخابات گردید. این اتهام ضدامنیتی، اردوکشی‌های خیابانی پیش از انتخابات را به زنجیره اغتشاش و آشوب در کشور تبدیل کرد. در این وقایع بیگانگان با حمایت برخی عناصر داخلی در واقع پروژه جدیدی تحت عنوان "جنگ نرم" را علیه جمهوری اسلامی ایران کلید زدند. جنگی که ابزار اصلی آن رسانه یعنی خبرگزاری‌ها، رادیو و تلویزیون، ماهواره و اینترنت است. حال این سؤال مطرح است که تأثیرات کدامیک از این ابزارها بیشتر است؟ اکنون که در عصر اطلاعات به‌‌سر می‌بریم، اینترنت در آن نقشی ویژه دارد و بنابر شواهد موجود تأثیرات آن بیش از سایر رسانه‌هاست. تجزیه ‌و تحلیل داده‌های آماریِ این تحقیق نیز تأثیرات چهار کارکرد اینترنت در جنگ نرم غرب علیه جمهوری اسلامی را در حد زیاد تأیید کرده و در یک مورد تأثیر آن را کمتر از متوسط ارزیابی کرده است.
واژگان کلیدی: جنگ نرم، اینترنت، جمهوری اسلامی ایران.

نویسنده: حمید حاذق نیکرو

چکیده
با پیروزی انقلاب اسلامی، غرب كه خود را در معرض تهديدات فرهنگي ناشی از آن می‌دید تمام تلاش خود را به کار بست تا با تغيير رفتار جمهوری اسلامی، به تغيير ساختار آن دست یابد. در این حال، تدابیر و مدیریت رهبر کبیر انقلاب امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب امام خامنه‌ای با پایداری ملت ایران، تلاش‌های نظام سلطه را با ناکامی مواجه ساخت. بر این اساس، احساس تهدید از جمهوری اسلامی در غرب آنان را به هر اقدامی از سخت، نیمه‌سخت تا نرم واداشت و به فعالیت‌های مختلف براندازانه برانگیخت. امریکا در کنار بهره‌گیری از توانمندی‌های بین‌المللی، منطقه‌ای و داخلی با اجرای طرح دلتا و راهبرد نبرد رسانه‌ای بیشترین فشار خود را از طریق رسانه‌ها اعمال کرد. بستر برگزاری انتخابات در ایران و فراهم بودن زمینة مساعد برای فعالیت، آنان را به تکاپو واداشت تا از اینترنت در جهت دست‌یابی به اهداف خود بهره‌برداری کنند. در این پژوهش پرسش اصلی را اینگونه می‌توان طرح کرد: "استفادۀ دشمن از اینترنت چه نقشی در وقوع ناآرامی‌های پس از انتخابات در ایران داشته است؟". در پاسخ به این پرسش با توجه به بررسی‌های به عمل آمده می‌توان گفت که مجموعه اقدامات انجام گرفته در فضای مجازی، راه‌اندازی و تقویت وبلاگ‌ها و وب‌سایت‌های مختلف و بهره‌گیری از وب2 نشانگر استفاده کامل نظام سلطه از اینترنت در ناآرامی‌های پس از انتخابات ایران و تأثيرگذاري آن در آموزش، اطلاع‌رساني، هماهنگي، عمليات رواني و... است. به طور کلی، اینترنت با برخورداری از ظرفيت‌ها و توانمندی‌های مختلف در ابعاد زمان و مكان و كاربری چندرسانه‌اي، مورد توجه ويژه غرب قرار گرفته است. این مسئله موجب توجه و رويكرد جدی جمهوري اسلامي به رسانه اينترنت شده است.
واژگان کلیدی: اینترنت، انتخابات، انقلاب اسلامی، امریکا، اغتشاشات.

نویسنده: جواد طباخی ممقانی

چكيده
با وقوع انقلاب ارتباطات، انديشمندان حوزه‌هاي گوناگون تلاش كرده‌اند كه تأثير اين پديده را بر حوزه تخصصي خود بررسي كنند. سياست خارجي و ديپلماسي نيز يكي از حوزه‌هاي متأثر از انقلاب ارتباطات و كنش‌گري رسانه‌ها بوده و در اين راستا، مبحث ديپلماسي رسانه‌اي شكل گرفته است. با وجود اين، ميزان تأثير و تأثر كارگزاران ديپلماسي و رسانه از يكديگر و كيفيت رابطه آنها همواره مورد مناظره بوده است. از اين‌رو، مقاله حاضر طي چند مرحله به مسئله نام برده مي‌پردازد. نخست، جغرافياي مفهومي ديپلماسي رسانه‌اي در سپهر كلان سياست خارجي مورد بررسي قرار مي‌گيرد. دوم، نسبت ديپلماسي و رسانه مورد بحث واقع شده و نشان داده مي‌شود كه اين نسبت فراتر از رابطه يك‌طرفه است. به عبارت ديگر، هرچند دستگاه‌هاي ديپلماتيك كشورهاي مختلف تلاش مي‌كنند كه از رسانه‌ها در راستاي منافع كشور متبوع خود بهره‌برداري کنند اما به طور همزمان، رسانه‌ها نيز بستر تفكر و انديشۀ تصميم‌گيران ديپلماسي را در سپهر عمومي تشكيل مي‌دهند(رابطۀ ساختاريابانه بين رسانه و ديپلماسي). سرانجام، چند رهنمود براي توفيق ديپلماسي رسانه‌اي ارائه مي‌شود.
واژگان کلیدی: انقلاب ارتباطات، رسانه، سياست خارجي، ديپلماسي رسانه‌اي.

مطالعه مورديِ بسيج دانشجوييِ دانشگاه‌هاي استان آذربايجان غربي

نویسنده: امین پاشایی

چکیده
تهدیدات نرم از جمله مباحث جدیدی است که پس از جنگ دوم جهانی و تغییر در پارادایم‌های حاکم در ادبیات سیاسی و امنیتی از سوی کشورهای غربی در راستای بهره‌گیری در جهت اعمال اهداف مدنظر سلطه‌گران با شدت هر چه تمام‌تر، علیه برخی کشورها دنبال می‌شود. در این راستا بسیج در نقش یکی از ارکان مهم نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و نهادی جهت ایجاد و حفظ قدرت ملی وظیفه مهمی را بر عهده دارد. نظر به اینکه بسیج دانشجویی به دلیل خصیصه علمی داشتن و موضوع کارکردهای آن، بیش از هر نهاد دیگری می‌تواند در این حوزه نقش‌آفرینی کند، در این مقاله سعی شده است تا راجع ‌به مدیریت تهدیدات نرم کنکاش و بررسی به عمل آید و نقش بسیج دانشجوییِ دانشگاه‌های آذربایجان غربی در این‌ باره تجزیه ‌و ‌تحلیل شود. در این تحقیق که یک تحقیق توصیفی- پیمایشی است، دانشجویان و کارکنان دانشگاه‌های استان آذربایجان غربی جامعه آماری این پژوهش را تشکیل می‌دهند، به این منظور60 نفر انتخاب شدند و برای جمع‌آوری اطلاعات از یک پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. رواییِ محتواییِ ابزار، به وسیله صاحب‌نظران تأیید و ضریب اعتبار آن به وسیله آلفای کرونباخ 84.9% تعیین شد. داده‌ها از طریق روش‌های آماریِ توصیفی و استنباطی با بهره‌گیری از نرم‌افزار SPSS مورد تجزیه ‌و تحلیل قرار گرفت.
واژگان کلیدی: تهدید، تهدید نرم، مدیریت، مدیریت تهدید نرم، بسیج دانشجویی.

نویسنده: علیرضا بیایان‌نورد ، علی اسماعیلی اردکانی

چکیده
هدف این مقاله از یک سو واکاوی چگونگی تأثیر رسانه بر افکار عمومی و از سوی دیگر چگونگی بهره‌گیری کشورها از این تأثیر در اعمال قدرت با مفهوم اقناعی آن برای رسیدن به اهداف خود در چارچوب جنگ نرم است. محتوای برنامه‌های رسانه‌ها با مضامین گوناگون برخاسته از فرهنگ کشور به مثابه قدرت نرم آن می‌تواند با بهره‌گیری از ابزارهای رسانه‌ای در مفهوم جنگ نرم، افکار عمومی کشور آماج را شکل‌دهی و هدایت کند. جنگ نرم از آن جهت به افکار عمومی مرتبط می‌شود که با ابزارها و فناوری‌های جدید در تصویرسازی موجه از امر ناموجه، همچنین کسب اعتبار در افکار عمومی بین‌المللی تأثیرگذار است. شرایط جدید جهانی موجب شده تا کشورها در رقابتی درگیر شوند که لازمه آن نه تنها داشتن قدرت نرم و نمادهایی از قدرت سخت است، بلکه داشتن مشروعیت در میان افکار عمومی جهانی و ترغیب دیگران برای هدف مورد نظر خود نیز اهمیت یافته است.
واژگان کلیدی: رسانه، افکار عمومی، قدرت نرم، جنگ نرم.

نویسندگان: دکتر قربانعلی قربان‌زاده‌سوار، هاشم ناطقی

چکیده
تهدیدات علیه جمهوری اسلامی ایران را می‌توان در دو نوع تهدید سخت‌افزاری و نرم‌‌افزاری تقسیم‌بندی کرد. اولویت قائل شدن برای هر کدام از این تهدیدات، راهبرد امنیتی متفاوتی را در برابر تصمیم‌گیران قرار می‌دهد. در این پژوهش پس از شناسایی مفهوم جنگ نرم، جایگاه، کاربرد و مصادیق آن در روابط بین‌الملل و به‌کارگیری آن توسط قدرت‌های بزرگ از جمله امریکا علیه جمهوری اسلامی ایران، این فرضیه به اثبات رسید که راهبرد دشمنان نظام جمهوری اسلامی ایران در شرایط کنونی مبتنی بر اقدامات غیرنظامی و تهدید نرم در کنار تهدید به اقدام نظامی است. هدف اصلی دشمن از چنین اقداماتی تضعیف حاکمیت ایران و افزایش هزینه‌های نظامی و امنیتی کشور است.
واژگان کلیدی: جنگ نرم، قدرت نرم، تهدید نرم، امنیت ملی، امریکا، جمهوری اسلامی ایران.

نویسنده: سیدمحمدجواد قربی

چکیده
تحولات به وجود آمده در قرن حاضر، بحث از فرهنگ و مؤلفه‌های وابسته به آن را در ردیف مهم‌ترین مسائل ملی و بین‌المللی قرار داده است، به‌گونه‌ای که بسیاری از مسائل کلان فرهنگی پیوندی عمیق با مقولات سیاسی پیدا کرده‌اند. جهان معاصر، راهی که متکی بر قدرت سخت‌افزاری بود را رها کرده و رویکرد تسلط بر اذهان عمومی را پیش روی خود قرار داده است و متکی بر دست‌کاری عناصر فرهنگی است. از این‌رو فرهنگ در عرصه مسائل امنیتی از جایگاهی برجسته برخوردار است و در مسائل مربوط به ابعاد نرم‌افزاری قدرت و جنگ نرم، مفاهیم تهاجم فرهنگی و ناتوی فرهنگی مطرح می‌شود؛ تهاجمی که هر چند به ظاهر دارای خصلتی نرم، کم‌هزینه، بدون تلفات جانی و مالی است، اما از نظر ماهیت چهره‌ای خشن و برانداز دارد. از این‌رو درک این روابط تهاجمی در عرصۀ فرهنگی، می‌تواند در راستای تدابیر امنیتی و سیاست‌سازی‌ها مفید باشد. یکی از بحث‌های پیش روی تهاجم فرهنگی، راه‌های مقابله است که به برخی از آنها در این پژوهش ‌پرداخته می‌شود. یکی از مباحثی که در عرصۀ مقابله با پدیده‌های هجومی فرهنگی، مطرح است، جهاد فرهنگی است که به خصوص در جوامع ارزشی به مثابه یک التزام و ضرورت مطرح است. این رساله با روش توصیفی تحلیلی درصدد بررسی مفاهیم تهاجم فرهنگی و ناتوی فرهنگی است و به راهکارهای مقابله و بحث جهاد فرهنگی به ‌عنوان یک راهبرد عملیاتی و راه مقابله با هجوم فرهنگی نرم دشمن به طور اخص توجه دارد.
واژگان کلیدی: تهاجم فرهنگی، ناتوی فرهنگی، جنگ نرم، جنگ فرهنگی، جهاد فرهنگی.

نویسنده: بابک اسماعیلی
ناشر: تهران: درک نو
تعداد صفحات: 205
سال انتشار: 1388
شابک: 2-24-9131-600-978
قیمت: 30000 ریال
معرفی: دکتر احمد باصری

این کتاب، اطلاعاتی جامع از چگونگي و چرايي شكل‌گيري و گسترش روش‌هاي مبتني بر "براندازي نرم" و تاريخچة وقوع اقداماتي از اين دست در كشورهاي مختلف در قرن 21 ارائه مي‌دهد.
"بابك اسماعيلي" در اين كتاب، انقلاب‌هاي مخملين يا رنگي را گونه‌اي فراگير از پروژة براندازي نرم معرفي كرده است كه ويژگي‌هاي متفاوتي نسبت به انقلاب‌هاي پيشين دارند. به عقيده وي در انقلاب‌هاي رنگي هزاره جديد، مؤلفه‌های انقلاب‌هاي كلاسيك تغيير محتوا داده‌اند و بر اساس تجربه ميداني در بسياري از كشورهاي هدف، پروژه‌هاي تك‌عاملي به شمار می‌روند كه صرف خواست بيگانگان تحقق آن را محتمل مي‌كند.

ساختار كنوني نظام بين‌الملل كه بر مبناي قدرت بالفعل واحدهاي سياسي شكل يافته است، پيوندي ناگسستني ميان توانمندي هر بازيگر در عرصه داخلي و بين‌المللي دارد. به عبارت ديگر هر واحد سياسي كه بتواند بر توانمندي‌هاي خود در سطح ملي، منطقه‌اي و جهاني بيفزايد و از امكانات دروني و ذاتي خود براي تقويت حضور خويش در عرصه بين‌الملل به بهترين نحو استفاده كند، در ساختار هرمي شكل نظام بين‌الملل، جايگاه برتري خواهد داشت. بديهي است هر دولتي كه بتواند در اين ساختار به رأس هرم نزديك‌تر شود مي‌تواند به اشاعه هنجارها و ارزش‌هاي موردنظر خود بپردازد و با حاكم كردن اين هنجارها و ارزش‌ها در راه تحقق اهداف و منافع خويش دست يابد. براین اساس مخالفت غرب و در رأس آن امریکا با جمهوری اسلامی ایران را که هر روز شاهد موفقیتی جدید در عرصه علم و پیشرفت است می‌توان در این چارچوب تفسیر کرد.

نویسنده: دکتر سیدمحمد حجازی، مرحوم دکتر عباس مهری، مصطفی باقریه

چکیده
این مقاله به بررسی تهدید نرم امریکا در ناآرامی‌های پس از انتخابات ریاست جمهوری سال 1388 می‌پردازد. مقاله تلاش دارد تهدید نرم امریکا را که در ناآرامی‌های پس از انتخابات به فاز جنگ نرم وارد شد تبیین و تحلیل کرده، کارکردها و مؤلفه‌های آن را مشخص کند. بی‌تردید بررسی نقش تهدید/ جنگ نرم امریکا در وقایع پس از انتخابات و شناسایی ابعاد مختلف این تهدیدها به ویژه ابعاد سیاسی آن، از اهمیت زیادی برخوردار است. این تحقیق که از نوع توصیفی‌–‌ تحلیلی است، مطالعۀ خود را با این پرسش اصلی آغاز می‌کند که: تهدید نرم سیاسی امریکا به چه میزان در ناآرامی‌های پس از انتخابات 1388 مؤثر بوده است؟ سپس در راستای پرسش اصلی، پرسش‌های فرعی را مطرح ساخته است که: چه علل و عواملی در پیدایش ناآرامی‌های پس از انتخابات نقش داشته‌اند؟ و چه رابطه‌ای بین این عوامل با تهدیدهای نرم سیاسی امریکا وجود دارد؟ و ناآرامی‌های پس از انتخابات در حوزه سیاست داخلی و خارجی جمهوری اسلامی ایران چه نتایج و پیامدهایی را به دنبال داشته است. در ادامه با بهره‌گیری از نرم‌افزار SPSS به تجزیه و تحلیل نتایج پرداخته و از آزمون تی تک‌نمونه‌ای در آزمون فرضیه‌های تحقیق بهره‌برداری شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که تهدید/ جنگ نرم امریکا در بُعد سیاسی آن نقش اصلی را در بروز ناآرامی‌های پس از انتخابات داشته است.
واژگان کلیدی: تهدید نرم سیاسی، جنگ نرم، ناآرامی‌های پس از انتخابات 1388.

نویسنده: مجتبی فتحعلی‌زاده

چکیده
ولایت فقیه، میراث گرانبهای امام‌خمینی(ره) و روح و هویّت انقلاب اسلامی است. امروزه، این نظریه، تنها یک نظریه سیاسی و فقهی در کنار دیگر نظریه‌ها نیست، بلکه جوهره نظام اسلامی و محور قانون اساسی است و مشروعیت قوای سه‌گانة مقنّنه، قضائیه و مجریه به آن بستگی دارد. ولایت فقیه محور اصلی و رکن اساسی نهضت امام خمینی(ره) بود که پس از قرن‌ها از آغاز عصر غیبت هویت جامعه شیعی را به خود بازگرداند. با مطالعه تاریخ انقلاب اسلامی مشاهده می‌شود که ولایت فقیه به مثابه صراط مستقیم انقلاب، ملاک و معیارِ حرکت صحیح افراد، گروه‌ها و جریان‌ها در مسیر اسلام ناب محمدی(ص) و انقلاب اسلامی برخاسته از آن به‌شمار می‌رود. براین اساس، ولايت‌محوري افزون بر حفظ اصول انقلاب و ارزش‌هاي ديني آن و استمرار حرکت در صراط مستقيم اسلامي، دشمنان را ناکام و دوستان انقلاب را اميدوار ساخته است و بديهي است هرچه اهتمام و عمق‌بخشي به اين رکن اساسي بيشتر گردد انقلاب اسلامي و نظام برآمده از آن استحکام بيشتري يافته و تهديدات را خنثي و چشم‌انداز آينده را روشن‌تر مي‌سازد. این مقاله به نوبة خود تلاش دارد تا برخی از فیوضات وجودی این اصل پر برکت را بر نظام جمهوری اسلامی ایران مورد مطالعه و تحقیق قرار دهد.
واژگان کلیدی: اصل ولایت فقیه، انقلاب اسلامی، جمهوری اسلامی ایران، جنگ نرم.

نویسنده: مهدی زاده علی

چکیده

با توجه به گسترش روزافزون به‌‌کارگیری عملیات روانی توسط دولت‌ها برای جلب افکار عمومی یا افکار نخبگان ضرورت فهم نظری این پدیده نیز به صورت جدی مطرح شده است اما ماهیت بین رشته‌ای این پدیده موجب شده تا ابزار نظری لازم برای فهم و تحلیل آن در یک حوزة علمی خاص یافت نشود. از آن رو، این حوزه همچنان فاقد مجموعه نظری مدونی در ارتباط با خود است. در این پژوهش تلاش شده تا با نگاهی میان‌رشته‌ای و به کارگیری مدل‌ها و مفاهیم لازم از حوزه‌های علمی مرتبط چارچوبی نظری برای فهم این پدیده ارائه شود.
واژگان کلیدی:  عملیات روانی، درگیری ذهنی، تغییر نگرش، اثر، چک و کنترل، مدل سیستمیک ارتباطی.

نویسنده: حجت‌اله مرادی، سعید قاسم‌زاد

چکیده
عملیات روانى با هدف قرار دادن انديشه يا بينش، عقل و سرانجام اراده مخاطبان و نوع رفتار آنها در زمره خطرناك‌ترين ابزارها قرار دارد. در واقع، راهبرد و تاكتيك‌هاي عمليات رواني است كه نبرد را در پشت جبهه‌هاي حريف به نتيجۀ دلخواه مي‌رساند و با كمترين هزينه‌هاي مالي و جاني به پايان مي‌برد. البته تحقق اين نتیجه به طراحي مطلوب عمليات از سوي متخصصان و كارشناسان عمليات رواني بستگي دارد. آنچه براي طرح‌ريزي و اجراي هر نوع عملي ضرورت حياتي دارد، شناخت نحوه انتخاب موضوع(تم) و آماده کردن بستر مناسب و مؤثر براي اجرا(تم‌سازی) است. در صورتی که روشی متناسب براي شناخت موضوعات مناسب برگزیده نشود، فعاليت‌هاي شناسايي بی‌ثمر می‌ماند و هر‌گونه طرح‌ريزي براي آن بي‌معنا می‌گردد و در نتیجه، اجراي مؤثري نيز صورت نمی‌گیرد. بر این اساس،  از یک سو توجه به تجارب جنگ‌های گذشته، جنگ تحمیلی و جنگ‌های اخیر، تهدیدات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، و از سوی دیگر، عدم تدوین فرآیند تم‌سازی برای عملیات روانی و نبود الگوی مناسب در این خصوص در نیروهای مسلح، اهمیت پرداختن به مقولة فرآیند تم‌سازی را کاملاً واضح و مبرهن‌ می‌نماید. این مقاله، به فرآیند تم‌سازی در عملیات روانی می‌پردازد.
واژگان کلیدی: تم، فرآیند تم‌سازی، عملیات روانی، عملیات ضد جنگ روانی.

نویسنده: اسماعیل قربان‌پور

چکیده
بیش از دو دهه از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق می‌گذرد که نزدیک به نیم‌قرن را در هماوردی با اردوگاه غرب به رهبری امریکا به‌سر برد. در دیدگاه سیاسی به تقابل دو ابرقدرت در دورة یادشده "جنگ سرد" گفته‌ می‌شود. اینکه چگونه ابرقدرتی در وسعت اتحاد جماهیر شوروی بدون شلیک حتی یک گلوله از هم گسیخت و تار و پود نظام آن فروپاشید هنوز موضوع مطالعات و تحقیقات چندی قرار دارد؛ چه با وجود گذشت دو دهه از این واقعه، اسلوب‌ها و چارچوب راهبردی و روش‌های به کار رفته در آن، تأمل‌برانگیز است. امروزه نیز آن روش‌ها در تدابیر سیاسی کشورهای فزون‌خواه علیه سایر کشورها همچنان مشاهده می‌شود. گسترش مفهوم جنگ سرد به تدریج در فضای جدید مناقشات بین‌الملل به رویش مفهوم جنگ نرم منجر شده است. مقاله با تأکید بر دهه پایانی از جماهیر شوروی پیشین بر رویکردهای راهبردی و روشی امریکا در مواجهه با رقیب خود می‌پردازد، مواجهه‌ای که به فروپاشی نظام فکری سوسیالیسم و جلوة ساختاری آن منجر شد.
واژگان کلیدی: امریکا، اتحاد جماهیر شوروی، جنگ سرد، جنگ نرم.

نویسنده: سیدمحمد جواد قربی

چکیده
امروزه کاربرد جنگ، تنها به استفاده از ابزارهایی با ابعاد سخت و ملموس‌ محدود نیست، بلکه ابزارهای کاربردی جدیدی وارد محیط عملیاتی شده‌اند که دارای ماهیتی نرم‌افزارانه با تأثیرگذاری بیشتر هستند. یکی از ابزارهایی که امروزه در زمان جنگ و حتی پیش از آن به کمک استراتژیست‌ها و جنگ‌سالاران آمده، نظام رسانه است. رسانه‌ها به مثابه یک تیغ دو لبه‌اند که از یک سو با بُعد مثبت و ایجابی کارویژه‌هایی همچون اطلاع‌رسانی، آگاهی و آموزش‌های مدنی را تسهیل می‌کنند، و از سوی دیگر با بعد سلبی در جنگ نرم رسانه‌ای و جنگ‌های نوین بین‌المللی برای بحران‌سازی، ایجاد تنش و تفوق بر اذهان و تسخیر قلب‌های ملت‌ها به‌ کار می‌روند. با ورود به عصر"امپریالیسم رسانه‌ای" و"هژمونی کارتل‌های رسانه‌ای"، بر اهمیت رسانه‌ها در دستیابی به اهداف، دوچندان افزوده شده است و این توانایی رو به پیشرفت با اهداف نظامی همنشین شده است و بُعدی جدید از جنگ را تحت لوای مدیاوار1 یا جنگ رسانه‌ای پدید آورده است. امروزه از این روش، یعنی جنگ رسانه‌ای برای حمله به ایران استفاده می‌شود. از آنجا که دشمنان در تجربه‌های تهاجمی خویش، بارها با شکست مواجه شدند- نمونه آن هشت سال دفاع مقدس(جنگ تحمیلی) است - به سوی جنگ‌های نوین روی آوردند که در این مسیر، نظام رسانه پیشگام بوده است. پژوهش حاضر با هدف توسعه‌ای و شناخت تهدیدات رسانه‌ای به دنبال پاسخ‌گویی به این سؤال‌هاست: جنگ نرم رسانه‌ای چیست؟ جنگ نرم رسانه‌ای علیه ایران چگونه است؟ راهبردهای مقابله با جنگ رسانه‌ای علیه ایران چیست؟
واژگان کلیدی: رسانه، جنگ رسانه‌ای، جنگ نرم.

نویسنده: سید محمدحامد حسینی

چکیده
روان‌شناسی به منزلة علم مطالعه رفتار و فرآیندهای ذهنی، کاربرد فراوانی در عملیات روانی دارد، چرا که اساس عملیات روانی بر تأثیرگذاری ذهن و تغییر افکار استوار است. در این مقاله تلاش شده است تا نقش و کاربردهای علم روان‌شناسی در عملیات روانی نمایان شود. در همین راستا به بررسی روان‌شناسی یادگیری، اجتماعی و زبان و اندیشه و برخی از نظریه‌های مربوط که کاربرد بیشتری در عملیات روانی دارد، پرداخته شده است. در ابتدا پیشینه و سپس تعاریف مختلف از عملیات روانی ارائه می شود. همچنین گرایش‌های مختلف روان‌شناسی که کاربرد بیشتری در عملیات روانی دارند معرفی و تشریح خواهد شد. در ادامه اهداف و مقاصد عملیات روانی مورد بحث قرار می گیرد. سرانجام عوامل موفقیت در عملیات روانی همچون اطلاعات، رسانه‌های ارتباطی، پژوهش و روش‌های عملیات روانی که بیشتر جنبه‌ روان‌شناسانه دارند بحث و بررسی شده‌اند. در پایان راهکارها و پیشنهاداتی در این خصوص ارائه شده است.
واژگان کلیدی: عملیات روانی، روان‌شناسی، جنگ روانی، فرآیندهای ذهنی.

نویسنده: ابراهیم بختیاری

چکیده
جذابیت یک کشور به‌طور معمول قدرت نرم خوانده می‌شود که به صورت بالقوه وجود دارد؛ اما امروزه کشورها تلاش دارند تا با به کار بردن سازوکار‌هایی آن را تقویت کنند. یکی از ابزارهای دیپلماتیک که امروزه دیپلماسی عمومی خوانده می‌شود در واقع ابزار یا مکانیسمی برای اعمال قدرت نرم در عرصه عمل است. هر کشوری به تناسب جایگاه و توانایی خود دارای میزانی از قدرت نرم است ولی سیاست‌ها و رفتارهای یک کشور در چارچوب دیپلماسی عمومی می‌تواند این توان بالقوه را به بالفعل تبدیل کند و این امکان را برای یک کشور فراهم نماید تا از وجهه بهتر و توان تأثیرگذاری بیشتری برخوردار شود. از سوی دیگر، آشکار نشدن گستره معانی برخی از واژگانی که در ادبیات علوم سیاسی به کار می‌روند گاه موجب تداخل نادرست در استفاده از آنها می‌شود. این واژگان هرچند شباهت‌ها و هم‌پوشی‌هایی دارند لیکن رعایت نشدن گستره معناییِ آنها باعث به‌وجود آمدن اغتشاش و سردرگمی در کاربرد می‌شود. قدرت نرم، عملیات روانی، دیپلماسی عمومی، تبلیغات و روابط فرهنگی از جمله این عبارت‌ها به‌شمار می‌روند. این مقاله با تأکید بر مفهوم دیپلماسی عمومی تلاش دارد تا حدود معنا و مفهوم هر یک از این مفاهیم نرم  را مورد بحث و بررسی قرار دهد.
واژگان کلیدی: قدرت نرم، دیپلماسی عمومی، عملیات روانی، تبلیغات، روابط فرهنگی.

نویسنده: افشین متقی دستنایی

چکیده
تهديدات عليه امنيت ملي جمهوري اسلامي ايران در برهه زماني كنوني را مي‌توان در چارچوب دو نوع تهديدات نظامي و تهديدات نرم صورتبندي کرد. اولويت قائل شدن براي هر كدام از اين تهديدات، راهبرد امنيتي متفاوتي را در برابر تصميم‌گيران قرار مي‌دهد. در صورتي كه تهديدات نظامي در تحليل‌هاي امنيتي از اولويت برخوردار باشند، راهبرد امنيتي كشور نيز تحت تأثير تفكرات و رويكردهاي نظامي و سخت‌افزاري قرار خواهد گرفت و به زمينه‌هاي اجتماعي تهديد عليه امنيت ملي توجه كمتري مبذول خواهد شد. نوشتار حاضر بر اين اعتقاد است كه راهبرد دشمنان نظام جمهوري اسلامي ايران در شرايط كنوني مبتني بر اقدامات غيرنظامي و نرم در كنار تهديد به اقدام نظامي است. اين مقاله، ضمن بررسي مفاهيم انقلاب و براندازي نرم، تهديدات نرم عليه جمهوري اسلامي را مورد مطالعه قرار مي‌دهد و ابزارها و روش‌هاي اقدامات نرم عليه امنيت ملي آن را شناسايي مي‌كند.
واژگان کلیدی: انقلاب نرم، براندازي نرم، ابزارهاي جنگ نرم، امنيت ملي.

نویسنده: دکتر حسین حسینی
ناشر: تهران: دانشگاه جامع امام حسین(ع)، دانشکده و پژوهشکده علوم اجتماعی و فرهنگی
سال انتشار:1390
تعداد صفحات: 512 صفحه
معرفی: امیرهوشنگ طهماسبی‌پور

حوزه و محدودهای که در جنگ نرم به عنوان "مسائل اجتماعی" مورد توجه قرار می‌گیرد، به مراتب وسیع‌تر و نامحدودتر از گستره‌ای است که در خصوص "انحرافات اجتماعی" مدنظر قرار گرفته است. در جنگ نرم از مسائل اجتماعی تعاریف متعددی ارائه شده است برای نمونه: «مسئله اجتماعی موقعیتی است که بیشتر مردم آن را نامطلوب تلقی می‌کنند و بر زندگی بسیاری در فرایند کنش اجتماعی به طور مستقیم و غیرمستقیم اثر می‌گذارد و بیشتر مردم آن را احساس می‌کنند و درخواست حل آن را دارند.» در تعریف یاد شده نکاتی قابل بررسی است. از جمله این نکات "مردم" است که به‌عنوان عامل تعیین مسئله در نظر گرفته می‌شود.

نویسنده: دکتر علی‌محمد نائینی

چکیده
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، زمینه مشارکت مردم در عرصه‌های گوناگون به ویژه در عرصه سیاسی و در فرایند تصمیم‌گیری، سیاست‌گذاری و اداره جامعه فراهم شد. براین اساس، به‌طور متوسط هر سال در کشور یک انتخابات برگزار شده و همواره مشارکت انتخاباتی ملت‌ ایران برای نظام پشتوانه جدی به شمار آمده است. به‌زعم دولت‌های غربي به ویژه امریکا حوادث پس از انتخابات ریاست جمهوری سال 1388 که به‌دلیل غفلت و جهالت برخي نخبگان سياسي به وجود آمد اعتماد ملی، مشروعیت، کارآمدی و انسجام بين مردم و حكومت را کاهش داده است. با توجه به ‌اینکه چالش‌های امنیتی انتخابات مي‌تواند، به اهداف مرجع در امنیت نرم از جمله روحیه ملی، اعتماد، مشارکت، انسجام، افکار عمومی، توان سیاسی و... آسيب رساند، در‌ این چارچوب و با توجه به شرایط پیچیده و حساس کشور در آستانه انتخابات مجلس نهم، مقام معظم رهبری برای مراقبت از امنیتی نشدن انتخابات تأکید فرموده‌اند. سؤال ‌این است، فرصت‌ها و چالش‌های احتمالی انتخابات پیش‌رو چیست؟ راهکارهای برخورداری از انتخاباتی پرشور، با مشارکت حداکثری بدون چالش امنیتی کدام است؟ در ‌این مقاله تلاش گردیده انتخابات مجلس نهم و چالش‌های احتمالی امنیتی آن با رویکرد امنیت نرم مورد بررسی قرار گیرد و راهکارهایی برای پیشگیری از امنیتی شدن انتخابات مجلس نهم شورای اسلامی ‌ارائه شود.
واژگان کلیدی: انتخابات، انقلاب رنگی، امنیت و امنیت نرم.

نویسنده: دکتر حسن علی‌اکبری؛ دکتر عباس مهری، حمیدرضا انصاری

چکیده
جمهوری اسلامی ایران از دهه دوم انقلاب اسلامی با تهاجم فرهنگی مواجه و به تدریج این تهاجم به شبیخون فرهنگی، قتل‌عام فرهنگی و تهدید نرم تبدیل شد. سرانجام نیز با تشکیل جبهه ناتوی فرهنگی از سوی غرب بر علیه جمهوری اسلامی، جنگ نرم آغاز گشت. تغییر در باورها، اندیشه‌ها، رفتار و به طور کلی تغییر در ساختار نظام اسلامی از جمله اهداف این تهدید و جنگ نرم به شمار می‌رود. بر همین اساس نیاز شدید جامعه اسلامی به ایمن‌سازی در مقابل تهدیدات نرم دشمن، باعث شده راهکارها و ابزارهای رسیدن به این هدف مورد بحث و بررسی جدی قرار گیرد. به نظر می‌رسد مساجد که سرآغاز بسیاری از جنبش‌های مردمی و سازندة جامعه بوده‌اند بهترین نقطه برای مقاوم‌سازی در برابر تهدید نرم می‌باشند. از این رو مقاله حاضر به تبیین نقش مساجد با کارکردهای مختلف به عنوان یکی از ابزارها و راهکارهای موجود در مقابله با تهدید نرم می‌پردازد.
واژگان کلیدی: مسجد، تهدید نرم، جنگ نرم، تهاجم فرهنگی، مقابله.

نویسنده: حسن انوری

چکیده
ماهیت گروهک تروریستی پژاک از جمله موضوعاتی است که کمتر در تیررس بررسی و تتبع علمی و اسنادی پژوهشگران داخلی قرار گرفته است. از این‌رو، منابع تحقیقی چندانی در سبد مطالعه محققان آن قرار ندارد. این گروهک که شاخه‌ای از گروه حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) ترکیه است، هیچ‌گاه نه در بین مردم کردستان و حتی نه در میان سایر گروه‌ها و احزاب کردی نتوانست جایگاهی برای خود به دست آورد. حتی حامیان بین‌المللی آن همچون امریکا، آلمان و رژیم صهیونیستی از حمایت آشکار آن طفره می‌روند. در واقع، این گروهک از کمترین مشروعیت سیاسی اجتماعی برخوردار نیست. قاچاق مواد مخدر، سرقت مسلحانه و سایر جرائم ارتکابی این گروهک،  بررسی پروندة آن را بیشتر به حوزة جرائم سازمان‌یافته سوق می‌دهد تا حوزة گروه‌های سیاسی. به هر روی، از آن جهت که توجه دشمنان جمهوری اسلامی به بهره‌برداری سیاسی امنیتی از اقدامات این گروهک جلب شده، ضروری است که محققان توجه بیشتری به بستر پیدایش و رفتار آن کنند. این پدیده‌ها تنها در پوشش عملیات روانی و حمایت تبلیغاتی پشتیبانان خود می‌توانند شناخته شوند و تداوم یابند. مقاله حاضر می‌کوشد با بررسی چگونگی شکل‌گیری این گروهک و مطالعة رفتار آن، برخی از ابعاد پنهانِ توطئة غرب، امریکا و رژیم صهیونیستی در حمایت و هدایت این گروهک تروریستی را آشکار کند.
واژگان کلیدی: پژاک، امریکا، رژیم صهیونیستی، آلمان، عملیات روانی.

نویسنده: حمید تقی‌زاده

چکیده
با پیروزی انقلاب اسلامی، دنیای استکبار که به یکباره با گفتمانی جدید و بی‌سابقه مواجه شده بود به انواع و اقسام روش‌ها برای متوقف کردن سیر حرکت رو به رشد آن، اقدام ورزید. حمایت از گروه‌های شکست‌خورده داخلی همچون منافقین و لیبرال‌ها برای تحریف انقلاب نتیجه‌بخش نبود. توطئه کودتا و شورش‌های محلی نیز با شکست مواجه شد. پس از آن بود که در حمایتی بین‌المللی طولانی‌ترین جنگ قرن بیستم را علیه انقلاب اسلامی به راه انداختند، اما در پایانِ این جنگ سخت، نهال انقلاب ایران به درختی تناور تبدیل شد و دیگر الگوهای سخت برای ضربه زدن به آن کارساز نبود. از این پس، روش‌های نرم برای رویارویی با آن در پیش گرفته شد. مقام معظم رهبری از سال‌ها پیش خطر این نوعِ جدید از جنگ را در قالب عباراتی همچون تهاجم فرهنگی، شبیخون فرهنگی، ناتوی فرهنگی، جنگ نرم و... گوشزد کردند. این مقاله در نظر دارد با بهره‌گیری از سخنان هدایت‌گر رهبر معظم انقلاب، حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای به ترسیم سیر حرکت جنگ سخت دشمنان به جنگ نرم بپردازد. در تدوین مقاله، تکیة اصلی بر الگوهای بومی مفاهیم مورد بحث بوده، و حتی‌الامکان از ارجاع به منابع دیگر احتراز شده است.
واژگان کلیدی: انقلاب اسلامی، جنگ سخت، جنگ نرم.

نویسنده: ‌سعید قاسم‌زاد

چکیده
امریکا پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران هیچ‌گاه سیاست خود را مبنی بر حمایت از حرکت‌های تفرقه‌افکنانه داخلی و توطئه‌های خارجی علیه ایران برای تغییر نظام آن پنهان نکرده ‌است. بر همین اساس این کشور در طول دوران دفاع مقدس، افزون بر تحمیل سیاست‌های تبلیغی خود به‌ رسانه‌های خبری جهان از رژیم عراق نیز خواست تا برنامه‌های تبلیغاتی‌اش را با سیاست‌های تبلیغاتی امریکا هماهنگ و همسو سازد. در این راستا، امریکا و همه بنگاه‌های خبری غرب و رژیم صهیونیستی به‌مثابه دستگاه تبلیغاتی عراق عمل کردند. در این هجمة تبلیغاتی پیچیده‌ترین روش‌های عملیات روانی توسط متخصصان و کارشناسان آنان طراحی و اجرا شد. گستره این عملیات در سطوح مختلف و در حوزه‌های گوناگون سیاسی، اجتماعی و حتی اقتصادی فراگیر بود. از این‌رو، نقش رسانه‌های غربی در عملیاتی ساختن این بعد از جنگ چشمگیر ارزیابی می‌شود. این مقاله به‌طور خلاصه به بررسی مهم‌ترین شاخص‌های عملیات روانی امریکا در دوران دفاع مقدس می‌پردازد.
واژگان کلیدی: عملیات روانی، عملیات روانی غرب، شاخص‌های عملیات روانی امریکا (در دوران دفاع مقدس).

نویسنده: سیدمحمد جواد قربی

چکیده
یکی از بحث‌های متداول در ادبیات سیاسی، قدرت و مشتقات آن است. در عرصه روابط بین‌الملل و سیاست خارجیِ بازیگران سیاسی در اقمار گوناگون، رهیافت‌های قدرت حاکم است از این رو بررسی قدرت و چهره‌های متفاوت آن ضروری به نظر می‌رسد. پس از شکست‌های متوالی و تلفات سنگین مالی و معنوی، بازیگران سیاسی درصدد برآمدند تا از قدرت سخت  عبور کرده و از قدرتی مطمئن و کارآمدتر بهره گیرند که در نظریه‌های سیاسی با عنوان قدرت/ جنگ نرم  شناخته می‌شود. از سوی دیگر، آشکار است که، بهره‌گیری از سخت‌افزار و منابع مادی و فیزیکی به تنهایی در عصر اطلاعات  و حکومت رسانه‌ها  کافی نیست و کاربران قدرت به ناچار باید از فناوری‌های نوین در بخش‌های سایبر، فناوری، اطلاعات و ارتباطات بهره گیرند تا دستیابی به نتیجه، با هزینه‌های مادی کم، تلفات جانی تقلیل یافته و با افزایش مشروعیت همراه باشد. در این راستا قدرت نرم با بازسازی چهره سخت قدرت به روی کار آمد که نخستین بار توسط ژوزف نای  آن را تبیین کرد. این قدرت از ابزارهای نوینی بهره می‌گیرد که می‌توان از آن جمله نام برد: عملیات روانی، شایعه پراکنی، تبلیغات مسموم، سایبرنتیک، رسانه، ماهواره‌ها، نبرد اطلاعاتی، فریب استراتژیک و غیره. در این مقاله پس از بررسی قدرت نرم و ابعاد آن، به طور موردی پدیده‌های عملیات یا جنگ روانی، شایعه و تبلیغات به مثابه ابزارهای کاربردی قدرت نرم بررسی می‌شود.
واژگان کلیدی: قدرت، قدرت نرم، عملیات روانی، شایعه و تبلیغات.

نویسنده: عباس کاردان

چکیده
مقاله حاضر سعی دارد ناآرامی‌ها و اعتراضات کشور یمن در نیمه نخست سال 2011 را که در راستای انقلاب‌های نوین عربی در منطقه شکل گرفت، مورد بررسی قرار دهد. در این خصوص، ابتدا برای شناخت درک درستی از تحولات یمن، نگاهی خواهیم داشت به ساختار سیاسی- اجتماعی این کشور تا خواننده خود نیز بتواند بر این اساس تحلیل درستی از اوضاع داشته باشد. در ادامه پس از ارائه پیشینه‌ای از این اعتراضات و شرح ماجرا به ریشه‌های نارضایتی مردم از رژیم علی عبدالله صالح که در اعتراضات اخیر جلوه داشت، می‌پردازیم. علت طولانی‌شدن اعتراضات و نتیجه‌بخش نبودن سریع آنها در سرنگونی صالح موضوع دیگری است که در توضیح آن عوامل و مؤلفه‌هایی همچون تفاوت در دیدگاه و عملکرد مخالفین و نقش شورای همکاری خلیج فارس و به خصوص عربستان و نیز نگرانی امریکا از روی کار آمدن اسلام‌گرایان مورد توجه خواهند بود.
واژگان کلیدی: اعتراضات، سرکوب، انقلاب، اسلام‌گرایی، القاعده، شورای همکاری خلیج فارس.

نویسنده: غفار رضوی‌پور، علی رضوی‌پور
ناشر: شیراز: مرکز نشر زرینه
سال انتشار: 1389
تعداد صفحه: 320ص
معرفی: محمدحسین زمانی

جنگ نرم به عنوان یک اقدام تعمدی و تدبیر شده تمامی قلمروهای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی را در بر ‌می‌گیرد. هدف اصلی کارگزاران جنگ نرم تأثیر نهادن بر باورها، نگرش‌ها، ارزش‌‌‌ها و انگیزش مخاطبان است. آماج جنگ نرم به مردم کشورها محدود نمی‌شود، بلکه دولتمردان و نخبگان را نیز هدف و آماج قرار می‌‌‌دهد. کارگزاران جنگ نرم در پی آن هستند که در بلند‌مدت منش و رفتار مخاطبان را تحت تأثیر قرار دهند. پیش‌درآمد جنگ نرم سیاسی، ناکارآمد‌سازی الگوی سیاسی موجود، تهاجم فرهنگی و دگرگونی در هویت فرهنگی است. براین اساس، می‌توان جنگ نرم را مجموعه اقداماتی خصومت‌آمیز، تعمدی و برنامه‌ریزی شده تعریف کرد که موجب دگرگونی در هویت فرهنگی، ارزش‌ها و نگرش‌‌‌های پایه و بنیادین و القای ناکارآمدی الگوی سیاسی مورد قبول مردم در یک نظام سیاسی می‌‌‌شود. این جنگ همه عرصه‌‌‌های اجتماعی یک نظام سیاسی را می‌‌‌تواند تحت تأثیر قرار دهد.

نویسنده: حميدرضا حاتمي، اسماعیل خان‌احمدی

چکیده
ابعاد رواني و جسمي وجود انسان ضرورت كاربرد دو قدرت شمشير و فكر ـ اقدام مستقيم نظامي و عمليات رواني ـ را در جنگ‌ها براي كسب پيروزي بر دشمن مطرح ساخته است. عملیات رواني به مثابه اقدامي در جهت تأثير بر ذهن و عواطف آدمي براي ايجاد تغيير در رفتار او پا به پاي رزم نظامي بلكه مقدم بر آن با حوزة نظامي گسترده و حوزة مكاني فراگير و همه‌جانبه صورت مي‌گيرد. طبق آيات و روايات عملیات رواني در دو جبهه حق و باطل ابتدا از سوي دشمنان پيامبران الهي و ائمه معصومين(ع) در ابعاد گوناگون و متنوع طرح‌ريزي و اجرا شد، اما با آغاز رسالت پيامبر اكرم(ص) به ويژه در دوران حكومتشان در مكه و در پوشش تهاجمي همه‌جانبه و گسترده (به‌ كارگيري همه تاكتيك‌ها) براي نفي دعوت پيامبر اسلام(ص) و خاموش كردن نداي حق‌طلبي و عدالت‌خواهي او به كار گرفته شد كه قرآن از آن با عناويني چون كيد و مكر و ... نام مي‌برد. در این دوران به دلیل نوظهور بودن اسلام و شور و هیجان مسلمین، عملیات روانی دشمنان کاربرد مورد انتظار آنان را نداشت، لیکن با رحلت پیامبر اکرم(ص) منافقین، کفار و مشرکین با توجه به تجربه‌ای که از این شیوة جنگ داشتند به صورت گسترده علیه جبهه حق استفاده کردند. یکی از مقاطعی که این جنگ توسط جبهه کفر به صورت وسيع، پيچيده و با ظرافت به كارگيري شد و تأثیر چشمگیری در جبهه حق داشت دوران امامت و خلافت امام حسن مجتبی(ع) بود. اين حادثه تلخ، جهان اسلام را از دو بُعد وضعيت روحي رواني امت اسلام در آن دوران و روحيات معاويه به عنوان طراح و مجري اين جنگ مورد بررسی قرار مي‌دهد. گفتنی است نوشتار حاضر که نتیجه یک طرح پژوهشی است، ماهیتی توصیفی- تحلیلی داشته و داده‌های مورد نیاز از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و بهره‌گیری از تارنماهای اینترنتی گردآوري شده است.
واژگان کلیدی: امام حسن(ع)، جهان اسلام، جبهه كفر، عملیات رواني، تاكتيك‌ها.

نویسنده: رضا موسوی

چکیده
انتخابات در هر کشوری آزمون بزرگ مشروعیت نظام حاکم به‌شمار می‌رود؛ از این رو حضور مردم و میزان آرای ریخته شده به صندوق‌ها، صرف‌نظر از اینکه چه فرد یا گروهی، انتخاب شوند، بر بالندگی و پویایی فضای سیاسی جامعه می‌افزاید و توانایی حکومت در پذیرش و هضم جریان‌های سیاسی مختلف را می‌رساند که مؤید اقتدار آن است. از سوی دیگر، مشارکت مردم در انتخابات موضوع مطالعه علوم مختلف همچون علوم سیاسی، روان‌شناسی اجتماعی و جامعه‌شناسی قرار دارد. هرچند برآیند کلی این مطالعات در چند دهه اخیر به نتایج و آرای کم و بیش متفاوت منتهی شده و ارائه صورت‌بندی منسجم از این پدیده اجتماعی را دشوار ساخته است؛ لیکن دیدگاه‌ها و نظریه‌های عرضه شده در هر یک از حوزه‌های مطالعاتی می‌تواند رهنمونی در پدیدارشناسی آن به‌شمار آید.  با توجه به اینکه به یمن استقرار نظام جمهوری اسلامی در ایران، هر سال با برگزاری انتخابات مختلف در سراسر کشور مواجه می‌باشیم، مطالعه علمی و نظام‌مند این پدیده برای تحلیل رفتار انتخاباتی شرکت‌کنندگان در آن و شناسایی نقاط قوت و ضعف برنامه‌ریزی انتخاباتی ضروری به‌نظر می‌رسد. این مقاله تلاش دارد با بررسی و مطالعه دیدگاه‌‌های یادشده به این مهم یاری رساند.
واژگان کلیدی: انتخابات، مشارکت مردمی، رفتار انتخاباتی، مشروعیت سیاسی.

نویسنده: فرج‌الله اردیزی

چکیده
حمله امریکا به عراق و برکناری صدام بسیاری از سیاستمداران منطقه و کارشناسان دانشگاهی را متوجه نفوذ ایران در عراق کرد. این نفوذ نگرانی امریکا و هم‌پیمانان عرب آن را به دنبال داشت. این مقاله استدلال می‌کند که این نگرانی ناشی از قدرت سخت ایران نیست، بلکه آنچه باعث نگرانی حاکمان این کشورها شده، قدرت نرم ایران است. این مقاله با بهره‌گیری از تفسیر الکساندر ووینگ از قدرت نرم، نفوذ ایران در عراق را نتیجه جاذبه آرمان‌های انقلاب اسلامی بین شیعیان عراق و حمایت آن از مبارزات شیعیان طی سی سال گذشته می‌داند. 
واژگان کلیدی: ایران، عراق، قدرت نرم، زیبایی، محبت.

نویسنده: عباس محمدی

چکیده
سازمان مجاهدین خلق(منافقین) یکی از سیاه‌نامه‌ترین گروه‌هایی است که در طی بیش از نیم‌قرن اخیر در تاریخ سیاسی ایران به منصه ظهور رسید. به‌تحقیق نمی‌توان هیچ گروه، حزب یا حرکت سیاسی را یافت که تا این حد حیات سیاسی خود را در اعوجاج، سردرگمی، تزلزل مبانی اندیشه و اعتقاد، تغییر ماهوی رفتار و اهداف سیاسی و هنجارشکنی عرف سیاسی سپری کرده باشد. در مطالعة نقطه پیدایش و سیر ظهور این سازمان آنچه بیش از هر مسئلة دیگر مهم به‌نظر می‌رسد ابتنای اعتقادات بنیادی آن بر شالوده‌ای از تفکرات مارکسیستی است. این مبنای نادرست که در تحلیل مفاهیم مذهبی سازمان از قرآن و متون دینی نیز به آن استناد می‌جستند سرمنشأ انحراف منافقین گشت. در واقع، دوری منافقین از روحانیت اصیل که آبشخور حقیقی اسلام ناب است و در آن زمان در شخصیت امام خمینی(ره) تبلور یافته بود و رجوع به منابعی نامتقن، سرنوشت سیاه آنان را رقم زد. این مقاله در نظر دارد با تمرکز بر این انحراف عقیدتی و تحلیل اندیشه‌های ناسفتة سازمان با استناد به مکتوبات و اظهارات اعضای همراه یا گسسته از آن، به ریشه‌یابی و تحلیل رفتار سیاسی متناقض و نامتعارف منافقین از بدو پیدایش تا مقطع پایانی جنگ تحمیلی بپردازد. 
واژگان کلیدی: سازمان مجاهدین خلق(منافقین)، مارکسیسم، تفکر التقاطی.

نویسنده: جواد جمالي

چکيده
انقلاب‌ها به‌مثابه عمل سياسي- اجتماعي و نشئت گرفته از آرمان‌ها و باورهاي جوامع انساني، ارزش‌ها و هنجارهايي را توليد و منتشر مي‌کنند که اغلب عليه وضع موجود است و به سرعت، مخالفت صاحبان قدرت و منفعت را بر‌مي‌انگيزاند. از اين رو گرچه انقلاب‌ها در چارچوب يک جغرافياي خاص بروز مي‌کنند اما به منظور مصونيت در برابر مخالفان و به سبب فراسرزميني بودن آرمان‌هاي بشري، به صدور و اشاعة دستاورهاي خود اقدام مي‌کنند. مقالة حاضر که درصدد بررسي تأثير و نقش‌آفريني مؤلفه‌هاي قدرت نرم انقلاب اسلامي بر انقلاب‌هاي مردمي عربي است، تأکيد مي‌کند که جذابيت ارزشي و انساني بودن اين مؤلفه‌ها و ارائه الگوي موفق سياست و قدرت معنوي- الهي مبتني بر آن، در جمهوري اسلامي ايران، موجب شده است، هرچند با تأخير، آرمان‌ها، اهداف، شعارها و الگوي رفتاري مردم ايران در انقلاب اسلامي 1357 که بر سياست معنوي و انقلاب نرم (اعتراض مسالمت‌آميز و عدم خشونت) مبتني مي‌باشد، سرمشق مسلمانان عرب قرار گيرد. در متن حاضر، پس از ارائه مؤلفه‌هاي قدرت نرم انقلاب اسلامي ايران، نحوة نمود و بروز آن در انقلا‌ب‌هاي عربي و تأثير بلندمدت آن در جهان اسلام مورد بررسي قرار مي‌گيرد.
واژگان کليدي: قدرت نرم، انقلاب اسلامي، انقلاب‌هاي عربي، انقلاب نرم.

نویسنده: حجت‌اله مرادی

چکیده

بررسي تاريخچه عمليات رواني نشان مي‌دهد كه پس از جنگ دوم جهاني درباره ماهيت، كاربرد و نقش آنچه امروزه ما آن را عمليات رواني مي‌ناميم، نوعي اتفاق نظر به دست آمد. از آن پس فهم مشترك صاحب‌نظران از عمليات رواني، دربرگيرنده دستكاري عقايد از طريق به كارگيري يك يا چند رسانه ارتباطي شد، به عبارتي دقيق‌تر، عمليات رواني به عنوان اقدامات سياسي، نظامي، اقتصادي و ايدئولوژيك كه براي ايجاد احساسات، نگرش‌ها يا رفتارهاي مطلوب در گروه‌هاي دوست، دشمن، بي‌طرف و مخالف به منظور تأمين مقاصد ملي، طراحي و اجرا مي‌شود، تعريف شد. این مقاله با توجه به سیر تکامل عملیات روانی به نقش نوین آن در دوره معاصر می‌پردازد و با بیان فعالیت‌ها و کارکردهای آن، نگرش‌ها و رویکردهای بحث را بر محور افکار عمومی متمرکز می‌کند. همچنین مقاله ضمن ارائه روش‌ها و ویژگی‌های تحلیل افکار مخاطب، معیارهای کارآمدی عملیات روانی را به‌دست ‌می‌دهد.
واژگان کلیدی: عملیات روانی، افکار عمومی، تحلیل مخاطب، معیارهای کارآمدی.

نویسنده: مهسا ماه‌پیشانیان

چکیده
با جهانی شدن اطلاعات، گسترش پیشرفت‌های فناوری و اهمیت یافتن جنبه نرم‌افزاری قدرت و جنگ در جهان امروز نقش اتاق‌های فکر  در امریکا برای تدوین سیاست‌های عمومی این کشور به منظور برخورد سخت و نرم با جمهوری اسلامی ایران افزایش یافته است. این مؤسسات فکری با به‌كارگيري كارشناسان، مقامات پیشین و کنونی دولت و نیز صاحب‌نظران مسائل مختلف از ابتدا تاکنون با اتخاذ چهار رویکرد کلان سازش (ترغیب ایران به همکاری)، جنگ (نابودی ایران)، تغییر از درون (براندازی نظام جمهوری اسلامی) و بازدارندگی (تحدید ایران) با هدف تغییر رژیم جمهوری اسلامی ایران وارد عرصه سیاست‌گذاری درباره کشورمان شده‌اند. در مقالة حاضر ضمن معرفی مختصر مهم‌ترین اتاق‌های فکری امریکا، راه‌کارهای آنها برای برخورد با جمهوری اسلامی ایران بررسی می‌شود.
کلمات کلیدی: اتاق‌های فکری، رویکرد سازش، رویکرد جنگ، رویکرد تغییر از درون، رویکرد تحدید ایران.

نویسنده: دکتر برزو فرهی‌بوزنجانی، دکتر قاسم حسنی، مجید غفوری

چکیده
دشمنان انقلاب اسلامی در راستای براندازی، جبهه متحد جنگ نرم علیه نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران را به راه انداخته‌اند. این مقاله به بررسی ابعاد و پیامدهای جنگ نرم از دیدگاه مدیران و اعضای هیئت علمی یکی از دانشگاه‌های نظامی می‌پردازد. آگاهی از پیامدهای جنگ نرم می‌تواند مسئولین و برنامه‌ریزان کشور را در بصیرت‌بخشی منابع انسانی یاری رساند. این تحقیق در صدد پیگیری و یافتن پاسخی برای این مهم است. جامعه آماری، همة مدیران و اعضای هیئت علمی می‌باشند. در تجزیه و تحلیل داده‌های تحقیق از روش توصیفی و تحلیلی استفاده شده است. عمده‌ترین نتایج از دیدگاه جامعه مدیران و اعضای هیئت علمی دانشگاهی درباره ابعاد و پیامدهای جنگ نرم دشمن علیه انقلاب اسلامی ایران، عبارت است از: ضربه زدن به ولایت فقیه، ایجاد بی‌ثباتی سیاسی، ایجاد شکاف میان ساختارهای سیاسی و ارکان نظام، به چالش کشیدن تمامیت نظام، هجمه به ارزش‌ها و اصول بنیادین نظام اسلامی، بسترسازی برای تشدید فشارهای بیگانگان، فرسایش نیروهای مدافع نظام، ایجاد گسست میان نیروهای نظامی و امنیتی، تضعیف روحیه پایداری و مقاومت ملی در سرمایه انسانی، بزرگ‌نمایی معضلات و آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی کشور و تجری عناصر ضدانقلاب.
واژه‌گان کلیدی: جنگ نرم، ابعاد جنگ نرم، پیامدهای جنگ نرم، سرمایه انسانی.

نویسنده: دكتر رابرت بي. سيالديني  
ناشر: هارپر کالینز
سال انتشار: 2006
تعداد صفحات: 336 صفحه
معرفی: حجت اله مرادی

انسان از بدو پیدایش به اشکال‌ گوناگون به گسترش ارتباط خود با همنوعانش اندیشیده است و حاصل چالش وی با محیط و انسان‌های پیرامونش، از تحول ارتباط رو در رو  به ارتباط از راه دور و از ارتباط محدود به ارتباط جمعی منجر گشته است. آثار به جای مانده از دوران پارینه‌سنگی، در غارها و بر صخره‌ها، زبان‌ها و خطوط نخستین، بازگو کنندة تمایل انسان به یافتن حلقه‌های اتصال میان خویش و جهان پیرامون بوده‌است. پیدایش چاپ و مطبوعات تلاش دیرینة بشر برای ارتباط با دیگر انسان‌ها در وسعت دلخواه‌تر را نشان داد و تولد سینما، رادیو و تلویزیون ارتباطات دیداری و شنیداری انسان را  وسعت بخشید. همچنین پیدایش رسانه‌های جمعی به پیدایش تئوری‌ها و مناسباتی جدید در ارتباط انسان با انسان منجر شد.

نویسنده: حجت‌الاسلام و المسلمين مهدي طائب

چکیده
با مراجعه به کتاب آسمانی اسلام، قرآن، مشاهده می‌شود که پیشینة عملیات روانی به پیش از هبوط انسان به زمین باز می‌گردد. در واقع، شیطان، آنچنان که خود قسم یاد کرده است، از ابتدای خلقت آدم در صدد گمراه ساختن وی برمی‌‌آید. بدین‌سان، عملیات روانی در ساحتی فرازمانی و با سرپیچی ابلیس از دستور خداوند آغاز می‌شود و در سیر تدریجی تاریخی به ویژه در اعصار انبیاء عظام و ائمه معصومین (ع) ادامه می‌یابد. مجموعه مقالات "سیری در عملیات روانی در اسلام"، با تدقیق و تدبر در آیات کتاب الهی در صدد است سیر پیدایش و فرآیند عملیات روانی را از افق آیات قرآن، روایات، احادیث و سایر منابع تحقیق اسلامی مورد مطالعه قرار دهد. رهیافت تاریخی تحقیق در مقوله عملیات روانی، توجه به ابعاد روانی را در گسترة تمام شئون فردی و اجتماعی انسان از منظر دینی برجسته می‌سازد.
واژگان کلیدی: پیامبر(ص)، مکه، مدینه، یهود، عملیات روانی.

نویسنده: جواد جمالی

چکیده
در روند جابه‌جایی قدرت در قرن بیست‌ویکم، رسانه‌ها را می‌توان سرچشمه جدید قدرت دانست. در این میان، اینترنت و فضای سایبری به سبب سرعت، دقت، قابلیت حجم عظیم انتقال پیام و گستردگی وسیع مخاطبان، جزء ابزار ارتباطی پرجاذبه و تعیین‌کننده در عملیات روانی استراتژیک به شمار می‌رود. این پژوهش با رویکرد رسانه‌ای- عملیات روانی به ویکی‌لیکس که به مثابة حلقه واسط مجریان و مخاطبان عملیات روانی عمل می‌کند، آن پدیده را معمایی چندلایه و با اهداف و مداخلات سیاسی- امنیتی پنهان می‌پندارد که در صدد است از طریق جریان‌سازی اطلاعاتی و هجمه به اذهان و ادراکات تصمیم‌گیرندگان سیاسی آنها را با اهداف بین‌المللی خود هم‌سو کرده یا با تأثیر بر افکار و قلوب مخاطبان عام اقدام به تولید "قدرت مجازی" و بازسازی قدرت رو به افول خود در فضای سایبری کند. این مبحث ضمن پدیدارشناسی ویکی‌لیکس و بررسی نحوه خلق پدیده "سایکو- سایبر" به، کارویژه‌های جدید عملیات روانی در فضای سایبری توجهی ویژه‌ دارد.
واژگان کلیدی: ویکی‌لیکس، عملیات روانی، قدرت مجازی، پدیده سایکو- سایبر.

نویسنده: دکتر احمد باصري

چکیده
منظور از عمليات رواني مجموعه‌اي از اقدامات تبليغي و رواني يك كشور يا گروه به عنوان عامل كارگزار در جهت تحت تأثير قرار دادن اذهان، افكار، عقايد و خواست‌هاي كشورها يا جوامع هدف با تکیه بر زمينه‌ها و ابزارهاي سياسي، اقتصادي و نظامي به منظور ايجاد تغيير مطلوب و مطابق مقاصد كشور کارگزار است. اين مقاله براي تبيين نقش رسانه‌ها در عمليات رواني ابتدا به بررسي نظريه‌هاي مرتبط با اثربخشي رسانه‌ها شامل نظريه گلوله جادويي، تأثیرات محدود رسانه‌ها، کاشت، جبرگرایی رسانه‌ای مک‌لوهان، مارپیچ سکوت نومان و نظريه مگ‌گوایر پرداخته و سپس تاكتيك‌هاي نبرد رسانه‌اي از ديدگاه تافلر را بررسی و ارزيابي می‌کند. در پایان نیز به صورت موردی اخبار شبکه فارسی بی.بی.سی در خصوص انتخابات دهم رياست جمهوري و نحوة به‌کارگیری فنون رسانه‌اي براي دستکاري افکار عمومي در این رسانه مورد بررسی قرار گرفته است. نتايج اين بررسي نشان مي‌دهد مهم‌ترین ویژگی‌های رسانة اثربخش (به ویژه تلویزیون) كه به وفور توسط شبكه خبري بی.بی.سی مورد استفاده قرار مي‌گيرد شامل انجام مطلوب کارکردهای رسانه‌ای، رعایت اصول و قواعد انتشار اخبار (مهندسی خبر)، عرضه غیرمستقیم آموزش و تبلیغ، بهره‌گیری از گویندگان و گزارشگران جذاب، مقبول و مسلط، اجتناب از یک سویه شدن اخبار و گزارش‌های خبری، افزایش برنامه‌های انتقادی، رعایت اصول و روش‌های تبلیغاتی، توجه به نیاز و منش مخاطبان و بهره‌گیری از افراد خلاق در تهیه و تدوین برنامه‌ها مي‌باشد. اين شبکه توانسته تا حد زيادي از اين فنون براي اثربخشي اخبار و محتواي رسانه‌اي خود استفاده ‌كند.
واژگان کلیدی: عمليات رواني، رسانه، افکار عمومي، تبلیغات، برجسته‌سازی.

نویسنده: عباس محمدی

چکیده
فناوری‌های نوین ارتباطی به نحو بی‌سابقه‌ای بر ماهیت روابط انسانی در حوزه سیاست و فرهنگ تأثیر گذاشته‌اند. هرچند اینترنت در ابتدا خاستگاه صرفاً نظامی داشت و برای حفظ داده‌های اطلاعاتی تمرکز مکانی را از صحنه جغرافیا به حضور در لامکان مجازی انتقال داد، اما به‌تدریج و به ترتیب کارکرد امنیتی، اجتماعی و فرهنگی آن بر وجه نظامی آن غلبه یافت. با ورود اینترنت به عرصه حیات سیاسی، دولت‌ها با پدیده‌‌ای مواجه شدند که به تناوب آنها را با تهدیدات و فرصت‌های پیش روی خود به چالش می‌کشید. در این حال، وبلاگ در بین جلوه‌های مختلف اینترنت حضوری ویژه یافت. سرعت پیشرفت این پدیده، شگفت‌انگیز است. استقبال از آن در ایران به‌ویژه در بین قشر جوان حیرت‌انگیز بود به نحوی که در طی سال‌های اولیه حضور وبلاگ در شبکه اینترنت، ایران مقام چهارم جهانی را در تعداد وبلاگ‌های ثبت شده به‌دست آورد. این مقاله در نظر دارد ابتدا با مطالعه سیر پیدایش اینترنت، به تأثیرات سیاسی – اجتماعی آن بپردازد و در پایان فرصت‌ها و تهدیدات پیش روی جمهوری اسلامی ایران را در قبال پدیدة وبلاگ بررسی کند.
واژگان کلیدی: اینترنت، وبلاگ، تأثیرات سیاسی- اجتماعی، تهدیدات، فرصت‌ها، جمهوری اسلامی ایران.

نویسنده: ابراهیم بختیاری

چکیده
در دوره معاصر، ارتباطات و رسانه فعاليت‌هاي مختلف اجتماعي، سياسي، فرهنگي و اقتصادي را پوشش مي‌دهد. در اين ميان با پيچيده‌تر شدن و گسترش جوامع اهميت ارتباطات و رسانه در بُعد سياسي نيز روزافزون مي‌گردد تا حدي که بايد گفت در شرايط فعلي ارتباطات و رسانه مايه اصلي زندگي سياسي است و بدون بهره‌گيري از وسايل ارتباطي و رسانه‌هاي گروهي نظام‌هاي سياسي قادر به نظم بخشيدن در جامعه و شريک ساختن مردم در زندگي سياسي نيستند. همچنين اعضاي جامعه براي ايفاي نقش فعال، شرکت در انتخابات و ارتباط متقابل با سياستمداران به رسانه‌هاي جمعي نيازمندند. در ارتباط سياسي آنچه اهميت دارد تأثير بر رفتار است، ارتباط‌گر سياسي که در اين نوع ارتباط به‌طور عمده سياستمدار است سعي مي‌کند با بهره‌گيري از ابزار مختلف ارتباطي و کاربرد قوانين و تکنيک‌هاي لازم بر مخاطب تأثير گذارد و وي را همواره با برنامه‌ها و ايده‌هاي خود هماهنگ ساخته و با کسب نفوذ و جلب افکار و آرا عمومي ‌مردم، موقعيت خود را تحکيم بخشيده و به گسترش دايره قدرت خود بپردازد. این مقاله با مطالعة نسبت بین رسانه و مقولة ارتباط سیاسی به دنبال مشخص کردن جایگاه رسانه و کارکردهای آن در حوزه مباحث ارتباطات سیاسی است. مقاله بر نقش پراهمیت اینترنت در بین رسانه‌ای نوین تأکید می‌ورزد.
واژگان کلیدی: ارتباطات سیاسی، افکار عمومی، رسانه، اینترنت.

نویسنده: حسن انوری

چکیده
هر چند موضوع امپریالیسم با توجه به پیشینة بلندمدت آن در تاریخ از ابعاد گوناگون مورد مطالعه قرار گرفته است، اما بعد رسانه‌ای امپریالیسم دستاورد ورود فناوری رسانه به عرصه حیات زندگی اجتماعی است. رسانه‌ها از همان نخستین مراحل پیدایش خود توجه ویژه سیاست‌مداران را به ‌خود جلب کردند. در طی دو جنگ جهانی، رسانه در سطح ابزار نظامی‌که افکار و روحیه نیروها و مردم دشمن را آماج حملات خود قرار می‌داد، مورد بهره‌برداری قرار گرفت. از آن پس مأموریت جدید این ابزار، سلطه خبری بر مؤسسات رسانه‌ای و خلق و ایجاد اخبار و هدایت آن مطابق منافع کشورها و سیستم سرمایه‌داری جهانی بود. بر این اساس مطالعات چندی در باره سلطه رسانه‌ای و امپریالیسم خبری در محافل علمی صورت گرفته است. با ظهور فناوری‌های نوین ارتباطی به نظر می‌رسید جریان یک‌سویه انتشار خبر از سوی نظام سلطه با توقف یا دست‌کم چالش مهم مواجه شود. با وجود این به نظر می‌رسد هرچند رسانه‌های نوین همچون اینترنت و ماهواره فرصت‌های مناسبی را در اختیار بازیگران مختلف قرار داده است، لیکن هنوز جریان سلطه خبری و رسانه‌ای همچون گذشته بازیگر اصلی این عرصه است. این مقاله ضمن تلاش برای شناسایی دقیق‌تر این وضعیت و مطالعه نظریه‌های تبیین‌کنندة آن، تأسیس شبکه‌های خبری و توجه به رسانه‌های نوین را به منزله الگویی راهبردی برای شکست نظام سلطه تلقی می‌کند.
واژگان کلیدی: سلطه خبری، نظام رسانه‌ای، امپریالیسم خبری، رسانه‌های نوین.

نویسنده: مهسا ماه‌پیشانیان

چکیده
امروزه با کوچک و پیچیده‌تر شدن جهان به واسطه رشد روزافزون وسایل ارتباط جمعی رسانه‌ها به مثابه ابزاری اساسی برای اِعمال سیاست‌های قدرت‌های زورمدار به کار می‌روند و رقابتی جهانی در عرصه نبرد رسانه‌ای شکل گرفته است. همچنین رسانه‌ها امروزه دروازه‌ای به شمار می‌روند که از طریق آن فرهنگ به افراد منتقل می‌شود. توانایی تأثيرگذاری رسانه‌ها بر فرهنگ مخاطبان سبب شده است که قدرت‌های بزرگ از ابزارهای مختلف رسانه‌ای برای ربودن قلوب و اذهان و تغییر رفتار مردم کشور هدف به شیوه‌ای نرم بهره‌برداری کنند. در این نوشتار تلاش شده است تا با عرضة تعریفی از فرهنگ بر اساس تئوری‌های مختلف، نقش رسانه‌ها در جنگ نرم بررسی شود. مقاله بر اساس این رویکرد، کارکرد سلاح‌های رسانه‌ای امریکا در جنگ نرم علیه جمهوری اسلامی ایران را مطالعه می‌کند. تحلیل و بررسی شبکه‌های فارسی‌وان، هالیوود و رادیو فردا مطالعه موردی مقالة حاضر است.
واژگان کلیدی: فرهنگ‌سازی رسانه‌ای، امپریالیسم فرهنگی، فارسی وان، هالیوود، بی.بی.سی و رادیو فردا.

نویسنده: ژان‌لوبلان ویکس ... [و دیگران]
مترجم: طاهر روشندل‌اربطانی
ناشر: تهران- دفتر پژوهش‌های فرهنگی؛ صدا و سیمای جمهوری اسلامی ايران، اداره کل پژوهش‌های رادیو، دفتر پژوهش‌های رادیو
سال انتشار: 1388
تعداد صفحات: 539 صفحه
معرفی: دکتر حسین زارعی.

نویسندگان: دکتر محمدرضا نجفی، دکتر احمد باصری، سیدمحسن آقابراری

چکیده
در انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری در ایران برای اولین‌بار مناظره کاندیداها صورت پذیرفت که سبب ایجاد فضای تصمیم‌گیری جدیدی برای مردم در راستای انتخابات شد. همچنین باعث ایجاد یک فرهنگ سیاسی و مشارکت و حضور مردم در انتخابات گردید. این مقاله با بهره‌گیری از تحقیقات میدانی و از نظر نوع در چارچوب پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی، نگارش یافت. جامعة مورد مطالعه در این تحقیق را ساکنین منطقه 4 تشکیل داده است. تهران که در موقعیت‌های اجتماعی مختلف (دانش‌آموزان، نظامی، آزاد، خانه‌دار، دانشجو، کارمند، بیکار و متفرقه)، هستند و برای حجم نمونه انتخابی متناسب با حجم جامعه آماری در منطقه مورد مطالعه در مجموع تعداد 249 نفر به صورت تصادفی انتخاب شدند. ابزارهای لازم برای جمع‌آوری اطلاعات در این مطالعه عبارت بود از پرسشنامه محقق ساخته، با تعداد 19 سؤال و با ضریب آلفای کرونباخ 83 که برای اجرای نهایی آماده شد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد بر اساس ارزیابی پاسخ‌دهندگان، در مجموع تعداد هفت متغیر از متغیرهای هشت‌گانه تحقیق به طور معنادار، بالاتر از میانگین و یک متغیر (نکات منفی مناظره‌ها)، به طور معنادار پایین‌تر از میانگین ارزیابی شده است. همچنین نتایج آزمون t وابسته نشان داد که تفاوت‌های مشاهده شده نسبت به میانگین فرضی (عدد3)، در سطح اطمینان 99 درصد معنادار است.
واژگان کلیدی: فرهنگ، سیاسی، مناظره، انتخابات.

با تأمل در ماهيت و نوع وقوع انقلاب‌های رنگین در جهان به‌خصوص در جمهوری‌های شوروی سابق، مشاهده مي‌شود كه يك استراتژي مشابه، درونمايه همه حوادث روی‌داده در آن کشورها را تشکیل می‌دهد و آن سلب هویت فرهنگی در پیش‌قراول مشروعیت‌زدایی از حاکمان جامعه با بهره‌گیری از ابزار جنگ  نرم است. جهان امروز از یک سو دنیای تصویری و انگاره‌سازی سیاست و روابط بین‌الملل و از سوی دیگر دنیای فکر، اندیشه  و فرهنگ است. این دو دیدگاه به ناچار در تقابل و تخاصم با یکدیگر قرار دارند. براساس دیدگاه فرهنگ‌محور، عرضه و ارائه حقیقت امری عالی و ضرورتی انسانی به‌شمار می‌رود. براین اساس تکنیک‌ها و شیوه‌های رایج رسانه‌ای و تبلیغاتی تنها به مثابه ابزار انتقال افکار و ایده‌ها به‌شمار می‌روند و برای عرضه حقیقت تنها باید بر منطق و اصول اخلاقی منبعث از ‌آموزه‌های دینی تکیه داشت. بی سبب نیست که متخصصان جنگ نرم، به حضور جنگ نرم در همه اعصار اذعان داشته و قدمت آن را به بلندای تاریخ انسان می‌دانند به گونه‌ای که حتی پیامبران الهی همواره به انجام سحر و جادو محکوم شده‌اند. این نزاع پیوسته بین سلطه‌جویان و مظلومین وجود داشته است.

نویسنده: حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی طائب

چکیده

با مراجعه به کتاب آسمانی اسلام، قرآن، مشاهده میشود که پیشینة عملیات روانی به پیش از هبوط انسان به زمین باز میگردد. در واقع، شیطان، آنچنان که خود قسم یاد کرده است، از ابتدای خلقت آدم در صدد گمراه ساختن وی برمیآید. بدینسان، عملیات روانی در ساحتی فرازمانی و با سرپیچی ابلیس از دستور خداوند آغاز میشود و در سیر تدریجی تاریخی به ویژه در اعصار انبیاء عظام و ائمه معصومین (ع) ادامه مییابد. مجموعه مقالات "سیری در عملیات روانی در اسلام"، با تدقیق و تدبر در آیات کتاب الهی در صدد است سیر پیدایش و فرآیند عملیات روانی را از افق آیات قرآن، روایات، احادیث و سایر منابع تحقیق اسلامی مورد مطالعه قرار دهد. رهیافت تاریخی تحقیق در مقوله عملیات روانی، توجه به ابعاد روانی را در گسترة تمام شئون فردی و اجتماعی انسان از منظر دینی برجسته میسازد.
واژگان کلیدی: تغییر قبله، یهود، عملیات روانی.

نویسنده: دکتر حسین حسینی

 چکیده

گاه برخی از مفاهیم و واؤه‌ها حامل تغییرات پارادایمی هستند. مفاهیمی همچون جنگ نرم و تهدید نرم، از این جمله به شمار می‌آیند. آنها تنها به ظهور شیوه‌های جدید مبارزه و یا تحولات سیاسی و امنیتی نوپدید اشاره ندارند، بلکه فراتر از آن خبر از ظهور مکتب جدیدی در عرصه رقابت‌ها و مخاصمه‌های بین‌المللی می‌دهند. مقاله حاضر با چنین مفروضی، و با توجه به اغتشاش معنایی و آشفتگی نظری رایج در این حوزه؛ تلاش دارد تا با بهره‌گیری از ادبیات علمی و استنتاج از رویدادهای این چنینی به تعاریف و مدل‌های نظری برای روشن ساختن حدود و ثغور این مفاهیم دست یابند.

نویسنده: حجت‌الله مرادی

چکیده

پس از یازده سپتامبر، پژوهش‌های مربوط به تأثیرات روانی تروریسم چند برابر شده‌اند. تماس رسانه‌ای با تروریسم یکی از عوامل اصلی چنین تأثیراتی است. با این حال، در زمینة پژوهش‌هایی که انعطاف‌پذیری مردم در قبال تماس رسانه‌ای با تهدید تروریستی را پیش از ضربة روانی و عاطفی بررسی کنند، دچار کمبود هستیم. این مقاله الگوی [مدل] مفهومیِ هشت بعدیِ مسائل مرتبط با تروریسم را بررسی می‌کند که برای انعطاف‌پذیری اجتماعی- روانی در برابر تروریسم دارای اهمیت هستند. نتایج پژوهش (1040=n) به صورت شاخصی از مسائل مرتبط با تروریسم برای شهر کاشان در فاصله زمانی آذر ماه تا دی ‌ماه 1388 ارائه شده است. این نتایج به استفادة رسانه‌ای مانند تلویزیون، رادیو و اینترنت نیز مربوط هستند. نتایج پژوهش، پیامدهای روانی تهدید تروریستی را به صورت "جست‌وجوی اطلاعات در رسانه‌ها، ادراک خطر و سطوح هراس" نشان می‌دهد. نقش مهم ارتباطات دولتی، ابهام حمایت اجتماعی و نتایج متضاد ناشی از تلویزیون و اینترنت نیز نشان داده شده است.
واژگان کلیدی: کاشان، ارتباطات، رسانه‌ها، انعطاف‌پذیری، خطرپذیری (ریسک)، الگو (مدل) تروریسم.

نویسنده: فرج‌اله اردیزی

چکیده

عقب‌نشینی رژیم صهیونیستی از لبنان در سال ۲۰۰۰ و شکست دوبارة آن در جنگ ۳۳ روزه بسیاری از کارشناسان را با این پرسش مواجه ساخت که حزب‌الله با تکیه بر چه عواملی توانست رژیم اشغال‌گر قدس را شکست دهد؟ برخی از متخصصان بهره‌گیری موفق حزب‌الله از عملیات روانی را مهم‌ترین عامل پیروزی آن می‌دانند. اما به نظر می‌رسد راهبرد عملیات روانی تنها یکی از عوامل پیروزی مقاومت است. ترکیبی که حزب‌الله از جنگ چریکی و عملیات روانی و ابعاد سمبلیک عمل جمعی به عمل آورد، نقشی مهم در موفقیت حزب‌الله داشت. این مقاله با تقسیم مخاطبان حزب‌الله به سه دسته مخاطب بی‌طرف، دشمن و داخلی، عملیات روانی حزب‌الله و چگونگی ترکیب آن را با جنگ چریکی و ابعاد سمبلیک عمل جمعی بررسی می‌کند.
واژگان کلیدی: حزب‌الله، جنگ 33 روزه، عملیات روانی، رژیم صهیونیستی.

نویسنده: جواد جمالی

چکیده

براندازی نرم از طریق ایجاد بحران مشروعیت، یکی از روش‌های تغییر رژیم به دور از رویکردهای نظامی که عمدتاً مقاومت‌برانگیز است، تلقی شده و به صورت نامحسوس، تدریجی و زیربنایی شالوده‌های حقانیت و مقبولیت نظام سیاسی را تضعیف و تخریب می‌سازد. در این راستا، پرسش اصلی به چگونگی تخریب مبانی مشروعیت‌بخش و زوال رضایت و اطاعت‌پذیری اتباع حکومت معطوف است که توسط مجریان براندازی نرم صورت گرفته و نظام سیاسی را ساقط می‌سازد. پژوهش حاضر با بهره‌گیری از نظریه "انطباق شناختی" و نقش آن در تغییر نگرش و سپس تغییر رفتار افراد جامعة هدف، به تشریح روش‌های مشروعیت‌زدایی اعم از القای ناکارآمدی دولت، انفصال نخبگان، کاهش مشارکت سیاسی، بی‌اعتبارسازی حکومت و تضعیف مبانی فرهنگی و ایدئولوژیک نظام سیاسی می‌پردازد. کارگزاران براندازی نرم با کاربست قواعدی چون مدیریت ادراکات و احساسات و تغییر ذائقه سیاسی، به براندازی رژیم اقدام مي‌کنند.
واژگان کلیدی: براندازی، مشروعیت‌زدایی، براندازی نرم، تغییر نگرش، رفتارسازی، انطباق شناختی.

نویسنده: عباس محمدی

چکیده

بررسی تغییر و تحولات در کشورهایی که پیش از این متعلق به مجموعه اتحاد جماهیر شوروی بودند برای کشورهایی که در حال حاضر در نوک پیکان سیاست متخاصمانه امریکا قرار دارند به‌خصوص کشورهایی که در مجاورت آسیای مرکزی و قفقاز جای گرفته‌اند، همواره حائز نکاتی ارزنده و مفید است، از آن‌رو که این تغییرات می‌تواند در معادلات سیاسی و امنیتی منطقه تاثیراتی مستقیم بر جا گذارد. از سوی دیگر تجربه جمهوری اسلامی ایران در جریان اغتشاشات دهمین دوره انتخابات، همچنین نا آرامی‌های مشابه در برخی کشورهای دیگر ثابت کرد از منظر جامعه‌شناسی سیاسی حوادثی که در کشورهای یاد‌ شده به‌وقوع پیوست قابلیت تسری به سایر مناطق را دارد. در واقع امریکا از تغییرات یاد شده به مثابه الگویی برای تغییر رژیم در کشورهای غیر هم‌سو با سیاست‌های خود نظیر جمهوری اسلامی ایران استفاده می‌کند. مقاله حاضر با این پیش‌فرض که تغییرات به وقوع پیوسته در جمهوری‌های شوروی سابق، ضمن موافقت نیروهایی از داخل، بیشتر متأثر از برنامه‌ریزی کشورهای غربی به‌ویژه امریکا بود در صدد است نشانه‌ها و شواهد مداخله امریکا را مورد بررسی قرار دهد و الگویی کلی از فرایند اجرایی و عملیاتی آنها به دست دهد تا امکان پیش‌بینی این تحولات در سایر کشورها فراهم شود. مقاله، مطالعه موردی خود را بر تحولات جمهوری گرجستان متمرکز می‌کند.
واژگان کلیدی: انقلاب‌های رنگی، جمهوری‌های شوروی سابق، گرجستان، مداخلات امریکا.

نویسنده: مهسا ماه‌پیشانیان

چکیده

اگر ايجاد دگرگوني در جوامع با تكيه بر تغيير ديدگاه‌ها و نگرش‌هاي حاكمان و مردم بحث اصلي جنگ نرم باشد؛ در آن صورت اين جنگ، مدلي نوين از فعل و انفعال‌هاي دولت‌های غربی براي سلطه بر كشورهاي مختلف را نمايش مي‌دهد، چرا كه سلطه و استيلا با تعاريفي از قدرت، بسط و توسعه يافته كه قدرت را توانايي تمركز، تنظيم يا هدايت رفتار مي‌داند. خلق بحران‌های اجتماعی با هدف زیر سؤال بردن مشروعیت و کارآمدی حکومت یکی از راهکارهای جدید طراحان جنگ نرم در این راستا به شمار می رود. این رویکرد به موضوعاتی می پردازد که علاوه بر استعداد ظهور آسیب‌پذیری‌های داخلی، ظرفیت‌های مناسبی را برای خلق بحران خلق می کند. برای مثال، تمرکز بر مقوله جوانان، اقشار آسیب‌پذیر، زنان، قومیت‌ها، معضلات اجتماعی، تئاتر، سینما، موسیقی و مواردی از این دست از جمله محورهای مورد توجه رویکرد یاد شده است. بر این اساس، مقاله حاضر تلاش دارد به بررسی راهکارهای امریکا برای خلق بحران‌های اجتماعی به منظور جنگ نرم با جمهوری اسلامی ایران بپردازد.
واژگان کلیدی: جنگ نرم، بحران‌های اجتماعی، فرقه‌سازی، مهندسی انقلاب‌های رنگی، شیطان‌پرستی.

معرفی: احمد باصری

به کوشش: اصغر افتخاری
ناشر: تهران- دانشگاه امام صادق(ع)
سال انتشار: 1387
تعداد صفحات: 500 صفحه

شيوه جنگ سنتي كه در آن زندگي انسان‌ها با درگیری نظامی قربانی می‌شد، بسيار پر مخاطره بود. ديدگاه سنتي جنگ را درگيري ميان موجودات رقيب يا عمليات نظامي ميان دشمنان تعريف می‌كرد و هدف، تضعيف يا نابودي يكديگر بود، اما در جنگ نرم یکی از اهداف اصلی، كنترل اطلاعات و مسیر دادن به آن و در نهایت استفاده از آن براي به وجود آوردن نتيجه مورد نظر است.

نویسنده: حجت‌الاسلام و المسلمین مهدی طائب

چکیده

با مراجعه به کتاب آسمانی اسلام، قرآن، مشاهده میشود که پیشینة عملیات روانی به پیش از هبوط انسان به زمین باز میگردد. در واقع، شیطان، آنچنان که خود قسم یاد کرده است، از ابتدای خلقت آدم در صدد گمراه ساختن وی برمیآید. بدینسان، عملیات روانی در ساحتی فرازمانی و با سرپیچی ابلیس از دستور خداوند آغاز میشود و در سیر تدریجی تاریخی به ویژه در اعصار انبیاء عظام و ائمه معصومین (ع) ادامه مییابد. مجموعه مقالات "سیری در عملیات روانی در اسلام"، با تدقیق و تدبر در آیات کتاب الهی در صدد است سیر پیدایش و فرآیند عملیات روانی را از افق آیات قرآن، روایات، احادیث و سایر منابع تحقیق اسلامی مورد مطالعه قرار دهد. رهیافت تاریخی تحقیق در مقوله عملیات روانی، توجه به ابعاد روانی را در گسترة تمام شئون فردی و اجتماعی انسان از منظر دینی برجسته میسازد.
واژگان کلیدی: حضرت عیسی(ع)، یهود، عملیات روانی.

نویسنده: سیدرضی عمادی

چکیده
پیش از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی رویکرد اصلی مقابله کشورها با یکدیگر سخت‌افزارانه بوده است اما پس از فروپاشی آن و ضعف مفرط روسیه در نظام بین‌الملل بعد نرم‌افزاری قدرت هم با جدیت بسیار بیشتری مورد توجه قرار گرفت. گرچه نظام بین‌الملل پس از فروپاشی اتحاد شوروی بارها شاهد جنگ نظامی بوده است اما امریکا به عنوان تنها قدرت بازمانده از دوران جنگ سرد از راهکارهای دیگری نیز برای نفوذ در دیگر کشورها و روی کار آوردن دولت‌های طرفدار غرب در این کشورها استفاده کرد. یکی از مهم‌ترین این راهکارها تغییر حکومت کشورها با بهره‌گیری از استراتژی حرکت گله‌ای است. این مقاله در صدد است تا ضمن تبیین مفهوم استراتژی حرکت گله‌ای به تأثیراتی بپردازد که رسانه‌های نوین به لحاظ روحی و روانی بر مردم کشورهایی که این استراتژی در آنجا اعمال می‌شود بر جای می‌گذارد.
واژگان کلیدی: استراتژی حرکت گله‌ای، انقلاب رنگی، رسانه اجتماعی نوین، جنگ نرم‌افزاری، تغییر حکومت‌ها.

نویسنده: مهسا ماه‌پیشانیان

چکیده

جایگزین ‌ساختن عناصر حکومتی با استفاده از قدرت نرم بدون توسل به زور و اقدامات خشونت‌آمیز یکی از راهبردهای امریکا در کنار راهبرد مبتنی بر تهاجم گسترده، سنگین و سریع نظامی برای ایجاد تغییر در کشورهای هدف بود. گرجستان، اوکراین و قرقیزستان مهم‌ترین نمونه‌های موفق این راهبرد می‌باشند که با رویکردی نرم در چارچوب انقلاب رنگی عناصر حکومتی آنها متناسب با هداف امریکا تغییر نمود. اگرچه رنگ باختن انقلاب‌ لاله‌ای ماهیت شکننده این انقلاب، فساد گسترده دولتی و فقر مردمی که با بی‌توجهی امریکا همراه بود را به تصویر کشید اما مقامات سیاسی و امنیتی این کشور در راستای پروژه براندازی نرمی که برای کشورمان طراحی نموده‌اند تلاش کردند به همراه جریان فتنه‌ساز از حوادث قرقیزستان برای قرقیزستانیزه نمودن ایران الگو‌سازی نموده و با تأکید بر شیوه‌های غیرخشونت‌آمیز نسبت به جایگزین نمودن عناصر وابسته به خود اقدام کنند.مقاله حاضر تلاش دارد با بررسی علل رنگ باختن انقلاب رنگی قرقیزستان به نحوه بهره‌برداری امریکا و جریان فتنه‌ساز از این حوادث برای قرقیزستانیزه نمودن ایران بپردازد.
واژگان کلیدی: انقلاب رنگی، تئوری سرایت، قرقیزستانیزه نمودن ایران.

نویسنده: حجت‌اله مرادی

چکیده

مقاله حاضر با تحلیل دقیق چگونگی ادراک و قالب‌بندی عکس‌های ابوغریب در رسانه‌های خبری امریکا، مناظرة عمومی و بافت‌های فرهنگی، به بررسی این سؤال پرداخته است که چگونه تصاویر نمادین خبری به اخبار، سیاست و افکار عمومی شکل می‌دهد. این مقاله با گرایش در میان محققان برجسته ارتباطات مخالفت می‌کند که تصاویر عموماً از قالب‌های خبری مسلط و گفتمان سیاسی نخبگان حمایت می‌کند و تأثیری مستقل بر مخاطب ندارد. نتیجه‌گیری اصلی مقاله حاضر آن است که عکس‌های ابوغریب نه تنها تحت نفوذ و تأثیر قالب‌های خبری مسلط قرار نگرفتند بلکه روندی کاملاً برعکس را طی کردند. عکس‌ها به شکل منشور انتقادی عمل کردند که نگرش‌های نخبگان و مردم جهان در خصوص سیاست خارجی امریکا از درون آنها انکسار یافت و تصاویر ممنوع نیروهای امریکایی در نقش شکنجه‌گران سادیست به بخشی لاینفک از درک آنان نسبت به "جنگ به اصطلاح علیه تروریسم" اعلام شده توسط دولت بوش تبدیل شد. تأثیر این تصاویر، اندک نخواهد بود چرا که به سرعت در بافت فرهنگی منتشر شدند و به واسطة رویه‌های خلاق و ضدقالب‌گرا به نمادی برای اعتراض و مخالفت با اقداماتی که خود بازنمای آن بودند، تبدیل شدند.
واژگان کلیدی: جنگ عراق، قالب‌های جدید، فتوژورنالیسم، جنگ عکس‌ها، حافظة عمومی.

نویسنده: احمد باصري

چکيده

روحيه يكي از عوامل عمده برانگيزاننده افراد براي فعاليت در سازمان‌هاي نظامي و عمومی است. يكي از مشخصه‌هاي سازمان‌هاي کارآمد، روحيه بالاي كاركنان آن است. دستيابي به روحيه مطلوب کاري از روي ترغيب ميسر نبوده و قابل خريد هم نيست، ايجاد چنين حالتي به عوامل درون و برون سازماني متعددي از جمله رفتار مناسب مدیران بستگي دارد. بر اين اساس يکي از شاخص‌هاي اصلي ارزيابي پيشرفت و كارایي سازمان‌ها، ارزيابي روحيه کاری کارکنان است. این مسئله در سازمان‌هاي نظامي به دليل حساسيت بيشتر شغلي و لزوم واکنش مناسب کارکنان، به ویژه در شرايط بحران و جنگ به طور جدي مورد توجه مدیران و متخصصين منابع انساني قرار دارد. در اين مقاله تلاش کرديم، عوامل اجتماعي، سازماني و رواني تأثيرگذار بر روحيه کاری و رزمي نيروهاي مسلح را براي مقابله با دشمن در جنگ آتي را مورد بررسي قرار دهیم. براي دستيابي به اين منظور از روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی استفاده گردید. جامعه آماری این تحقیق کارکنان نظامی شاغل در یکی از یگان‌های رزم جمهوری اسلامی ایران بودند که با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای تعداد 312 نفر انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزارهاي جمع‌آوري اطلاعات دو پرسش‌نامه محقق ساخته بود. پرسش‌نامه اول ابعاد مختلف روحيه را با 20 سؤال مورد بررسي قرار مي‌داد، که پس از تحليل عاملي نشان داد که روحيه کارکنان را مي‌توان در چهار عامل آمادگي رزمي و دفاعي، ايمان و تعهد به اهداف سازماني، نظم و انسجام گروهي و رعايت ديسپلين دسته‌بندي نمود. ضريب پايايي اين پرسش‌نامه بر اساس آلفاي کرونباخ معادل 0.861 مي‌باشد. پرسش‌نامه دوم عوامل مؤثر بر روحيه کارکنان را در 27 سؤال مورد بررسي قرار مي‌داد، ضريب پايايي اين مقياس معادل 0.896 است. تحليل نتايج با استفاده از نرم‌افزار lisrel نشان داد در مدل اندازه‌گيري، همة متغيرهاي پيش‌بين براي ارزيابي متغيرهاي پنهان مورد مطالعه، معنادار مي‌باشند. در تحليل مدل ساختاري نيز نتايج نشان داد که عوامل رواني با ضريب 2.14 و عوامل اجتماعي با ضريب 0.16 به صورت مستقيم بر روحيه تأثيرگذار مي‌باشند. در حالي که هر سه عامل رواني، اجتماعي و سازماني به صورت غيرمستقيم از طريق متغير رضايت از سازمان نيز بر روحيه کارکنان تأثير معناداري مي‌گذارند.
واژگان کلیدی: روحيه، عوامل سازماني، عوامل رواني، عوامل اجتماعي، نيروهاي مسلح.

نویسنده: روح اله کرمی

در عصر حاضر که برخی صاحب‌نظران و کارشناسان آن را موج چهارم عصر ارتباطات می‌نامند پیشرفت علوم و فناوری چنان رشدی سریع داشته که تصور آن در تخیّل هیچ اندیشمندی نمی‌گنجد. در این مقوله، علوم مهندسی رسانه همسو با سایر علوم رشدی فزاینده داشته و جایگاهی ویژه برای خود باز کرده است. از این رو، کشورها جهت ارتقای علوم رسانه‌ای خود با ایجاد شبکه‌های متعدد ماهواره‌ای به عنوان یکی از ابزار قوی رسانه علاوه بر فراهم آوردن موجبات ارسال اخبار، اطلاعات و برنامه‌های گوناگون، زمینه لازم را برای ایجاد نوعی عملیات روانی علیه دشمنان خود فراهم آورده‌اند. بر این اساس، غرب و صهیونیست‌ها که اسلام و جمهوری اسلامی را دشمن درجه یک خود می‌شناسند، به این نکته واقفند و بر آنند که شاید بتوانند از طریق سلطه بر افکار عمومی و تأثیر‌گذاری بر خانواده‌ها به این مهم دست یابند و زمینه‌های فروپاشی درونی نظام را فراهم آورند، از این رو، حسابی ویژه بر اخلاق و ارزش‌های اجتماعی مردم ایران به ویژه قشر جوان جامعه باز کرده‌اند و افق و برنامه‌هایی گسترده برای ارتش دوم خود تهیه کرده‌اند. هدف اصلی این نوشتار، بررسی آثار سوء و پیامدهای فرهنگی و اجتماعی شبکه‌های ماهواره‌ای و رابطه آن با ناهنجاری‌ها و انحرافات اجتماعی در حوزه امنیت است. در چارچوب این هدف و پس از مروری کوتاه بر آثار و اهداف شبکه‌های ماهواره‌ای، ماهیت، اهداف و راهبرد کلان شبکة تازه تأسیس فارسی وان به عنوان تهدید جدی علیه مردم ایران با دیدگاه آسیب‌شناسی و امنیتی تبیین می‌شود.
واژگان کلیدی: شبکه‌های ماهواره‌ای، انحرافات اجتماعی، پیامدهای فرهنگی، شبکه ماهواره‌ای فارسی وان.

معرفی: مهسا ماه‌پیشانیان

تهيه شده توسط كميسيون تدوين استراتژي امنيت ملي امریکا
 مترجمان: جلال دهمشگي، بابك فرهنگي، ابوالقاسم راه‌چمني
چاپ چهارم: پاییز ۱۳۸۳
تعداد صفحه: 480 صفحه
ناشر: مؤسسه مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران

نویسنده: فرج‌الله اردیزی

بیست و چند روز یکی از همین منافقین با صورت صالح، با ژ۳، با همه چیز آمد آنجا نشست، در نجف... گفت ما می‌خواهیم قیام مسلحانه بکنیم، گفتم نمی‌توانید، خودتان را به کشتن ندهید (امام خمینی(ره)، 26/09/1362).

چکیده

سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در دهه ۱۳۴۰ با هدف مبارزه با رژیم پهلوی شکل گرفت، اما پس از مدتی این سازمان تبدیل به یک سازمان فاشیستی شد که هدف اصلی آن قدرت‌گرایی و تحکم مطلق بر اعضا بود. پس از پیروزی انقلاب نیز این سازمان در مقابل مردم و نظام جمهوری اسلامی قرار گرفت. هدف مقاله حاضر، پاسخ به این پرسش است چرا سازمانی که ادعای مبارزه برای آزادی خلق را داشت، به درگیری با خلق روی آورد؟ برای پاسخ به این سؤال ما از روان‌شناسی "اریک فروم" برای تحلیل شخصیت فاشیستی بهره خواهیم گرفت. فروم مهم‌ترین علت پیدایی فاشیسم را گریز از آزادی و غلبه بر تنهایی‌های عصر جدید می‌داند. به نظر فروم، افراد برای غلبه بر این تنهایی و بی‌هویتی به قدرت‌گرایی، تخریب و همگرایی ماشینی روی می‌آورند. به نظر می‌رسد تشکیل سازمان مجاهدین نیز واکنشی به سیاست غربی‌سازی و مدرنیزاسیون رژیم پهلوی بود؛ سیاستی که طی آن مدرنیزاسیون و توسعه از بالا به گسترش شهرنشینی و رشد آموزش عالی و در کنار آن به افزایش نابرابری‌های اجتماعی و از خود بیگانگی جوانان منجر شد. پژوهش حاضر مؤلفه‌های شخصیت فاشیستی در سازمان مجاهدین خلق را از زمان تشکیل این سازمان تا به امروز بررسی می‌کند.
واژگان کلیدی: سازمان مجاهدین خلق (منافقین)؛ فاشیسم، سادیسم، مازوخیسم.

توسعة دانش بشر گستره‌ای از علوم و فنون مختلف را پدید آورده، که اغلب برای عموم مردم، ناشناخته و گاه عجیب می‌نماید. در حوزة علوم انسانی که تظاهرات فیزیکی و عینی ملموس همچون سایر رشته‌های دانش تجربی را به همراه ندارد، این ابهام و اعجاب بیشتر است. شاخه‌های مختلف علوم انسانی توضیح، پیش‌بینی و کنترل رفتار فردی و اجتماعی انسان را بر عهده دارند و قواعد و قوانینی را برای سنجش و ارزیابی آن صورت‌بندی می‌کنند. آگاهی از این قواعد، توانایی درک الگوهای رفتاری سایر انسان‌ها و نحوه کنترل آنها را به دست می‌دهد. در این حال، کشورهایی که از این دانش آگاهی دارند و نهادها و سازمان‌های متولیِ آن را بنا نهاده‌اند با بهره‌مندی از قدرت اطلاعات و بینشی که به دست می‌آورند در مواجهه با سایر ملل از توانمندی بالاتری برای سامان بخشیدن به تدابیر، سیاست‌ها و اقدامات خویش برخوردارند.

نویسنده: حجت‌الاسلام و المسلمین مهدی طائب

چکیده

با مراجعه به کتاب آسمانی اسلام، قرآن، مشاهده می‌شود که پیشینة عملیات روانی به پیش از هبوط انسان به زمین باز می‌گردد. در واقع، شیطان، آنچنان که خود قسم یاد کرده است، از ابتدای خلقت آدم در صدد گمراه ساختن وی برمی‌آید. بدین‌سان، عملیات روانی در ساحتی فرازمانی و با سرپیچی ابلیس از دستور خداوند آغاز می‌شود و در سیر تدریجی تاریخی به ویژه در اعصار انبیاء عظام و ائمه معصومین (ع) ادامه می‌یابد. مجموعه مقالات "سیری در عملیات روانی در اسلام"، با تدقیق و تدبر در آیات کتاب الهی در صدد است سیر پیدایش و فرآیند عملیات روانی را از افق آیات قرآن، روایات، احادیث و سایر منابع تحقیق اسلامی مورد مطالعه قرار دهد. رهیافت تاریخی تحقیق در مقوله عملیات روانی، توجه به ابعاد روانی را در گسترة تمام شئون فردی و اجتماعی انسان از منظر دینی برجسته می‌سازد.
واژگان کلیدی: حضرت موسی(ع)، فرعون، فتنة سامری، عملیات روانی.

نویسنده: علی‌محمد نائینی

چکیده

انقلاب اسلامی به عنوان یک اندیشه و مدل سیاسی نوین، ضربه سنگینی بر استیلای جهان غرب واردکرد. نظام سلطه تمامی اشکال براندازی سخت از جمله شورش، کودتا و جنگ نظامی را در یک دهه علیه انقلاب تجربه کرد. لیکن ایستادگی و مقاومت ملت ایران تحت رهبری حضرت امام رضوان الله علیه، قدرت های مستکبر را بر این واقعیت رهنمون ساخت که استفاده از گزینه سخت و نظامی نمی تواند در برابر ایمان و اعتقاد مردم ایران کارآمد باشد، بلکه برعکس موجبات برانگیختن، وحدت و همبستگی هر چه بیشتر ملت ایران را فراهم می‌کند. چنین شد که این قدرت ها لاجرم بر شکست خود در راهبرد مقابله سخت با نظام جمهوری اسلامی اعتراف کردند و مقابله ای پیچیده تر از پیش، تقریبا از دهۀ دوم آغاز شد. که از آن با رویکرد جدید و در چارچوب بهره‌گیری از روش های نرم، یاد می‌شود. تقابلی که رهبری معظم انقلاب از همان آغاز دهه هفتاد با ادبیات و تعابیر مختلف نظیر: تهاجم فرهنگی، ناتوی فرهنگی و شبیخون فرهنگی و اخیراً جنگ نرم خطر آن را گوشزد کرده، مسئولین نظام را به چاره اندیشی در برابر آن فراخواندند. از این رو ضروری است با تدبیر از پیش اندیشیده شده، دامنه و سطح این نوع جنگ، و نیز مبانی و ابعاد آن، باز شناخته شود. این مقاله تلاشی است در جهت شناخت چیستی و چگونگی شکل گیری، اهداف و ویژگی‌های جنگ نرم از دیدگاه مقام معظم رهبری. بدیهی است، شناخت بیشتر جنگ نرم می تواند به مفهوم سازی و شناخت بیشتر این پدیده، همچنین بهبود مدیریت امنیت ملی کشور در خصوص تهدیدات نرم علیه امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران کمک نماید.
واژگان کلیدی: جنگ نرم، قدرت نرم، بصیرت، فرهنگ و تهاجم فرهنگی.

نویسنده: جواد جمالی

 چکیده

مطرح شدن نقش و جایگاه افکار عمومی در صحنه سیاست و قدرت، بی‌تردید حاصل ورود طیف‌های مختلف مردمی به عرصه سیاسی بوده است. در واقع سیاسی شدن آراء و عقاید جمعی ساکنان کنش‌گر یک قلمرو حکومتی همواره به صورت عنصری تعیین‌کننده در رفتار و کردار حاکمان سیاسی ظهور و بروز یافته است. حوزه سرزمینی انقلاب اسلامی ایران به عنوان یکی از "مردمی‌ترین انقلاب‌های تاریخ" پیوندی وثیق با اراده و خواست عمومی برقرار کرده است. مهم‌ترین عنصر اداره کننده این پیوند را می‌توان در رأس نظام سیاسی و رهبری امام خمینی (ره) مشاهده کرد. به باور این پژوهش، امام خمینی(ره) با ارائه تفسیر و قرائتی جدید از مقوله افکار عمومی تلاش کرده‌اند، "مدیريت افکار عمومی" را به جای تغییر، کنترل، دستکاری یا سرکوب، ارائه داده و عملاً نهادینه نمایند. از آنجا که سیرة عملی- سیاسی امام خمینی(ره) بر مبنای این تفکر شکل گرفته است، به سهولت می‌توان الگوی (مدل) رفتاری و مؤلفه‌ها و شاخصه‌های آن را استخراج و عرضه کرد. آنگونه که در این مبحث به تفصیل ارائه شده است. نگاه ارزشی- انسانی امام خمینی(ره) به اراده عمومی افراد جامعه موجب تبدیل آن به منبع تولید قدرت در ایران شده است. در واقع امام با نگاه سیستمی ارزش‌مدار و مبتنی بر کرامت انسانی به افکار عمومی نوعی "روح جمعی مسئولیت‌پذیر" را  به عرصه سیاسی وارد نمودند.
واژگان کلیدی: امام خمینی (ره)، مدیریت افکار عمومی، اراده عمومی، روح جمعی، افکار عمومی، قدرت‌سازی.

نویسنده: سيدحسين محمدي نجم

چكيده

پيوند افكار عمومي با رسانه‌ها، پيوندي ديرينه است. رسانه‌ها هم به افكار عمومي شكل مي‌دهند و هم آن را بيان مي‌كنند. بنابراين عجيب نيست كه با رشد و توسعه رسانه‌ها در دوره پسامدرن شاهد تأثير عميق‌تر و گسترده‌تر آنها بر افكار عمومي باشيم. تأثير رسانه‌ها بر شكل‌گيري افكار عمومي زماني افزون مي‌شود كه ويژگي‌هايي چون تعاملي بودن، غيرتمركزي بودن و قابليت‌ تكثير انبوه به قابليت‌هاي ذاتي رسانه‌ها اضافه مي‌گردد، ويژگي‌هايي كه در "وب دو" و به ويژه در شبكه‌هاي اجتماعي اينترنتي قابل مشاهده‌اند. مي‌توان گفت كه در فضاي سياسي پس از انتخابات اخير رياست جمهوري، شاهد نخستین رزمايش واقعي از كاربرد تأثيرگذار اين رسانه بر افكار عمومي جامعه ايران بوديم. بدين ترتيب بايد ضمن درك عميق‌ از جامعه‌ اطلاعاتي امروز كه به مدد ظهور وب دو تحولاتی شگرف يافته، سياست‌ها و كنش‌هاي متناسب با آن را اتخاذ كنيم.
واژگان اصلي: افكار عمومي، رسانه، وب دو، شبكه‌هاي اجتماعي.

نویسنده: سید رضی عمادی

چکیده

امروز اهمیت داشتن روحیۀ خدمتی و اعتماد کارکنان به سازمانی که در آن فعالیت می‌کنند امری بسیار مهم است و بر کیفیت فعالیت افراد و در نتیجه بر بازده کاری آن سازمان  بیشترین تأثیر را دارد. سازمان‌های نظامی در این میان با توجه به نوع وظایف و کارکردها از جایگاهی ویژه‌ برخور‌دارند. داشتن شرایط روحی مناسب برای خدمت در این سازمان‌ها، همچنین اعتماد به ‌دستگاه‌های نظامی از مهم‌ترین شرایط برای موفقیت آنها به شمار می‌رود. حضور امریکا در جنگ‌های افغانستان و عراق در دهه اول قرن 21 و شرایط ویژه‌ای که در این جنگ‌ها پدید آمد، همچنین طولانی شدن مدت حضور سربازان امریکایی در این دو کشور شرایط روحی و میزان اعتماد آنها و مردم امریکا را به دستگاه نظامی این کشور برای ورود به آن یا تداوم حضور در آن تحت تأثیر قرار داده است. مشکلات روحی سربازان امریکایی بیش از هر زمان دیگر افزایش یافته، میزان خودکشی در ارتش این کشور به بالاترین میزان رسیده است. همچنین کیفیت نیروهای ارتش امریکا تحت تأثیر پیامدهای جنگ‌های اخیر به شدت کاهش یافته است. در این حال، استراتژی‌های تشویقی کاخ سفید و وزارت دفاع تأثیر چندانی بر کاهش بحران‌های روحی و روانی سربازان این کشور و افزایش میزان اعتماد آنها به وزارت دفاع و کاخ سفید نداشته است. 
واژگان کلیدی: امریکا، جنگ عراق، جنگ افغانستان، نیروی نظامی، مشکلات روحی، هزینه‌های مادی، هزینه‌های انسانی.

نویسنده: احسان‌اله نیک‌آیین

چکیده

در طی دو دهه اخیر هیچ مفهومی به اندازه مفهوم بازدارندگی در نظریه‌پردازی‌های استراتژی‌های معاصر رایج نبوده است. توسعه توان نظامی کشورمان امری غیرقابل اغماض و اجتناب‌ناپذیر است و در این توسعه توان نظامی و رزمایش‌ها نقش حیاتی ایفا می‌کنند. رزمایش‌های نظامی اگرچه می‌تواند در جهت افزایش قدرت بازدارندگی کشور مورد توجه قرار گیرد اما با توجهی بسیار مختصر به تعاریف بازدارندگی به خوبی می‌توان اهمیت قدرت نرم در کنار قدرت سخت را ملاحظه کرد. در دنیای پساصنعتی، قدرت به صورت فزاینده‌ای به توان ملت‌ها در خلق و دستکاری اطلاعات و دانش بستگی دارد. توانایی خلق و نوآوری یک کشور می‌تواند توان نظامی آن را تحت‌الشعاع قرار دهد و ابزارهای های‌تک می‌توانند نفوذ نظامی و غیر نظامی یک کشور را افزایش دهند. برای پیشنهاد راهکارهای موثر ابتدا باید ببینیم که برنامه خود را در چه زمینه‌ای می‌خواهیم به اجرا بگذاریم. ما رزمایش‌های نظامی خود را در منطقه خلیج فارس در میان کشورهای عرب همسایه اجرا می‌کنیم، بنابراین مهم است بدانیم که در این منطقه در چه وضعیتی قرار داریم. بی‌تردید مهم‌ترین عامل در شکل‌دهی به قدرت نرم، افکار عمومی کشورهای منطقه هستند این مقاله، ابتدا به بررسی افکار عمومی کشورهای عرب منطقه نسبت به ایران پرداخته و در پایان راهکارهای متناسب با آن ارائه می‌شود.
واژگان کلیدی: رزمایش نظامی، توسعه توان نظامی، قدرت نرم، قدرت هوشمند، دیپلماسی عمومی.

نویسنده: ژوزف نای/ سیداحمد فاطمی‌نژاد

اشاره
ژوزف نای را به روایتی مُبدع مبحث قدرت نرم می‌دانند. طی دو دهة اخیر کتاب‌ها و مقالات زیادی از این نویسندة امریکایی منتشر شده است. همچنین سخنرانی‌های فراوانی هم از وی در این زمینه موجود است. اغلب پژوهندگان، نویسندگان، دانشجویان و... در تحقیقات خود پیرامون این موضوع به این نویسنده مراجعه می‌کنند و اظهارات او را استناد متون و اقوال خود قرار می‌هند.
با وجود این، باید توجه داشت که مفهوم قدرت نرم در مختصات ذهنی نای برگرفته از فضای خودستایانة امریکایی حاکم بر این کشور است. چنانچه در این مقاله شاهد خواهید بود معیارهایی را که وی به عنوان خطوط اصلی مفهوم ذهنی خود ترسیم می‌کند و منابعی را که به منزلة آبشخور توان نرم این کشور معرفی می‌کند از منظر دیگران نه تنها غیرقابل پذیرش بلکه حتی با پارادوکس و تناقضِ آشکار همراه است. از این‌رو، مطالعة انتقادی این دست مقالات توصیة روشنگرانه‌ای به پژوهندگان این حوزه است تا با نگرشی بیرونی و متکی به باورهای اعتقادی خود به بررسی این متون بپردازند. چاپ این مقاله در فصلنامه عملیات روانی تنها به جهت آشنایی خوانندگان با این حوزة مطالعاتی صورت می‌گیرد و ناگفته پیداست که نیازمند نقد و تنقیح پژوهشگران داخلی است.

چکیده
قدرت نرم توانایی تأثیرگذاری بر دیگران برای کسب نتایج مطلوب از طریق جذابیت به جای اجبار یا تطمیع است. قدرت نرم یک کشور بستگی به منابع فرهنگ، ارزش‌ها و سیاست‌هایش دارد. راهبرد قدرت هوشمند منابع قدرت نرم و سخت را ترکیب می‌کند. دیپلماسی عمومی به عنوان ابزار افزایش قدرت نرم پیشینه‌ای طولانی دارد و نقشی مهم در پیروزی جنگ سرد ایفا کرد. جدال کنونی علیه تروریسم فراملی جدال برای فتح قلوب و اذهان است، و اتکای بیش از حد فعلی بر قدرت سخت به تنهایی مسیر موفقیت نیست. دیپلماسی عمومی ابزاری مهم در زرادخانة قدرت هوشمند است اما دیپلماسی عمومی هوشمند مستلزم فهم نقش‌های اعتبار، انتقاد از خود، و جامعه مدنی در تولید قدرت نرم است.
واژگان کلیدی: قدرت، قدرت نرم، قدرت سخت، قدرت هوشمند، دیپلماسی عمومی.

معرفی: علی‌‍محمد نائینی

نام کتاب: فرسایش قدرت نرم؛ مردم، دولتها و اعتماد
نویسندگان: ژوزف نای و همکاران
مترجم: سعید میرترابی

نام کتاب: تهدید نرم و راهبردهای مقابله
نویسنده: گروه مطالعاتی دانشکده امنیت ملی
ناشر: دانشگاه عالی دفاع ملی

نام کتاب: جنگ نرم
نویسنده: داود رنجبران
ناشر: ساحل اندیشه

نام کتاب: جنگ نرم و وضعیت کنونی ما
نویسنده: دبیرخانه شورای فرهنگی
ناشر: مرکز پژوهشهای فرهنگی اجتماعی صدرا

نام کتاب: قدرت و جنگ نرم؛ از نظریه تا عمل
نویسنده: حجت اله مرادی
ناشر: ساقی

سخن سردبیر

فرهنگ را مجموعه‌ای از هنجارها، قوانین، عادات و رسوم، عقاید و باورها، ارزش‌ها و الگوهای ارتباطی و نیز امور مادی ارزشمند و معقول یک جامعه تعریف کرده‌اند که افکار، احساسات و رفتار اعضای آن اجتماع را شکل می‌دهد و یا به نوعی تحت تأثیر قرار می‌دهد. فرهنگ در حقیقت راه و رسم و شیوه زندگی است و نقش آن برای یک جامعه، به مثابه روح برای جسم آدمی است. همچنان که سلامت روحی و روانی انسان نیازمند عنایت جدی و برنامه‌ریزی و به کارگیری فعالیت و اقدامات مناسب است و هرگونه بی‌توجهی و غفلت از آن می‌تواند به حیاتِ فردی انسان اختلال وارد آورد و آن را در معرض خطر جدی قرار دهد، بی‌توجهی و عدم اهتمامِ لازم به مقوله فعالیت‌های فرهنگی نیز صدمه‌ها و لطمه‌های جبران‌ناپذیری بر حیات یک ملت وارد می‌آورد و آن را در معرضِ فرسودگی و نابودی قرار می‌دهد.

نویسنده: حجت‌الاسلام و المسلمین مهدی طائب

چکیده
روایت مجاهدة انبیاء عظام و ائمه معصومین(ع) بیانگر این است که نبرد اصلی بین دو جبهة حق و باطل بیش از آنکه بر سازوکارهای نظامی و سخت مبتنی باشد بر عوامل و مؤلفه‌های روحی و روانی استوار بوده است؛ چه فلسفة رسالت انبیاء بر هدایت انسان و تزکیه او تا رسیدن به حد اعلای ظرفیت وجودی و تلبّس به مقام بندگی و انسان کامل بنا شده است. ملحدان و معاندان تاریخ از آن رو که می‌دانستند عرصة هماوردی با انبیاء(ع) سرزمین دل‌های مردمان و فروغ تابناک هدایت الهی است، و ناکامی خویش را پیشاپیش نتیجه محتوم آن برمی‌شمردند، همواره نزاع در میدان جنگ و پیکار سخت را پناهگاه روح ذبون خود می‌یافتند. این مقاله با مطالعه سیدآفاقی مجاهدة حضرت نوح و ابراهیم(ع) رهنمونی برای سیر انفسی در هدایت خلق بر سبیل دانش عملیات روانی را جست‌و‌جو می‌کند.
واژگان کلیدی: عملیات روانی، حضرت نوح(ع)، حضرت ابراهیم(ع)، نمرود.

نویسنده: دكتر محمدحسين جمشيدي

چکیده

عملیات رواني كه هدف آن بُعد روحي و رواني انسان است. و بر ابزارهاي رواني، فكري، ذهني و فرهنگي تأكيد دارد و به كمك آنها با انجام دستكاري و تغيير در ذهن و احساسات و عواطف آدمي، سعي بر تسليم او دارد، مورد تأکید عقلای جوامع و انديشمندان سیاسی و نظامي قرار دارد. ارتباط جنگ و عمليات رواني با دين  و معنويت و برخورداري آن از جواز شرعي از اموري است كه مي‌تواند براي ما در بررسي يا كاربرد اين‌گونه اقدامات حائز اهميت باشد. مهم‌تر از اين، ارتباط جنگ و عمليات رواني با مكتب‌ اسلام است كه به عنوان ديني جامع، كامل و در عين حال انساني و رهايي‌بخش به بشريت عرضه شده است. اين نوشتار به مثابه مقدمه‌اي بر مسئله جنگ رواني از ديد اسلام به ويژه با تكيه بر يكي از احاديث معروف نبی گرامی اسلام حضرت محمد(ص) در باب جنگ اختصاص دارد و هدف آن افزون بر بررسي تجويز جنگ و عمليات رواني از ديد اسلام، بيان اين مسئله است كه تهاجم گسترده و همه‌جانبه رواني دشمنان، پیامبر و قرآن را در این عرصه نیز در  موضع دفاعي قرار داده و در نتیجه به عملیات روانی به عنوان ضرورتي اجتناب‌ناپذير  مبادرت نموده‌اند. اسـلام مـعـتقد است خدعه تنها در ميدان نبرد و شرايط خاص و با اهداف متعالي و قصد رهايي يا پيدا كردن چاره براي شكست خصم صورت مي‌گيرد، لذا خدعه و فريب  به عنوان يك تمايل ناروا بايد ممنوع گردد. به علاوه در سياست و اداره امور جامعه و در برخورد با مردم و در غير ميدان جنگ خدعه نه تنها جايز نيست بلكه ناروا و ناپسند مي‌باشد و شديداً امر شده است كه هيچ‌گاه در مناسبات متعارف و معمول با هم‌نوعان، مورد استفاه قرار نگيرد. پيامبر(ص) و امام عـلى‌(ع ) و ساير معصومين، هيچ‌گاه تمسك بـه خدعه را در سياست، حكومت و زمامدارى جايز ندانسته‌اند.
واژگان کلیدی: جنگ روانی، عملیات روانی، اسلام، قرآن، پیامبر(ص)، خدعه، دفاع، سیاست.

نویسنده: جواد جمالی

چکیده

پدیده تروریسم به سبب ابعاد و وجوه متعدد و ناشناخته آن، همچنان یکی از دغدغه‌های عمده علمی – پژوهشی به شمار می‌رود. گاهی اوقات گروه‌ها و جریان‌های تروریستی با ابداع، تلفیق و توسعه ابزار و روش‌های عملیات تروریستی بر دامنة قدرت و تخریب آن می‌افزایند. کاربست عناصر و مؤلفه‌های عملیات روانی در بستر تروریسم یکی از زمینه‌های قدرت‌سازی تروریست‌هاست. پژوهش حاضر با به کارگیری مفهوم "تروریسم روانی" به این نکته می‌پردازد که اجرای عملیات روانی تخریبی یا تحکیمی توسط تروریست‌ها ارتباطی مستقیم با اهداف تروریستی و توسعة "ناامنی روانی" در جامعه دارد. تشریح شاخصه‌ها و عناصر تروریسم روانی و کارویژه‌های آن در راستای نیات گروه تروریستی عبدالمالک ریگی مهم‌ترین مبحث این پژوهش را تشکیل می‌دهد. گسترش ابزار و بستر‌های تحقق عملیات روانی، فرصت‌های بی‌بدیلی در اختیار چنین گروه‌های بی‌هویتی قرار داده است تا از طریق آن به هویت‌سازی، مشروعیت‌بخشی و هراس‌افکنی بپردازند.
واژگان کلیدی: تروریسم، تروریسم روانی، تبلیغات، قدرت‌سازی مجازی، ذهنیت‌سازی.

نویسنده: حجت‌اله مرادی

چکیده

تبلیغات از جمله واژگانی است که برداشت‌های متفاوت و گاه متعارض و متضاد از آن می‌شود. در یک سوی پیوستار تبلیغات می‌توان اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را مشاهده کرد که بر صفحة جراید، مطبوعات، صفحات وب یا تصاویر تلویزیونی یا بر روی امواج رادیویی نقش می‌بندد و در سوی دیگر بزرگ‌نمایی یا کوچک‌انگاری و فریب و دگرگون‌سازی حقیقت و ارائه چهرة وارونه از واقعیت را به نظاره نشست. تبلیغات فرصتی به دست کارگزار و مجری می‌دهد که با بهره‌گیری از تکنیک‌های خاص رسانه‌ای اهداف خود را تحقق بخشد. به هر حال، تبلیغات پدیده‌ای خنثی و بریدة از رأی و نظر مجری خود نیست. چنانچه، در تاریخ معاصر جهان، بخش غالب فرهنگ سیاسی، لقتصادی و اجتماعی جوامع توسط آن رقم خورده است. تأثیرپذیری ارکان فکری و رفتاری افراد در سنین مختلف به ویژه نوجوانان و جوانان از الگوهای عرضه شده در تبلیغات مختلف، مسئله‌ای است که توجه بسیاری از ارباب دانش را به خود مشغول ساخته است. این مقاله، با مفروض شمردن کاربست فنون تبلیغات در رهیافت‌های جنگ نرم، ابعاد مختلف آن را به اجمال شناسایی و بررسی می‌کند. بی‌تردید، توجه به کارکردهای اجتماعی جنگ نرم از ضرورت‌هایی است که نیازمند پژوهش‌های بنیادی و اساسی محققان و اندیشمندان علوم اجتماعی است.
واژگان کلیدی: فنون تبلیغات، فریب، جنگ نرم.

نویسنده: مهسا ماه‌پیشانیان

چکیده

مطالعات قومی به ویژه منازعات قومی در حوزه روابط بین‌الملل مبحثی بسیار جدید است. حاکم بودن پارادایم واقع‌گرایی بر روابط بین‌الملل، توجه به این متغیر بسیار تأثیرگذار را در سطح سیاست داخلی و بین‌المللی تحت‌الشعاع قرار داده است. در واقع به طور خاص از دهه1990 بود که گروه‌های قومی به عنوان یکی از بازیگران سطح خرد در کنار انبوهی از بازیگران در حاشیه مانده (در مطالعات روابط بین‌الملل) توجه تحلیل‌گران و صاحب‌نظران روابط ‌بین‌الملل را به خود مشغول داشت. در حال حاضر، با تغییر دیدگاه دگرامنیتی امریکا از شوروی به اسلام سیاسی و در رأس آن جمهوری اسلامی ایران پس از حوادث 11 سپتامبر، استفاده تاکتیکی از قومیت‌ها بسیار اهمیت یافته است. بر این اساس امریکا تلاش دارد تا در چارچوب جنگی نرم با بهره‌برداری از مسئله قومیت‌های ایرانی به مقابله با ایران بپردازد. بر این اساس، مقالة حاضر بر این فرض مبتنی است که برخورد سخت‌افزارانه، امنیتی و سیاسی با گروه‌های قومی سبب افزایش احساس محرومیت سیاسی و اقتصادی در آنها می‌شود. این مسئله احساس رضایت، حساسیت، اعتماد و مشارکت سیاسی قومیت‌ها، توان سیاست‌سازی دولت در زمینه حفظ یکپارچگی، انسجام و هویت ملی را کاهش داده، زمینه بهره‌برداری فرصت‌طلبانة کشورهای بیگانه را فراهم می‌آورد.
واژگان کلیدی: قومیت، منازعه قومی، تهدیدات نرم، سیاسی و امنیتی شدن مسائل قومی.

نویسنده: عليرضا آزادي‌خواه

چکیده

مفهوم جنگ نرم که در مقابل جنگ سخت مورد استفاده واقع می‌شود دارای تعریفی واحد که مورد پذیرش همگان باشد نیست و تا حدی تلقی و برداشت افراد، جریان‌ها و دولت‌های گوناگون از جنگ نرم متفاوت است. کشور ما به دلیل برخورداری از فرهنگ و تمدن کهن ایرانی‌ـ اسلامی، اصالت نژادی، وسعت سرزمینی، کمیت و کیفیت جمعیت، اقتدار سیاسی و نفوذ منطقه‌ای و بین‌المللی، التزام به نظریة ولایت فقیه الگویی مترقی و متعالی برای کشورهاي اسلامی و عاملی مهم در بیداری و خیزش ملت‌های اسلامی منطقه است. بنابراین غرب و در رأس آنها امریکا کانون حملات نرم و براندازنة خود را متوجة ایران اسلامی کرده‌اند و در کنار تحمیل هشت سال جنگ، کودتاهای گوناگون، حمایت از گروه‌های ضد‌انقلابی و اغتشاش در کشور، از انواع روش‌های جنگ نرم در حوزه‌های گوناگون از جمله سینما، تئاتر، رمان و ادبیات داستانی‌، شعر، رسانه‌های دیجیتالی، عرفان‌های دروغین بهره برده‌اند.
واژگان کلیدی: جنگ، جنگ نرم، جنگ رسانه‌ای.

نویسنده: احسان‌اله نیک‌آیین

چکیده

با بروز بحران‌های پس از انتخابات اخیر در کشور، ناگهان مداخله رسانه‌ای خارجی‌ها وارد فاز عملیاتی تازه‌ای گردید که تا این زمان نه دست‌اندرکاران نظام جمهوری اسلامی ایران و نه دشمن آن را تجربه نکرده بودند. با توجه به این که اکثر مطالعات صورت گرفته بر روی عملکرد و تحلیل رفتار دشمن متمرکز شده است که البته کاری صواب است، این مقاله به دنبال این است تا با ارائه تصویری از ماهیت انسان ایرانی نحوه تأثیرگذاری رسانه بر ایرانیان را نشان دهد و سپس پیشنهادهایی برای کاهش تأثیرگذاری رسانه‌های خارجی بر ایرانیان را پیشنهاد کند. برای نیل به این هدف با تکیه بر مطالعات بومی صورت گرفته ابتدا مدلی برای ماهیت انسان ایرانی ارائه می‌گردد. سپس بهترین راه تأثیرگذاری بر این انسان پیشنهاد می‌شود و سپس راه‌هایی برای مقابله با این تأثیرگذاری با تکیه بر مطالعات دیپلماسی عمومی پیشنهاد می‌شود. انسان ایرانی تحت تعالیم الهی، انسانی چند بُعدی است و در او ودیعه‌های خداوند، خلاقیت و عقلانیت، به دلیل عدم دستکاری توسط بشر در جای خود مانده و مورد استفاده قرار می‌گیرند. سیاست‌گذاران حوزه‌های رسانه‌ای نیز باید با تحلیل عملکرد دشمن از ایجاد اعوجاج در این تعادل جلوگیری کنند. شاید مهم‌ترین روش مقابله با رسانه‌های خارجی این نکته مهم باشد. چرا که رسانه‌های خارجی با ایجاد التهاب و هیجانات کاذب تلاش می‌کنند تا در یک مرحله به بحران دامن بزنند و پس از کاهش التهاب‌ها با عقلانیت ابزاری خود بیش از اندازه نظام را برای پاسخ‌گویی به انتظارات عمومی ناتوان جلوه دهند. راه مقابله با این ترفندها از ایجاد مدلی برای تأثیرگذاری بر انسان ایرانی می‌گذرد که ما در تلاش برای تبیین آن هستیم.
واژگان کلیدی: ماهیت انسان، رسانه، دیپلماسی عمومی.

گزارشگر: شانتی کالاثی/ فرزاد رستمی

اشاره

دیپلماسی عمومی که به دنبال پایان جنگ سرد اهمیت خود را از دست داده بود، بار دیگر به مسئله‌ای بسیار پراهمیت برای سیاست‌مداران، محققان و مسئولان امریکایی تبدیل شده است. به ویژه پس از حملات 11 سپتامبر 2001، دیپلماسی عمومی امریکا به ناچار به یکی از ابزارهای اصلی در دستگاه سیاست خارجی این کشور ارتقا یافت. با وجود این، علیرغم اینکه منابع و توجهات امریکا در جهت تقویت استراتژی دیپلماسی عمومی آن بسیج شده‌اند، اما اجماع اندکی در خصوص مسائل اصلی، راه‌حل‌های مؤثر و کارآمد و شاخصه‌ها و معیارهای سیاست‌های صحیح وجود دارد. در گزارشی که در سپتامبر 2005 توسط مرکز تحقیقاتی کنگره امریکا در خصوص دیپلماسی عمومی تهیه شد 29 مقاله که در این موضوع نگارش یافته‌ بود مورد بررسی قرار گرفت و پیشنهادات و توصیه‌ها و همچنین دیدگاه‌های رایجی که دربارة این مسئله وجود داشت گردآوری شد. این پیشنهادات و توصیه‌های رایج شامل مواردی نظیر نیاز به تنظیم یک استراتژی کلان، سازماندهی دوبارة دیپلماسی عمومی در کاخ سفید و یا وزارت امور خارجه این کشور، افزایش نقش سفارتخانه‌ها و همکاری‌های بین‌سازمانی، بهبود منابع مالی و انسانی، همچنین آموزش‌های تخصصی و افزایش نظارت‌ها بود.این مسائل و مسائل دیگری از این دست در میزگردی که دربارة دیپلماسی عمومی و خاورمیانه در 13 و 14 آگوست 2005 در مؤسسه آسپن  در شهر آسپن واقع در ایالت کلورادو برگزار شد مورد بحث و بررسی قرار گرفتند. این میزگرد که در آن افرادی برجسته از حوزه‌های تجارت، حکومت، رسانه، دانشگاه و سازمان‌های غیردولتی  حضور داشتند در پی مشخص نمودن اهداف، استراتژی‌ها و گام‌های عملی بود که امریکا باید در جهت دیپلماسی عمومی در خاورمیانه بردارد. در پایان جلسه گروه شرکت‌کننده چندین پیشنهاد و همچنین رویکرد جدید در خصوص دیپلماسی عمومی امریکا در این منطقه ارائه کردند. فصلنامة عملیات روانی امیدوار است بررسی پیشنهادات و توصیه‌های عرضه شده در این نشست، مورد توجه، مداقه و تأمل کارشناسان عملیات روانی و مقابله با تهدیدات نرم دشمن در حوزه‌های نظامی و غیر نظامی جمهوری اسلامی ایران قرار گیرد.

سید احمد فاطمی‌نژاد

این کتاب کمکی ارزشمند به فهم رو به رشد انسان از شیوه‌هایی است که با آن دربارة جنگ، نسل‌کشی و سایر جرائم علیه بشریت سخن گفته می‌شود. این کتاب باعث می‌شود تا سؤال کنیم اگر به جای رفتار غیرانسانی و شیطانی به رفتار واقع‌گرایانه در دشمنی‌ها و منازعاتمان تشویق شویم چه اتفاقی ممکن است رخ دهد.

سخن سردبیر: حجت‌اله مرادی

به طور کلی و علیرغم اهمیت جنگ نرم در حوزه‌های پژوهشی روان‌شناختی و رفتار انسانی، این مسئله مدت‌های مدیدی همچون روان‌شناسی تحت تأثیر و نفوذ فلسفه و حوزه‌های مرتبط با ارزش‌ها قرار داشت و کمتر در حوزه‌های پژوهشی علمی و تجربی شناخته شده بود. مطالعات تجربی جنگ نرم به ویژه تغییر در حوزه ارزش‌ها همچنان به مثابه حوزه‌ها یا جزیره‌های دور از روان‌شناسی قرار داشت و با حوزه‌ها و تخصص‌های متعددی چون فلسفه، دین، اقتصاد، جامعه‌شناسی و انسان‌شناسی و سیاست در ارتباط بود.

نویسنده: حجت‌الاسلام و المسلمین مهدی طائب

چکیده

با مراجعه به کتاب آسمانی اسلام، قرآن، مشاهده می‌شود که پیشینة عملیات روانی به پیش از هبوط انسان به زمین باز می‌گردد. در واقع، شیطان، آنچنان که خود قسم یاد کرده است، از ابتدای خلقت آدم در صدد گمراه ساختن وی برمی‌‌آید. بدین‌سان، عملیات روانی در ساحتی فرازمانی و با سرپیچی ابلیس از دستور خداوند آغاز می‌شود و در سیر تدریجی تاریخی به ویژه در اعصار انبیاء عظام و ائمه معصومین (ع) ادامه می‌یابد. مجموعه مقالات "سیری در عملیات روانی در اسلام"، با تدقیق و تدبر در آیات کتاب الهی در صدد است سیر پیدایش و فرآیند عملیات روانی را از افق آیات قرآن، روایات، احادیث و سایر منابع تحقیق اسلامی مورد مطالعه قرار دهد. رهیافت تاریخی تحقیق در مقوله عملیات روانی، توجه به ابعاد روانی را در گسترة تمام شئون فردی و اجتماعی انسان از منظر دینی برجسته می‌سازد.
واژگان کلیدی: عملیات روانی، شیطان، آدم، بهشت.

نویسنده: جواد جمالی

چکیده

"انقلاب‌های رنگی" جزو روش‌های به نسبت جدید و موفق مداخله سیاسی- امنیتی در کشورهای مستقل به شمار می‌رود. به موازات اهمیت یافتن رویکردهای نرم در سیاست خارجی کشورها، زورمداران عرصه سیاست بین‌الملل نیز تلاش کرده‌اند، حتی‌الامکان از این‌گونه رویکردها جهت ایجاد تغییرات درون‌سیستمی برخی دولت‌ها بهره‌برداری کنند. در این راستا مجریان انقلاب رنگی به کمک یکی از روش‌های کلاسیک رفتارسازی براندازانه یعنی عملیات روانی بر میزان اثربخشی مداخله‌شان افزوده‌اند. نحوه کاربردی شدن عملیات روانی از طریق نقش آن در تغییر نگرش‌‌های سیاسی و بهره‌گیری از "تحریک‌پذیری روانی" افراد به ویژه، در تجمعات توده‌ای، مشخص می‌شود. از این‌رو تحقق انقلاب رنگی رابطه مستقیم با موفقیت عملیات روانی در رفتارسازی مخاطبان دارد. در این نوشتار ابعاد و زوایای این فرآیند تحلیل شده است.
واژگان کلیدی: انقلاب رنگی، عملیات روانی، تغییر نگرش سیاسی، رفتارسازی، هم‌سازی‌شناختی.

نویسنده: روح‌ا... کرمی

چكيده

«با ايران چه بايد كرد؟» سؤالي است كه سياست‌گذاران غربي در 30 سال گذشته بارها آن را مطرح كرده و به ندرت به پاسخی مناسب در اين باره دست يافته‌اند؛ هرچند در اين مدت سياست‌هاي متفاوتي را به آزمايش گذارده‌اند و هر بار نيز در متقاعد كردن ايران ناكام مانده‌اند. دولت‌هاي غربي و در رأس آنها امريكا و انگلیس ضمن استفاده از ابزارهاي رسانه‌اي سعي در جهت خدشه‌دار كردن اين انتخابات برآمدند. آنها پس از اتمام رأي‌گيري با استفاده از همه ظرفيت‌ها، تلاش بسياري كردند تا سلامت انتخابات را زير سؤال برند. در نگاه اوليه به اين اقدامات اين موضوع به ذهن متبادر مي‌شود كه موضوعاتي از اين قبيل، نوعي بهره‌گيري از تكنيك‌ها و تاكتيك‌هاي عملیات رواني براي منفعل كردن رقيب در انتخابات باشد. لیکن بحث، فراتر از استفادة برخي جريان‌هاي سياسي از تكنيك‌ها و تاكنيك‌هاي عملیات رواني به نظر مي‌آيد. قرائن و شواهد نشان مي‌دهد تلاشي مرموزانه، استتار شده و بسيار پيچيده براي جابه‌جايي افكار عمومي و زمينه‌سازي جهت" انقلاب رنگي" در حال شكل‌گيري  بوده است. اين مقاله با طرح اين پرسش كه غربي‌ها با چه طرح و نقشه‌اي هدف نهايي خود براي براندازي جمهوري اسلامي را دنبال مي‌كردند، به ابعاد و اهداف غرب از راه‌اندازي عمليات رواني در انتخابات دهم رياست جمهوري ايران مي‌پردازد.
واژگان كليدي: انتخابات رياست جمهوري، عمليات رواني، براندازي، رسانه‌هاي غربي، تدبير رهبري، انقلاب‌هاي رنگي.

نویسنده: علی‌محمد نائینی

چکيده

در سال‌هاي اخير تعاريف و تعابيری جديد، تحت تأثير تحولات سیاسی و تغییرات در ساختار روابط بین‌الملل به ويژه  پس از دوران جنگ سرد و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروي به وقوع پيوسته و  وارد ادبيات سياسي شده است. انقلاب رنگي یا  مخملي  از جمله مهم‌ترين آنهاست. انقلاب رنگی یا انقلاب مخملی نوعی دگرگونی بدون خونریزی و یا برانداری به روش غیرخشونت‌آمیز (براندازی نرم) است. نکته‌اي که توجه مضاعف به این موضوع را فراهم ساخته است، مربوط به تلاشي است که براي تبديل آن به الگوي تغيير ساختار سياسي در کشورهاي در حال گذار،  مخالف و معارض توسط غرب به ویژه امریکا صورت مي‌گيرد. در نظام بين‌الملل کشورهايي حضور دارند که پس از چند دهه تجربه تحولات سياسي خاص، در حال تغيير و ورود به شرايط سياسي جديد به سر می‌برند. تحقق انقلاب‌هاي رنگي در اين کشورها مي‌تواند تحول سياسي در اين جوامع را در مسيري خاص که عمدتاً مبتني بر ارزش‌هاي ليبرال و نظام‌هاي دمکراسي غربي است هدايت کند. اين نوشتار به عنوان مقدمه‌ای در تبیین انقلاب‌هاي رنگي، سعي دارد تا این پديده را به لحاظ مفهومي، ويژگي، ابعاد و روش، معرفی نماید. همچنین می‌کوشد تا براي تبیين مصداقي بحث، نحوه وقوع اين انقلاب را در برخي کشورها  و کاربرد الگو را در ایران تشريح کند.
واژگان کلیدی: انقلاب مخملی، براندازی نرم، مبارزه بدون خشونت.

نویسنده: مهسا ماه‌پیشانیان

چکیده

انقلاب فرآیندی است که طی آن قدرت با اعمال خشونت از یک گروه به گروه دیگر منتقل می‌شود و قدرت به طور کامل تغییر جایگاه پیدا می‌کند. در انقلاب‌های کلاسیک ساختار سیاسی و حاکمان به طور حتم و کامل تغییر می‌کنند و نهادهای جدید سیاسی، اقتصادی و اجتماعی پدید می‌آیند. اعمال خشونت هزینه‌های تغییر را بالا می‌برد و باعث ایجاد هرج و مرج در جامعه، حتی به طور موقت می‌شود. اما در سال 1989 یک نوع تئوری جدید برای ایجاد تغییرات در نظام‌های سیاسی ارائه گردید که به انقلاب مخملی یا انقلاب زرد یا رنگی مشهور شد. انقلاب مخملین در دهه‌ گذشته توانایی آن را داشت تا نظام‌های کمونیستی و سوسیالیستی را تغییر دهد. این طور ادعا می‌شود که در انقلاب‌‌های مخملی یا رنگی خشونت وجود ندارد، یا کمتر به کار گرفته می‌شود و بیشتر روی حرکت‌های مسالمت‌آمیز برای تغییرات سیاسی تکیه می‌گردد. انقلاب‌های مخملی بیشتر در هنگام انتخابات روی می‌دهد. به این معنی که گروه‌های مخالفِ هیئت حاکمه در موقع انتخابات که فضای آزاد بیشتری به وجود می‌آید با همدیگر متحد می‌شوند و با برپایی تجمعات مسالمت‌آمیز و اعلام اعتراضات با بهره‌گیری از قدرت رسانه‌ای داخلی و خارجی، به گروه حاکم اعتراض می‌نمایند. بدین ترتیب بدون توسل به خشونت، نظام سیاسی تغییر می‌یابد که به انقلاب مخملی یا نارنجی مشهور است. در مقاله حاضر بر اساس تئوری‌های جدید انقلاب و در چارچوب پدیده تسری به بررسی و تحلیل پدیده انقلاب رنگی در دوران پساکمونیستی خواهیم پرداخت.
واژگان کلیدی: انقلاب مخملی یا رنگی، مهندسی اجتماعی، پدیده تسری‌بخشی.

نویسنده: داود دعاگويان

چكيده

با نگاهي به تحولات اخير مسائل بين‌الملل و افزايش نقش رسانه‌ها در روان‌سازي چرخه سياست خارجي، عرصه نويني در سياست خارجي  با نام ديپلماسي رسانه‌‌اي پدید آمد كه علي‌الاصول به نحوه تأثيرگذاري و نقش رسانه‌ها و به ويژه تلويزيون بر افكار عمومي جهان و تغيير سياست خارجي كشورها مي‌پردازد. تأثير تلويزيون جهاني در حل‌‌و‌فصل مسائل سياسي و بهره‌گیری ابزاري از آن در هدايت افكار عمومي و اعمال فشار بر مسئولان سياست خارجي (به عنوان ابزار جنگ نرم)، نويسنده را بر آن داشت كه ضمن اشاره به نظريه تأثير سی.ان.ان و مفهوم ديپلماسي و مصداق‌هاي عيني تأثير تلويزيون در سياست خارجي، موضوع نقش تلويزيون جهاني در ديپلماسي و سياست خارجي را مورد بررسي قرار دهد.
واژگان کلیدی: تلویزیون، رسانه، دیپلماسی رسانه‌ای، سیاست خارجی.

نویسنده: عباس کاردان

چکیده

با گذشت چندین دهه از مداخلات ایالات متحده در امور خاورمیانه و در نهایت وقوع حملات یازده سپتامبر، مشخص گردید که این منطقه نه‌تنها با نظم سیاسی - اقتصادی امریکا هماهنگی ندارد، بلکه به‌شدت پتانسیل مقاومت و مقابله در آن نهفته است. پس از حملات یازده سپتامبر، ایالات متحده راه‌حل مقابله با این مشکل را در بُعد سخت (نظامی) جست‌وجو کرده، دو کشور افغانستان و عراق را به اشغال خود درآورد. با این حال و با گذشت چندین سال، این استراتژی نتایجی موفق را به همراه نداشت و امریکا را مجبور کرد برای مقابله با تهدیدات نوین در جهان اسلام به بُعد نرم متوسل شود؛ بُعدی که در آن شبکه‌سازی برای اصلاحات در رژیم‌های متحد و دوست و اجرای انقلاب‌های رنگی در کشورهای متخاصم پیش‌نیازی ضروری محسوب می‌شود. با این توضیح، مقاله به این مسئله می‌پردازد که امریکا هم‌اکنون سعی دارد برای مقابله با این تهدید به شبکه‌سازی از عناصر میانه‌رو روی آورد. از جمله برنامه‌های امریکا در این زمینه که نوشته حاضر بدان می‌پردازد می‌توان به ترویج دمکراسی، توسعه جامعه مدنی و دیپلماسی عمومی اشاره کرد. در عین‌حال سه مطالعه موردی نیز از فعالیت‌های عملی امریکا در این خصوص مورد بررسی قرار می‌گیرد.
واژگان کلیدی: شبکه‌سازی، مسلمانان میانه‌رو، دمکراتیزه شدن، جامعه مدنی.

نویسنده: حجت‌اله مرادی

چکیده

عملیات روانی مؤثر‌ترین نوع جنگ است؛ چرا که عقل، تفکر و روان رزمنده را نشانه می‌گیرد، تا بدین‌وسیله روحیه معنوی او را شکسته و اراده رزم را در او ساقط نماید و در نتیجه، وی را به سمت شکست سوق دهد. طرف‌های درگیر پیش از هر گونه برخورد مسلحانه و هم‌زمان با آن، با بهره‌گیری از نقاط ضعف دشمن، به حمله‌های روانی علیه کشور آماج اقدام نموده و به این ترتیب، مقاومت مردم و نیروهای مسلح آن را تضعیف می‌کنند. عملیات روانی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران فرآیندی کاملاً پیچیده داشت، عراق با بهره‌گیری از تشکیلات به دقت سازماندهی شده خود و حضور مؤثر حزب بعث، از یک سازمان نیرومند برای پیگیری عملیات روانی بهره‌مند بود. این مقاله ویژگی‌های تبلیغات و عملیات روانی عراق را که از ماهیت حزب بعث منشعب می‌شود، بررسی می‌کند. در این میان، عملیات روانی رژیم عراق به دلیل ناآگاهی از ساختار روانی جامعه ایران و درک ناصحیح از ویژگی‌های روحیة ایرانی و به طور کلی غفلت از جنبه‌های مختلف مؤلفه‌های روان‌شناسی اجتماعی ایرانیان، محکوم به شکست شد.
واژگان کلیدی: عملیات روانی، رژیم بعث، جنگ ایران و عراق، تبلیغات.

نویسنده: گئورگ گاير/ مترجم: عباداله حيدري

چكيده

پیشینة گزارش اخبار جنگ به اندازه چالش مربوط به آن يعني چالش بين حقيقت، اطلاعات غلط و فريب است. با وجود تلاش خبرنگاران براي تهيه گزارش‌هاي بي‌طرفانه و جامع منطبق بر حقيقت جنگ، به دلیل سانسور نظامي، محرمانه بودن و يا ملاحظات سياسي چنين امري ممكن نيست. رسانه‌ها نگرش‌ها و اعتقادات يك جامعه را بازتاب مي‌دهند. در بين رسانه‌ها، تلويزيون با توجه به جامعيت آن در جذب مخاطب و ديداري - شنيداري بودن از اهميتی خاص برخوردار است. تلويزيون مي‌تواند واقعيتي را پديد آورد كه فرسنگ‌ها با حقيقت فاصله داشته باشد. رسانه‌ نقش به سزايي در ترسیم تصوير ملت‌ها و نشان دادن مثبت يا منفي بودن چهره آنها ایفا می‌کند. براي مثال، رسانه‌هاي يك كشور مي‌توانند با تدبير در افكار عمومي آن را براي وقوع يك جنگ و يا مداخله نظامي آماده كنند و يا در برابر آن قرار دهند. اما اين تأثیرگذاري زمان‌بر و در طولاني مدت قابل دستيابي است. این مقاله با ذكر نمونه‌هایي از حوادث جنگ بالكان، تأثیر رسانه‌هاي عمومي بر مخاطبان و شكل‌گيري افكار عمومي را در آن منازعه، ارزيابي و تحلیل می‌کند.
واژگان کلیدی: جنگ، تبليغات، عمليات رواني، رسانه‌هاي دسته‌جمعي، اطلاعات، فريب و تصوير ملت‌ها.

سخن سردبیر: حجت‌اله مرادی

اصلاح الگوی مصرف در سطوح سازمانی، افزون بر صرفهجویی در هزینهکرد مالی و مادی، حکایت از عزم نهاد مأمور در بهرهگیری بهینه از ظرفیتها و توانمندیهای بالقوه و بالفعل دارد. این امر بر بهسازی و ارتقاء کیفی خروجی سازمانها میافزاید. بیتردید اصلاح الگوی مصرف نه تنها راهکاری حسابگرانه برای کاهش هزینه بلکه رهیافتی نواندیشانه به منظور سلامت سازمان و دریافت بهترین و مؤثرترین نتیجة مطلوب است. نتیجة تحقیقات نشان میدهد که بخش قابل توجهی از سرمایة مادی، نیروی مدیریت و کارکرد سازمانها در فرآیندهایی ناقص و نامتوازن صرف میشود. این دریافت، مفهوم مصرف را به عرصه روندها و تدابیر مدیریتی گسترش میدهد و بر خلاف آنچه رایج است اصلاح مصرف را نه در منتهیالیه فرآیند تولید بلکه در ابتدا و مصب آفرینش طرحها و رهیافتهای مدیران مورد کاوش قرار میدهد. عملیات روانی به مثابة پدیدهای که به شدت مورد توجه برنامهریزان و مهندسان افکار عمومی جوامع قرار گرفته به منظور افزایش بهرهوری خود رویکردهای اصلاحگرایانه به الگوی مصرف را مورد توجه قرار داده است.

نویسنده: حجت الاسلام والمسلمين حاج مهدي طائب

چکیده

دین مبین اسلام پاسخگوی نیازهای انسان در همة اعصار است. سنت حوزه‌های  علمیه به مثابة رکن و اساس مرجعیت دینی بر کشف و استنباط احکام فقهی از منابع اربعة قرآن، سنت و عقل و اجماع استوار است. فقه شیعی در طول تاریخ با مجاهدت علما و روحانیون، پاسدار حریم اسلام در برابر اندیشه‌های ناسفتة کجروانه، چشمة جوشندة معارف پیامبر اعظم (ص) و ائمه معصومین (علیهم السلام) در رگ و پی جامعة اسلامی بوده است. اینک، بار دیگر، بر عهدة حاملان علوم و معارف دینی است که دانش نوپدید عملیات روانی را از صافی اندیشه اسلامی بگذرانند و غثّ و ثَمین آن را تمیز دهند. این پژوهش در نظر دارد تا  برخی از احکام فقهی مترتب بر عملیات روانی را بیان کند.
واژگان کلیدی: فقه، نظام اسلامی، عملیات روانی.

نویسنده: علی‌محمد نائینی

چكيده

استراتژي امنيت ملي امریکا - که چهار ساله یکبار منتشر می‌شود- طرح كلان دولت این کشور در سياست خارجي به شمار می‌آید كه حاوي براورد تهديدات، فرصت‌ها و چالش‌هاي فراروي امریکا و مجموعه‌اي از راهبردها و دستورالعمل‌هاي استراتژيك براي مقام ریاست جمهوری این کشور است. اين استراتژي پس از جنگ سرد و به ويژه در سند 2002 و 2006 از ويژگي‌هایي خاص برخوردار است. هدف اين مقاله، بررسي ابعاد رويكرد نرم‌افزاري در براورد تهديدات و استراتژي امنيت ملي امریکا در سند 2006 است. بخش‌هاي نخست به مباني نظري مؤثر در تدوين استراتژي و دكترين‌هاي امنيت ملي امریکا و پیشینة شكل‌گيري سند امنيت ملي آن در دوره‌هاي مختلف می‌پردازد. ‌در ادامه، شرايط و ويژگي‌هاي محيطي از دیدگاه امریکايي‌ها پس از حادثه 11 سپتامبر با تمركز بر رويكرد نومحافظه‌كاران و تهديدات از منظر حاكمان جديد مورد مطالعه قرار می‌گیرد و سپس به بررسی محتوایی سند امنیت ملی 2006 پرداخته می‌شود.
واژگان كليدي: امنيت ملي، استراتژي، تهديد نرم، تهديدات امنيت ملي و استراتژي امنيت ملي.

نویسنده: علیرضا بیابان‌نورد

چکیده

امروزه نظریه‌پردازان عملیات روانی نظام‌های سلطه‌گر غربی برای تحکیم هر چه بیشتر نظام سرمایه‌داری و مقابله با سایر نظام‌ها از جمله نظام‌های اسلامی و در رأس آنها ایران درصدد هستند با بهره‌گیری از ساز و‌کارهای نرم‌افزاری و رسانه‌ای و نمادسازی‌های گسترده، اراده‌های موجود و مخالف خود را به سمت و سوی مورد نظر خود بکشانند و از آنها بهره‌برداری‌های لازم را در راستای تحکیم و تداوم نظام سلطه و به تبع آن نظام سرمایه‌داری، بنمایند. سود جستن از روش‌های نمادسازی و نظام نمادها امروزه با استفاده از رسانه‌هایی نظیر سینما بسیار ساده‌تر شده است. این مقاله درصدد است به شرح و توضیح سلطه، ارتباط آن با عملیات روانی، نشانه‌شناسی، استفاده از آن در سینما و نیز نمادسازی به شیوه‌ای تئوریک پرداخته، ضمن آن از طریق نشانه‌شناسی به بررسی چگونگی درونی کردن سلطه از طریق نمادسازی بپردازد.
واژگان کلیدی: سلطه، نشانه‌شناسی، سینما.

نویسنده: دکتر علي فلاحي

چكيده

هدف اين مقاله تبيين تئوري هژموني فرهنگي و ابزار آن يعني سينماي هاليوود است، با اين تفاوت كه پس از جنگ سرد، محور دشمني با رقيب سرسخت ايدئولوژيك آن (شوروي) جاي خود را به دشمن ايدئولوژيك و سياسي ديگري به نام جمهوری اسلامی ایران داده است. از آنجا كه سينماي هاليوود تحت تسلط يهوديان بانفوذ امریکايي قرار دارد. بنابراین، ‌بايد سطح رويارويي را به بازيگر نقش مكمل (رژیم صهیونیستی) در سناريوي جديد سياسي امریکا (نقش اول) نسبت داد. سياست فرهنگي امریکا پيكان هدف خود را پس از جنگ سرد مبتنی بر دو بار فرهنگی و مذهبی به سمت مقابله با بازيگراني كه به زعم این کشور، محور شرارت خوانده مي‌شوند، نشانه رفته است. در اين مقاله تلاش بر اين است كه بتوان تحليلی مستند از تئوري برخورد تمدن‌ها و همچنين هژموني فرهنگي غربي با بهره‌گيري از توليدات سينمايي منتخب امریکا عليه ايران از جمله  فيلم‌هايي همچون (300، الكساندر، كشتي‌گير و....) ارائه نمود.
واژگان کلیدی: هاليوود، صهيونيسم، فيلم سياسي‌، عمليات رواني.

نویسنده: حجت اله مرادی

اين مقاله به بررسي روابط عمومی يعني يكي از عناصر كمتر درك شده در جنگهای مدرن ميپردازد و به جاي تمركز بر رهيافتهاي سنتي نظامي، چگونگي پذيرش روابط عمومي را از سوی شركتهای تجاری بررسي میکند. شركتها به دنبال نگاه و پوششي مثبت اند تا اذهان و قلوب مشتريان (مصرفكنندگان) را تسخير كنند. اين مقاله به تكنيكها و تاكتيكهاي روابط عمومي در عرصة تجارت در دهه گذشته اشاره كرده است. همچنين نحوة تدوين پيامها و برنامههاي بازاريابي، ارزيابي مخاطبان و انتشار پيامها توسط شركت ها را مورد بررسي قرار داده، به چگونگي اتخاذ اين تكنيكها توسط متخصصان عمليات روانی اشاره کرده است. روابط عمومی از ديگر رشتههاي عمليات اطلاعاتي و روانی عقبمانده است. سرويسهاي نیروهای مسلح در هنگام مواجهه با رسانهها همچنان دچار هراس، ترديد و عدم قطعیت هستند. چنين موقعيتي تا چند دهه پيش در دنياي تجاري شركتها نیز وجود داشت. اين مقاله نشان ميدهد كه اگر تكنيكهاي روابط عمومي در محيطهاي نبرد به كار گرفته شوند، به اندازة تانكها و تفنگها مؤثر خواهند بود. اين تكنيكها عناصر اصلي عملياتهاي رواني و رکن اصلی جنگ های مدرن را تشکیل می دهند.
واژگان کلیدی: روابط عمومی، تکنیک، تاکتیک، عملیات روانی، جنگ های مدرن.

نویسنده: ژوزف نای/ مترجم: عسگر قهرمان‌پور

اشاره

مشکل اصلی غرب، فقدان رهبری در نهادهای انسانی است؛ ژوزف نای برای نخستین‌بار در خصوص اینکه "موضوع قدرت نرم و رهبری" چه مفهومی است و به چه نحو با دیگر وظایف رهبری ارتباط می‌یابد، تعریفی عرضه می‌کند. رهبری همراه با جذابیت رویه گام به گامی را پدید می‌آورد بدین صورت که رهبران در هر سطحی می‌توانند آن را برای ایجاد قدرت نرم در سازمان خود به کار برند. همچنین نای فرایند به کارگیری قدرت نرم را در عمل رهبری تعیین می‌کند، چرا که عمل بدون قدرت نرم، افتان و خیزان راه رفتن در تاریکی است و رهبری بدون قدرت نرم و اقناع، شعری ضعیف و بی‌محتواست. او سعی می‌کند با توجه به هنجارهای موجود در غرب در این مقاله به توصیف، تبیین و پیش‌بینی رفتار رهبران با توجه به کارکرد و کاربرد قدرت اقناع و جذابیت در فرایند رهبری بپردازد.
واژگان کلیدی: قدرت نرم، رهبری، اقناع، جذابیت، قدرت سخت.

نویسنده: احمد باصری

چکیده

بخش بزرگی از محاورات عادی اجتماع را شایعه‌پراکنی تشکیل می‌دهد. اگر چه شایعه‌پراکنی همیشه یک مسئله اجتماعی و روانی با ابعادی گسترده است، همین ابعاد در زمان بحران حالتی به مراتب حادتر به خود می‌گیرد. در هر برهه از زمان که اجتماع با مشکل و فشار روبه‌رو شود، گزارش‌های نادرست، حالتی زهرآگین پیدا می‌کنند. در زمان جنگ، شایعات با انتشار هشدارهای نابجا و ایجاد امیدهای واهی، روحیه مردم را تضعیف می‌کنند و امنیت ملی را به خطر می‌اندازند، شایعات، حفاظت اطلاعات را تهدید می‌کنند و بدتر از همه، ویروس دشمنی و تنفر را در بین قومیت‌ها افزایش می‌دهد. تحت هیچ شرایطی نباید شایعه ساخته دولت انگلیس را تنها یک کار غیرعادی همچون یک پریشان‌گویی عجیب و در عین حال پیش پا افتاده در رفتار اجتماعی معقول بشر انگاشت. درست برعکس، اصلی که این شایعه‌ها بر آن مبتنی است فراگیر است و کاربرد وسیع دارد. تحریفی که شایعه در مسیر خود برای یادآوری، فراموش کردن، تجسم، تخیل و دلیل‌تراشی از خود نشان می‌دهد دقیقاً همان نوع تحریفی است که در بیشتر اشکال ارتباطات انسانی دیده می‌شود. در این مقاله به شایعات ساخته سامانه تبلیغاتی دولت انگلیس پرداخته می‌شود. تا از این رهگذر درس‌هایی برای مقابله با شایعات ساخته سازمان عملیات روانی این کشور در ایران اندیشیده شود.
واژگان کلیدی: تبلیغات، شایعه، جنگ اول جهانی، رمان.

نویسنده: محمد اسلام ياري شگفتي / سيد احمد عسكري

چکیده

این نوشتار به بررسی جنگ تبلیغاتی امریکا پس از حملات 11 سپتامبر می‌پردازد. کاخ سفید پس از این حملات، فرصتی یافت تا به بهانهٔ جنگ علیه تروریسم و مبارزه با سلاح‌های کشتارجمعی و بنیادگرایی اسلامی به تقویت هژمونی خود در منطقهٔ استراتژیک خاورمیانه بپردازد. امریکا برای گسترش هژمونی سلطة خود از تکنیک‌های تبلیغات رسانه‌ای بیشترین سود را می‌برد. تبلیغات روانی یکی از ابزارهای نرمِ قدرت جهانی است که در سیاست کلان آن درکنار سایر ابزارهای سیاسی، اقتصادی و نظامی به منظور تحقق اهداف سیاست خارجی به کار می‌رود. استراتژی نرم امریکا در محمل رسانه‌ای انجام می‌گرفت و کارکردش هموار کننده نظام هژمونیک اهداف سیاسی- نظامی بود. نوشتار حاضر بر مبنای نظریة هژمونی آنتونیوگرامشی به تحلیل جنگ تبلیغاتی امریکا در روند اشغال افغانستان و عراق به بهانه پاکسازی سلاح‌های کشتار جمعی و تنش‌آفرینی با جمهوری اسلامی ایران، در برهه زمانی پس از حادثه سپتامبر 2001 می‌پردازد. سؤال تحقیقی در این فضای جنگ نرم رسانه‌ای و نظامی این است که آیا همان‌گونه که امریکا با جنگ‌رسانه‌ای و سپس عملیات نظامی، کشورهای افغانستان و عراق را تصرف کرد، آیا در مورد ایران هم همین استراتژی را می‌تواند پیش ببرد؟ کاخ سفید با وجودی که بر این امر واقف است که جمهوری اسلامی منافع آن را در خاورمیانه به خطر انداخته است، بیش از آنکه از جنگ‌های نظامی بهره گیرد از جنگ‌های نرم و تبلیغاتی استفاده می‌کند چراکه جنگ نظامی در موقعیت فعلی هزینه‌ای سنگین دارد و شرایط آن نیز فراهم نیست. در مقابل ایالات متحده ابزار تکنیکی کافی برای یک جنگ نرم سازمان یافته را در اختیار دارد.
واژگان کلیدی: خاورمیانه، هژمونی رسانه‌ای، جنگ نرم، جنگ روانی و تبلیغاتی، 11سپتامبر.

معرفی: دکتر عباس خلجی

نویسندگان: مارتا کاتم، بث دیتز- اولر، النا مسترز، توماس پرستون

مترجمان: سیدکمال خرازی، جواد علاقبند راد

ناشر: نشر دانشگاهی

چاپ اول: 1386

كتاب "مقدمه‌اي بر روان‌شناسي سياسي" با رويكرد جديد به بررسي، تحليل و تبيين عوامل روان‌شناختي پديده‌هاي سياسي و اجتماعي در سطح فردي، گروهي، ملي و بين‌المللي پرداخته است. در اين راستا، برخي نظريه‌هاي روان‌شناختي ـ سياسي مورد استفاده قرار مي‌گيرد و برخي پديده‌هاي سياسي و اجتماعي به ‌طور موردي بررسي مي‌شود. در اين مقاله، با معرفي مطالب فصل‌هاي دهگانه اثر، كاستي‌ها و برجستگي‌هاي شكلي و محتوايي آن به‌ طور انتقادي ارزيابي، سپس پيشنهادهاي سازنده‌اي براي بهبود و اصلاح آن عرضه مي‌شود.

کمتر واژه‌ای به سان واژگان قدرت و تهدید در ادبیات علم سیاست یافت می‌شود که بدین گونه فراگیر باشد. در بدو امر، بداهت نهفته در این واژگان آنها را از تأمل اساسی بی‌نیاز می‌نمایاند. طعم فریبناک قدرت در همه اعصار زندگی بشر این گونه جلوه داشته است. متون دینی و مقدس، این کلمه را آیتی از شأن و عظمت و جلال خداوند و در خصوص انسان در شمار مناقب نهایی منتسب به آفریدگار جهان برشمرده‌اند؛ برتراند راسل نیز سرانجام به این اندیشه رسید که قدرت همراه با عظمت، برترین آرزوی نوع بشر و بزرگ‌ترین پاداش او بوده و هست. در بیشتر گفت‌و‌گوها عنصر قدرت و تهدید محور اصلی بحث را تشکیل می‌دهد. صفحات مطبوعات سیاسی نیز آکنده از مقالات و متونی است که در حکایت کشاکش قدرت ابنای بشر قلم‌فرسایی کرده‌اند.

نویسنده: علی‌محمد نائینی

چکیده

سپاه پاسداران به مثابة بخشی از هویت انقلاب اسلامی برای پاسداری و دفاع همه‌جانبه از اهداف، دستاوردها و عناصر اصلی تشکیل‌دهنده انقلاب از جایگاهی ویژه برخوردار است. این نهاد مقدس با تدبیر هوشمندانة حضرت امام رضوان‌الله علیه، بنیانگذار جمهوری اسلامی تشکیل و با مشی دینی، انقلابی و مردمی وارد صحنه‌های مختلف دفاع از انقلاب اسلامی شد. از این‌رو، سپاه پاسداران از رسالت و ساختاری منعطف، فراگیر، با گسترة عملیاتی وسیع و همه‌جانبه برای پاسداری و نگهبانی از عناصر و وجوه اصلی تشکیل‌دهندة انقلاب اسلامی برخوردار است. بر این اساس، سپاه مأموریت و گستره عملیاتی خود را با توجه به تحول در رویکردها و طرح‌های دشمن، تغییر شرایط محیطی و تهدیدات پیش روی جمهوری اسلامی، تبیین نموده است. تحول در بُعد نگرشی و رفتاری در صحنه جامعه، تهاجم گستردة فرهنگی- سیاسی دشمنان در قلمرو مبانی دینی، فکری و الگوهای رفتاری جامعه، رسالت و مأموریت‌های مقابله با تهدیدات نرم دشمن را در شرایط کنونی توسط سپاه، در سطح کشور و جامعه جدی‌تر نموده است. بررسی مبانی مأموریت سپاه در مقابله با تهدیدات نرم و ابعاد آن، می‌تواند در دستیابی به رویکردی مشترک نسبت به مأموریت یاد شده مفید باشد. در این مقاله تلاش شده مبانی مأموریت مقابله با تهدیدات نرم به ویژه تهدیدات فرهنگی در سپاه، با بهره‌گیری از تدابير و بیانات حضرت امام خميني(ره) و مقام معظم رهبري (مدظله العالی)، قانون اساسی جمهوری اسلامی، چشم‌انداز و مأموریت‌های مصوب سپاه پاسداران انقلاب اسلامي و دکترين جنگ نرم دشمن، مورد بررسی قرار گیرد.
واژگان کلیدی: سپاه پاسداران، تهدیدات نرم، امام خمینی(ره)، مقام معظم رهبری (مدظله العالی).

نویسنده: دکتر محمدحسین الیاسی

چکیده

در این مطالعه برای شناسایی دامنة تأثیر تهدیدات نرم رسانه‌ای غرب بر ایجاد و بسط بحران‌های قومی در ایران، از روش"فراتحلیل" (متاآنالیز) استفاده شد. برای این منظور از بین پژوهش‌های صورت گرفته پیرامون موضوع یاد شده، پنج پژوهش، که هر یک از آنها تهدیدات نرم را بر روی یکی از پنج قوم اصلی ایران (کُرد، آذری، لر، بلوچ و عرب) بررسی نموده بود، انتخاب شدند. آنگاه با استفاده از یافته‌های آن پنج پژوهش، تأثیر تهدیدات نرم رسانه‌ای غرب (عملیات روانی رسانه‌های فارسی‌زبان) بر گرایش‌ها، نگرش‌ها، ترجیحات و ویژگی‌های آن پنج قوم، مورد تحلیل قرار گرفت. یافته‌های حاصل آشکار ساخت که بین تهدیدات نرم رسانه‌ای غرب و ویژگی‌ها و گرایش‌هایی نظیر اعتماد، واگرایی، آستانة تحمل، مشارکت‌جویی، آمادگی برای مقابله با تهدیدات و آمادگی برای انجام کنش‌های اعتراض‌آمیز در هر یک از پنج قوم، رابطه معناداری وجود دارد.
واژگان کلیدی: تهدید نرم، اعتماد، مشارکت، آستانه تحمل، آمادگی مقابله با تهدید.

نویسنده: حجت‌اله مرادی

چکیده

فایدة آگاهی از این مسئله که امریکا چگونه اطلاعاتش را پردازش و از قدرتش بهره‌برداری می‌کند در ارزیابی این مسئله نهفته است که سیاست‌گذاران ایالات متحده چه درک و فهمی از ارتباط نظام‌ها در محیط نوین راهبردی دارند. پیچیدگی این محیط جدید به خاطر وابستگی متقابل رو به رشدی است که از جهانی شدن و انفجار فناوری اطلاعات ناشی می‌شود. رویداد یاد شده هر چند تنها عامل منحصر به فرد این محیط متغیر به شمار نمی‌آید اما تأثیری عمیق بر چگونگی بهره‌برداری امریکا از نفوذش در شکل‌دهی به جامعة بین‌المللی داشته، موقعیت این کشور و متحدانش را تضمین کرده، سبب افزایش قدرت اقتصادی آنها می‌شود. با وجود این، امریکا در دستیابی به این هدف با محیط بین‌المللی مواجه است که به نحو روزافزون پیوسته‌تر، پیچیده‌تر و چندبعدی‌تر می‌شود. بنابراین، اگر سیاست‌گذاران امریکا یک راهبرد کلان تک‌بعدی همانند دوران بوش را در پیش گیرند احتمال دوام آن راهبرد کاهش یافته، می‌تواند به هزینه‌کرد بی‌دلیل منابع منجر شود. این مقاله دو هدف را پیش رو دارد: هدف نخست؛ بحث و بررسی این مسئله است که چگونه پویش در حال تغییر مرتبط با جهانی شدن و فناوری اطلاعات کاربرد قدرت را در محیط بین‌المللی پیچیده می‌کند. هدف دوم، بررسی راهبرد قدرت سخت و نرم امریکا در مواجهه با محیط جدید بین‌المللی است. همچنین راه‌کارهایی را  برای مقابله با تهدیدات امریکا در این محیط به جمهوری اسلامی ایران ارائه می‌دهد.
واژگان کلیدی: قدرت نرم، قدرت سخت، امریکا، جهانی شدن، فناوری اطلاعات.

نویسنده: دكتر يدا... محمدي

چکیده

شکل‌گیری قدرت نرم در انقلاب اسلامی از ابعاد و زوایای مختلف قابل بحث و بررسی است. اینکه چگونه امام به عنوان پیرمردی یکه و تنها و در تبعید توانستند با بسیج سیاسی فراگیر و فراطبقاتی، آن هم در جامعه‌ای که روح تفرد و فردگرایی منفی حکمفرما بود چنان قدرتی را ایجاد کنند که به طور هم‌زمان بساط نظام سلطنتی2500 ساله شاهنشاهی را در هم نوردیده، به سلطه همه‌جانبه و فراگیر امریکا در این کشور خاتمه دهد از جهات مختلف قابل تأمل است. بسیاری از اندیشمندان و صاحب‌نظران انقلابات اجتماعی در مورد ابعاد مختلف انقلاب اسلامی و سرعت حرکت چنین پدیده‌ای در شگفتند که در مدتی اندک توانست به سلطه‌گری‌های امریکا در ایران پایان داده، قوی‌ترین رژیم خاورمیانه را ساقط نماید. این مسئله، به یقین حاکی از قدرت بسیج‌کنندگی امام خمینی(ره) بوده است. در واقع، قدرت نرم، ابعاد و ماهیت انقلاب اسلامی و آموزه‌های دینی آن با گسترة انسان‌شناسانه، هستی‌شناسانه و معرفت‌شناسانه از ابعاد قدرت نرم مورد نظر ژوزف نای و دیگر اندیشمندان غربی متفاوت است. امام خمینی(ره) با اتکال به خدا، اعتماد به نفس و اعتقاد به مردم در طی یک دهه و نیم مبارزة رسمی خود به حاکمیت استبداد داخلی و استعمار خارجی در ایران پایان دادند. ایشان با ارتباط مستمر و آگاهی‌بخش خود با توده مردم – حتی در دوران تبعید – مشروعیت‌زدایی از رژیم سلطنتی و امریکا، بهره‌گیری از اسطوره‌های صبر و مقاومت و جهاد و شهادت همچون حضرت امیر(ع) و سیدالشهداء، احیاء روح جهاد و شهادت، پی‌ریزی روح تکلیف‌گرایی، حمایت از محرومین و مظلومین و... با ایجاد انقلاب درونی و معنوی در توده‌های متفرد و پراکنده، انقلابی تاریخ‌ساز و تمدن‌آفرین را رقم زدند؛ انقلابی که پشتوانه آن قدرت نرم مبتنی بر آموزه‌های دینی و نه از نوع اقناع و اغوای مورد نظر ژوزف نای بود. این مقاله ابعاد مختلف جوشش قدرت نرم را از دیدگاه امام خمینی(ره) مورد بررسی قرار داده است.
واژگان کلیدی: امام خمینی(ره)، انقلاب اسلامی، قدرت نرم، منابع قدرت نرم.

نویسنده: گروه تحقیق و پژوهش فصلنامه عملیات روانی

چکیده

امروزه قدرت نرم یکی از مؤلفه‌های تأثیرگذار در سیاست خارجی کشورها به شمار می‌آید و با سرمایه‌گذاری چشمگیری از سوی دولت‌ها برای ارائه تصویری مطلوب از خود همراه است. همة کشورها تمایل دارند که دیگران نگاهی مثبت به آنها داشته باشند، بنابراین می‌کوشند این تصویر مثبت را تقویت و از شکل‌گیری تصورات منفی جلوگیری کنند. در خصوص تهدید سخت و نرم برداشتی واحد وجود ندارد. برخی تهدیدات نرم را تهدیداتی غیرنظامی مانند محیط‌زیست، جرایم، فساد و .... دانسته‌اند و در نهایت ابزار و شیوه سخت را با هدف سخت و برعکس، ابزار و شیوه نرم را با هدف نرم متناسب می‌دانند. هدف این مقاله، بررسی مفهوم قدرت سخت و نرم در محیط ملی جمهوری اسلامی ایران است تا رهیافت‌ها و دیدگاه‌ها به یکدیگر نزدیک و یک برداشت ایرانی از این دو مفهوم به دست آید.
واژگان کلیدی: قدرت سخت، قدرت نرم، جمهوری اسلامی.

نویسنده: عبدالمهدی مستکین

چکیده

امروزه دیپلماسی رسانه‌ای رایج‌ترین فرم دیپلماسی در عرصه بین‌الملل به شمار می‌آید و هر کشوری که در این عرصه از کارامدی بیشتری برخوردار باشد،  هم در تبیین ظرفیت‌های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی خویش موفق‌تر است و هم در اقناع‌سازی دیگران از وجاهتی بیشتر در ساختار نظام بین‌الملل برخوردار خواهد بود. بر این اساس در عصر "کوانتنیزه شده" امروزین، رسانه‌ها به واسطه قدرت و توان اقناع‌سازی ساختار روانی انسان‌ها نقشی به مراتب با اهمیت‌تر از ساختار رسمی دستگاه دیپلماسی پیدا کرده‌اند. به عبارت دیگر برد سياست خارجي در جهان معاصر بيش از پيش به ميزان انگاره‌سازي‌هاي رسانه‌اي وابسته شده است. از منظری دیگر باید اذعان نمود که  قدرت نرم در قیاس با قدرت سخت همان‌گونه که "ژوزف نای" نیز اذعان دارد اثری با دوام و ماندگارتر دارد. به قول "آنتونیو گرامشی" اقناع‌سازی با ابتناء بر قدرت نرم، هزینه‌ای اندک ولی فواید فراوان در پی دارد. کشوری که خود را محروم از این ابزار نماید به تدریج قوس نزولش آغاز و انحطاطش با شیبی تندتر طی خواهد شد. بر این اساس، مقالة حاضر پس از تبیین مفهومی دیپلماسی رسانه‌ای و دیپلماسی عمومی به تشریح تفاوت‌ها و وجوه تمایز آنها در محتوا، عنصر زمان، اهداف و اختلافشان از حیث متدلوژی و روش‌های به کار گرفته شده می‌پردازد. سپس کارکردهای دیپلماسی عمومی را در سه زمینه برجسته‌سازی، خلق رویدادهای رسانه‌ای و کارکرد مداخله‌گرایانه مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد و سرانجام مدل‌های سه‌گانه تعامل رسانه و دستگاه دیپلماسی را توضیح می‌دهد. در مجموع این مقاله می‌کوشد تا ضمن بررسی وجوه مختلف دیپلماسی رسانه‌ای، تأثیر و کارکرد آن بر پویاسازی محیط سیاست خارجی مورد ارزیابی و مداقه قرار گیرد.
واژگان کلیدی: دیپلماسی رسانه، قدرت نرم، دیپلماسی عمومی، کوانتنیزه شدن علوم اجتماعی.

ابزارهای عملیات روانی غرب علیه جمهوری اسلامی ایران

نویسنده: ژوزف نای
معرفی: امیرهوشنگ طهماسبی‌پور

کتاب قدرت نرم اثر ژوزف نای با عرضة سخنی نو در ادبیات کلاسیک مفهوم قدرت، به سرعت مورد توجه محافل علمی و ارباب سیاست قرار گرفت. این کتاب مشتمل بر یک مقدمه و پنج فصل است. نویسنده با تبیین ماهیت قدرت و ساخت متغیر آن در فصل نخست، و به تدریج و در طی فصل‌های واپسین در پی شناسایی آسیب‌ها و کشف علل ناکامی امریکا به خصوص در طی دوران پس از جنگ سرد بر می‌آید. در واقع، این کتاب گذشته از اینکه مبحثی جدید را در علم سیاست فراسو می‌نهند، اساس آن چاره‌جویی بر اندام بیمار و رو به افول امریکاست.

حجت‌اله مرادی

جهانی شدن در ذات عملیات روانی مدرن، و راه و رسم‌های عملیات روانی مدرن در ذات جهانی شدن نهفته است. این همان رابطه متقابلی است که می‌کوشم آن را در این کوتاه سخن نشان دهم. این، ادعای نسنجیده‌ای نیست: نه بدین معنی است که جهانی شدن تنها عامل تعیین‌کننده تجربه عملیات روانی مدرن است و نه این معنا را می‌دهد که تنها عملیات روانی مدرن است که همچون کلیدی مفهومی قفل پویش درونی جهانی شدن را می‌گشاید. بنابراین، مدعی نیستم که سیاست و اقتصاد در عصر جهانی شدن از فرهنگ و عملیات روانی مدرن که تقدم مفهومی دارد تبعیت می‌کنند.

نویسنده: دکتر محمود یزان‏فام

چكیده

در جهان معاصر افکار عمومی برای حکومت‌ها جایگاه مهمی یافته است. حکومت‌ها با هدف کنترل و هدایت افکار عمومی و نگرش‌ها و باورهای مردم در صدد کشف و فهم فرایند شکل‌گیری آن هستند. آنان برای درک این پدیده از روش‌های نظرسنجی عمومی و نمونه‌گیری اجتماعی بهره می‌برند. همنوایی با جریان افکار عمومی برای تشدید آثار آن، یا دگرگونی در آن به وسیله اطلاع‌رسانی به مردم گزینه‌های تصمیم‌گیری دولت‌مردان و اصحاب رسانه‌هاست. بسیج افكار عمومی پدیده‌ای روانی – اجتماعی و خصلتی جمعی است و عبارت از ارزیابی مشترك، روش و نظر مشترك گروه اجتماعی در مسئله‌ای كه همگان به آن توجه و علاقه دارند و در لحظه معینی مانند جنگ بین عده زیادی از افراد، اقشار، طبقات یا سراسر اجتماع، عمومیت نسبی می‌یابد و عامه مردم آن را می‌پذیرند. افكار عمومی به شكل تأیید یا مخالفت با یك عمل، نظر، شخص، واقعه و به صورت خواسته، مطالبه، پیشنهاد و توصیه تجلی می‌یابد. هدف این مقاله بررسی كاركردهای بسیج افكار عمومی در جنگ‌های مدرن است.
واژگان كلیدی: افکار عمومی، عملیات روانی، جنگ‌های مدرن، نسل‌ چهارم جنگ‌ها، امنیت، امنیت ملی.

نویسنده: دکتر حيدرعلي بلوجي

چکیده

بازدارندگي هسته‌اي متضمن اين تهديد است كه هر گونه حمله هسته‌اي با پاسخ متقابل تلافي خواهد شد. در صورتي كه اين تهديد فاقد اعتبار باشد، بازدارندگي كارايي خود را از دست خواهد داد. مقاله حاضر اعتبار و كارايي بازدارندگي را از نقطه نظر روان‌شناختي و در شرايط زير مورد بررسي قرار مي دهد:
1. طرف الف بايد بداند كه مبناي تفكر و عمل طرف ب كدام است تا بتواند او را نسبت به انجام يا عدم انجام يك فعل مشخص بيانگيزد؛ 2. فكر و عمل طرف ب درست همان چيزي باشد كه طرف الف تشخيص مي‌دهد؛ 3. هيچ امكان سوء تفاهمي در مورد مباني فكر و عمل طرفين وجود نداشته باشد. در بهترين شرايط نيز بازدارندگي همراه با ميزاني از نقص و ريسك خواهد بود كه وجود هر گونه ابهامي بر پيچيدگي و ميزان بالاي ريسك و عدم تأثير مي‌افزايد. براي فائق آمدن بر اين مشكل بايد بدانيم كه ديگران لزوماً مثل ما فكر و عمل نمي‌كنند و لذا لازم است تا بررسي دقيق و همه جانبه‌اي از وضعيت طرف مقابل صورت بگيرد و اين بررسي‌ها نبايد صرفاً متكي به براورد از يك فرد عالي مقام و يا سازمان خاص باشد. اما از نقطه نظر رواني اين امر غيرممكن است. زيرا حتي يك شخص نيز نمي‌تواند به طور مطلق رفتار آتي خود در هر شرايطي را پيش‌بيني بكند چه رسد به رفتار ديگران. براي كاهش تأثير اين مشكل نيز مي‌توان فرايندهاي تصميم‌گيري و نقش افراد مختلف و نحوه تعامل رواني ميان آنها را مورد ارزيابي قرار داد. در عين حال همچنان كه اشاره شد نبايد از انسان‌ها هميشه انتظار رفتار عاقلانه و حكيمانه داشت. و بالاخره، در هر شرايطي واقع‌بينانه آن است كه بدانيم هيچ وقت به طور صد در صدي امكان رسيدن به خواسته‌ها وجود ندارد و در نتيجه كشوري كه به بازدارندگي تكيه مي‌كند بايد در هر حال بداند كه اين سياست نمي‌تواند به طور مطلق پيروز شود.
واژگان كليدي: بازداندگي، تهديد، تلافي، اعتبار، تعامل رواني، سوء تفاهم، روابط انساني، محاسبات انساني، رفتار انساني.

نویسنده: حجت‌اله مرادی

چکیده

از عملیات روانی اغلب با عناوین جنگ روانی، جنگ روحیه یا جنگ ایدئولوژیکی یاد می‌شود. اغلب نیز عملیات روانی را تنها با عنوان تبلیغات در نظر می‌گیرند. در این مقاله ضمن واکاوی مفهوم عملیات روانی به تبیین سه مفهوم یاد شده در بالا پرداخته می‌شود. همچنین برشماری وجوه افتراق و اشتراک آنها با عملیات روانی، چگونگی ابزارها و اهداف عملیات روانی و معرفی ابزارهای آن از جمله آگهی‌های تبلیغاتی و تبلیغات مورد مطالعه قرار می‌گیرد و سپس تکنیک‌ها و روش‌های عملیات روانی در عصر حاضر بررسی می‌شود. و در پایان با ارائه راهکارهای اجرایی به چگونگی آماده‌سازی عملیات روانی در شرایط بحران و جنگ پرداخته می‌شود.
واژگان کلیدی: عملیات روانی نظامی، ابزارهای عملیات روانی، تبلیغات.

نویسنده: مهسا ماه‌پیشانیان

چکیده

اهمیت اطلاعات در قرن 21 به حقیقتی تبدیل شده است که هیچ‌کس نمی‌تواند منکر آن شود. نقش مناسب اطلاعات در جوامع را می‌توان در بروز درگیری‌هایی مشاهده کرد که امروزه در نظام بین‌الملل جریان دارد و از جمله دلایل اهمیت فزاینده کنترل اطلاعات نیز به شمار می‌رود. هدف این مقاله ارائه تئوری‌ای در خصوص "عملیات‌های اطلاعاتی " عملیاتی و تاکتیکی در راستای تأثیرات محدود و غیرمهلک در زمان عملیات‌های ضدشورش  می‌باشد. این مطالعه در وهله نخست بر چهار عنصر عملیات اطلاعاتی یعنی "عملیات‌ روانی "، عملیات غیرنظامی- نظامی ، امور عمومی  و عملیات شبکه رایانه‌ای  تمرکز دارد. سپس موردی عملی از اجرای عملیات اطلاعاتی شبیه‌سازی شده و مفهوم "عملیات" بررسی خواهد شد. در عین‌حال باید اذعان کرد که رهیافت عرضه شده در اینجا مبتنی بر استراتژی جدید ارتش امریکا در عملیات‌های ضد شورش در عراق  است. این مقاله، اهمیت آگاهی و مدیریت عملیات اطلاعاتی و نیز به‌کارگیری عملیات غیرنظامی- نظامی را به مثابة ابزاری برای قدرت بخشیدن به فعالیت‌های عملیات روانی، نظامی و غیرنظامی، و امور عمومی مشخص می‌کند که برای درک و رویارویی با صحنه‌هایی از نبردها و جنگ‌های جدید در آینده ضروری به نظر می‌رسند.
واژگان کلیدی: عملیات ضدشورش، واکنش محدود، عملیات اطلاعاتی، فضای سایبر، جنگ سایبر.

نویسنده: جواد رنجبر

چکیده

هدف این مقاله بررسی نقش دولتها به عنوان دارندگان حاکمیت و قدرت فائقه هر کشور در خنثی سازی عملیات روانی است. بنابراین سؤال اصلی این مقاله چنین است: دولتها چگونه میتوانند عملیات روانی دشمنان و یا رقبای خود را خنثی کنند؟ فرضیه ای که در پاسخ به این سؤال به آزمون گذاشته میشود این است: دولتها با پیش گرفتن روشهای درازمدت تا حد بسیار زیادی میتوانند عملیات روانی دشمن یا رقیب خود را خنثی کنند. فرضیه سازی این مقاله بر این ایده استوار است که موضوع عملیات روانی چیزی است که مردم ناگزیر از فکر کردن به آن هستند. از سوی دیگر همچنان که برخی از صاحب نظران علوم ارتباطات معتقدند تبلیغات تقویت باورهای موجود است. بر این اساس در حالی که امواج رسانه ای در جهان امروز با پیشرفت فناورانه شگفت انگیز آن کنترل ناپذیر می نماید امّا دولت ها می توانند بر روند آن با پیش گرفتن اقدامات درازمدت علمی و روشمند تأثیر گذارند. بدیل فرضیه مقاله چنین است که دولتها با اقدامات کوتاهمدت (بدون برنامهریزیهای درازمدت)، غیر علمی و غیر روشمند موفقیتی در خنثیسازی عملیات روانی دشمنان نخواهند داشت. از اینرو چند مؤلفه مهم از جمله اقدامات مبتنی بر روانشناسی سیاسی، اجماع ملی، نسبیت و جزمیت، جامعهپذیری سیاسی، رسانههای گروهی، رفتار سیاستمداران و عرصه سیاسی که در مدیریت رسانهای و سیاسی هر کشوری میتواند به کار بسته شود تا در خنثیسازی عملیات روانی رقبا کارگر افتد، به طور مختصر مورد بررسی قرار میگیرد.
واژگان كليدي: عملیات روانی، تبلیغات، روانشناسی سیاسی، اجماع ملی، افكار عمومي.

نویسنده: دکتر مجید عباسی اشلقی

چکیده

رژیم صهیونیستی با نفوذ در رسانه‌های جمعی جهانی و رخنه در نظام اطلاعاتی و ارتباطی امریکا که به شدت تحت نفوذ و کنترل سرمایه‌داران صهیونیست قرار دارد، تلاش نموده است تا افکار عمومی ملت‌ها و دولت‌ها را نسبت به فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای جمهوری اسلامی مخدوش کند. این مقاله ضمن واکاوی افکار و اهداف این رژیم در مخالفت با توانایی صلح‌آمیز هسته‌ای ایران به ابزار و شیوه‌های عملیات روانی رژیم صهیونیستی می‌پردازد. گرچه این رژیم تقریباً از تمامی ابزارهای اثرگذار بر افکار عمومی جهانی استفاده می‌نماید ولی جمهوری اسلامی ایران نیز با استفاده از ابزارهای رسانه‌ای مشروع و استفاده از تاکتیک روشنگری به مقابله با این رژیم می‌پردازد؛ در پایان راهکارهای مقابله روانی با این رژیم ارائه می‌شود.
واژگان کلیدی: عملیات روانی، رژیم صهیونیستی، جمهوری اسلامی ایران، برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای، تبلیغات روانی.

نویسنده: دكتر محمد باقر بابايي/ علي قلي‌زاده

چکیده

هدف این مقاله شناسايي و پيش‌بيني روش‌هاي عمليات رواني امريكا و شيوه‌ها و روش‌های مقابله با آن در جنگ آينده با تأكيد بر عمليات فريب، است. در اين پژوهش از روش زمينه‌يابي از كارشناسان و صاحب‌نظران و روش توصيفي- تحليلي استفاده شده است. ابزار و روش‌هاي جمع‌آوري اطلاعات براي تدوين ادبيات موضوع و مباحث نظري تحقيق، به صورت كتابخانه‌اي و اطلاعات مورد نياز با استفاده از روش فيش‌برداري جمع‌آوري شده است. 200 تن از فرماندهان و مسئولان فرهنگي سپاه در رده ستاد نیروها و نيز صاحب‌نظران فرهنگي در دانشگاه امام حسين(ع)، جامعه آماري تحقيق را تشكيل داده‌اند.
واژگان کلیدی: عملیات روانی، امریکا، جنگ آینده، عملیات فریب.

نویسنده: رضا نیک‌منش

چكيده

ملت‌هاي ايران و عراق از روابط اجتماعي، فرهنگي، ديني، اقتصادي و سياسي، و اشتراكات دیرینة تاريخی، دينی، مذهبی، و فرهنگی برخوردارند، اما برخي بدخواهان كه افكار کوته‌بین آنان در ايدئولوژي قوميت‌پرستي و ضد ايراني حزب بعث و رژيم صدام ریشه دارد، اين روابط حسنه را نفوذ، دخالت و حتي اشغالگري ايران در عراق مي‌خوانند و تلاش مي‌كنند به هر قيمت و وسيله‌اي از گسترش دوستي و همكاري و همگرايي ايران و عراق جلوگیری کنند. اين مقاله به معرفي پيشينه، ماهيت و اهداف سياسي جريان‌هاي یاد شده مي‌پردازد و شيوه‌هاي عمليات رواني آنها عليه ايران و دوستان ايران را در عراق بررسي مي‌كند، با اين هدف كه نقش مخرب آنان در عرصه ساخت عراق جديد پس از دوران حاكميت صدام،‌ آشكار‌تر شود و دوستداران برادري و همگامي دو كشور عزم و اراده خود را در جهت تحقق هر چه بيشتر اين هدف انساني و اسلامي تقويت كنند.

حجت‌اله مرادی

جهانی شدن در ذات عملیات روانی مدرن، و راه و رسم‌های عملیات روانی مدرن در ذات جهانی شدن نهفته است. این همان رابطه متقابلی است که می‌کوشم آن را در این کوتاه سخن نشان دهم. این، ادعای نسنجیده‌ای نیست: نه بدین معنی است که جهانی شدن تنها عامل تعیین‌کننده تجربه عملیات روانی مدرن است و نه این معنا را می‌دهد که تنها عملیات روانی مدرن است که همچون کلیدی مفهومی قفل پویش درونی جهانی شدن را می‌گشاید. بنابراین، مدعی نیستم که سیاست و اقتصاد در عصر جهانی شدن از فرهنگ و عملیات روانی مدرن که تقدم مفهومی دارد تبعیت می‌کنند.

نویسنده: دکتر محمود یزان‏فام

چكیده

در جهان معاصر افکار عمومی برای حکومت‌ها جایگاه مهمی یافته است. حکومت‌ها با هدف کنترل و هدایت افکار عمومی و نگرش‌ها و باورهای مردم در صدد کشف و فهم فرایند شکل‌گیری آن هستند. آنان برای درک این پدیده از روش‌های نظرسنجی عمومی و نمونه‌گیری اجتماعی بهره می‌برند. همنوایی با جریان افکار عمومی برای تشدید آثار آن، یا دگرگونی در آن به وسیله اطلاع‌رسانی به مردم گزینه‌های تصمیم‌گیری دولت‌مردان و اصحاب رسانه‌هاست. بسیج افكار عمومی پدیده‌ای روانی – اجتماعی و خصلتی جمعی است و عبارت از ارزیابی مشترك، روش و نظر مشترك گروه اجتماعی در مسئله‌ای كه همگان به آن توجه و علاقه دارند و در لحظه معینی مانند جنگ بین عده زیادی از افراد، اقشار، طبقات یا سراسر اجتماع، عمومیت نسبی می‌یابد و عامه مردم آن را می‌پذیرند. افكار عمومی به شكل تأیید یا مخالفت با یك عمل، نظر، شخص، واقعه و به صورت خواسته، مطالبه، پیشنهاد و توصیه تجلی می‌یابد. هدف این مقاله بررسی كاركردهای بسیج افكار عمومی در جنگ‌های مدرن است.
واژگان كلیدی: افکار عمومی، عملیات روانی، جنگ‌های مدرن، نسل‌ چهارم جنگ‌ها، امنیت، امنیت ملی.

نویسنده: دکتر حيدرعلي بلوجي

چکیده

بازدارندگي هسته‌اي متضمن اين تهديد است كه هر گونه حمله هسته‌اي با پاسخ متقابل تلافي خواهد شد. در صورتي كه اين تهديد فاقد اعتبار باشد، بازدارندگي كارايي خود را از دست خواهد داد. مقاله حاضر اعتبار و كارايي بازدارندگي را از نقطه نظر روان‌شناختي و در شرايط زير مورد بررسي قرار مي دهد:
1. طرف الف بايد بداند كه مبناي تفكر و عمل طرف ب كدام است تا بتواند او را نسبت به انجام يا عدم انجام يك فعل مشخص بيانگيزد؛ 2. فكر و عمل طرف ب درست همان چيزي باشد كه طرف الف تشخيص مي‌دهد؛ 3. هيچ امكان سوء تفاهمي در مورد مباني فكر و عمل طرفين وجود نداشته باشد. در بهترين شرايط نيز بازدارندگي همراه با ميزاني از نقص و ريسك خواهد بود كه وجود هر گونه ابهامي بر پيچيدگي و ميزان بالاي ريسك و عدم تأثير مي‌افزايد. براي فائق آمدن بر اين مشكل بايد بدانيم كه ديگران لزوماً مثل ما فكر و عمل نمي‌كنند و لذا لازم است تا بررسي دقيق و همه جانبه‌اي از وضعيت طرف مقابل صورت بگيرد و اين بررسي‌ها نبايد صرفاً متكي به براورد از يك فرد عالي مقام و يا سازمان خاص باشد. اما از نقطه نظر رواني اين امر غيرممكن است. زيرا حتي يك شخص نيز نمي‌تواند به طور مطلق رفتار آتي خود در هر شرايطي را پيش‌بيني بكند چه رسد به رفتار ديگران. براي كاهش تأثير اين مشكل نيز مي‌توان فرايندهاي تصميم‌گيري و نقش افراد مختلف و نحوه تعامل رواني ميان آنها را مورد ارزيابي قرار داد. در عين حال همچنان كه اشاره شد نبايد از انسان‌ها هميشه انتظار رفتار عاقلانه و حكيمانه داشت. و بالاخره، در هر شرايطي واقع‌بينانه آن است كه بدانيم هيچ وقت به طور صد در صدي امكان رسيدن به خواسته‌ها وجود ندارد و در نتيجه كشوري كه به بازدارندگي تكيه مي‌كند بايد در هر حال بداند كه اين سياست نمي‌تواند به طور مطلق پيروز شود.
واژگان كليدي: بازداندگي، تهديد، تلافي، اعتبار، تعامل رواني، سوء تفاهم، روابط انساني، محاسبات انساني، رفتار انساني.

نویسنده: حجت‌اله مرادی

چکیده

از عملیات روانی اغلب با عناوین جنگ روانی، جنگ روحیه یا جنگ ایدئولوژیکی یاد می‌شود. اغلب نیز عملیات روانی را تنها با عنوان تبلیغات در نظر می‌گیرند. در این مقاله ضمن واکاوی مفهوم عملیات روانی به تبیین سه مفهوم یاد شده در بالا پرداخته می‌شود. همچنین برشماری وجوه افتراق و اشتراک آنها با عملیات روانی، چگونگی ابزارها و اهداف عملیات روانی و معرفی ابزارهای آن از جمله آگهی‌های تبلیغاتی و تبلیغات مورد مطالعه قرار می‌گیرد و سپس تکنیک‌ها و روش‌های عملیات روانی در عصر حاضر بررسی می‌شود. و در پایان با ارائه راهکارهای اجرایی به چگونگی آماده‌سازی عملیات روانی در شرایط بحران و جنگ پرداخته می‌شود.
واژگان کلیدی: عملیات روانی نظامی، ابزارهای عملیات روانی، تبلیغات.

نویسنده: مهسا ماه‌پیشانیان

چکیده

اهمیت اطلاعات در قرن 21 به حقیقتی تبدیل شده است که هیچ‌کس نمی‌تواند منکر آن شود. نقش مناسب اطلاعات در جوامع را می‌توان در بروز درگیری‌هایی مشاهده کرد که امروزه در نظام بین‌الملل جریان دارد و از جمله دلایل اهمیت فزاینده کنترل اطلاعات نیز به شمار می‌رود. هدف این مقاله ارائه تئوری‌ای در خصوص "عملیات‌های اطلاعاتی " عملیاتی و تاکتیکی در راستای تأثیرات محدود و غیرمهلک در زمان عملیات‌های ضدشورش  می‌باشد. این مطالعه در وهله نخست بر چهار عنصر عملیات اطلاعاتی یعنی "عملیات‌ روانی "، عملیات غیرنظامی- نظامی ، امور عمومی  و عملیات شبکه رایانه‌ای  تمرکز دارد. سپس موردی عملی از اجرای عملیات اطلاعاتی شبیه‌سازی شده و مفهوم "عملیات" بررسی خواهد شد. در عین‌حال باید اذعان کرد که رهیافت عرضه شده در اینجا مبتنی بر استراتژی جدید ارتش امریکا در عملیات‌های ضد شورش در عراق  است. این مقاله، اهمیت آگاهی و مدیریت عملیات اطلاعاتی و نیز به‌کارگیری عملیات غیرنظامی- نظامی را به مثابة ابزاری برای قدرت بخشیدن به فعالیت‌های عملیات روانی، نظامی و غیرنظامی، و امور عمومی مشخص می‌کند که برای درک و رویارویی با صحنه‌هایی از نبردها و جنگ‌های جدید در آینده ضروری به نظر می‌رسند.
واژگان کلیدی: عملیات ضدشورش، واکنش محدود، عملیات اطلاعاتی، فضای سایبر، جنگ سایبر.

نویسنده: جواد رنجبر

چکیده

هدف این مقاله بررسی نقش دولتها به عنوان دارندگان حاکمیت و قدرت فائقه هر کشور در خنثی سازی عملیات روانی است. بنابراین سؤال اصلی این مقاله چنین است: دولتها چگونه میتوانند عملیات روانی دشمنان و یا رقبای خود را خنثی کنند؟ فرضیه ای که در پاسخ به این سؤال به آزمون گذاشته میشود این است: دولتها با پیش گرفتن روشهای درازمدت تا حد بسیار زیادی میتوانند عملیات روانی دشمن یا رقیب خود را خنثی کنند. فرضیه سازی این مقاله بر این ایده استوار است که موضوع عملیات روانی چیزی است که مردم ناگزیر از فکر کردن به آن هستند. از سوی دیگر همچنان که برخی از صاحب نظران علوم ارتباطات معتقدند تبلیغات تقویت باورهای موجود است. بر این اساس در حالی که امواج رسانه ای در جهان امروز با پیشرفت فناورانه شگفت انگیز آن کنترل ناپذیر می نماید امّا دولت ها می توانند بر روند آن با پیش گرفتن اقدامات درازمدت علمی و روشمند تأثیر گذارند. بدیل فرضیه مقاله چنین است که دولتها با اقدامات کوتاهمدت (بدون برنامهریزیهای درازمدت)، غیر علمی و غیر روشمند موفقیتی در خنثیسازی عملیات روانی دشمنان نخواهند داشت. از اینرو چند مؤلفه مهم از جمله اقدامات مبتنی بر روانشناسی سیاسی، اجماع ملی، نسبیت و جزمیت، جامعهپذیری سیاسی، رسانههای گروهی، رفتار سیاستمداران و عرصه سیاسی که در مدیریت رسانهای و سیاسی هر کشوری میتواند به کار بسته شود تا در خنثیسازی عملیات روانی رقبا کارگر افتد، به طور مختصر مورد بررسی قرار میگیرد.
واژگان كليدي: عملیات روانی، تبلیغات، روانشناسی سیاسی، اجماع ملی، افكار عمومي.

نویسنده: دکتر مجید عباسی اشلقی

چکیده

رژیم صهیونیستی با نفوذ در رسانه‌های جمعی جهانی و رخنه در نظام اطلاعاتی و ارتباطی امریکا که به شدت تحت نفوذ و کنترل سرمایه‌داران صهیونیست قرار دارد، تلاش نموده است تا افکار عمومی ملت‌ها و دولت‌ها را نسبت به فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای جمهوری اسلامی مخدوش کند. این مقاله ضمن واکاوی افکار و اهداف این رژیم در مخالفت با توانایی صلح‌آمیز هسته‌ای ایران به ابزار و شیوه‌های عملیات روانی رژیم صهیونیستی می‌پردازد. گرچه این رژیم تقریباً از تمامی ابزارهای اثرگذار بر افکار عمومی جهانی استفاده می‌نماید ولی جمهوری اسلامی ایران نیز با استفاده از ابزارهای رسانه‌ای مشروع و استفاده از تاکتیک روشنگری به مقابله با این رژیم می‌پردازد؛ در پایان راهکارهای مقابله روانی با این رژیم ارائه می‌شود.
واژگان کلیدی: عملیات روانی، رژیم صهیونیستی، جمهوری اسلامی ایران، برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای، تبلیغات روانی.

نویسنده: دكتر محمد باقر بابايي/ علي قلي‌زاده

چکیده

هدف این مقاله شناسايي و پيش‌بيني روش‌هاي عمليات رواني امريكا و شيوه‌ها و روش‌های مقابله با آن در جنگ آينده با تأكيد بر عمليات فريب، است. در اين پژوهش از روش زمينه‌يابي از كارشناسان و صاحب‌نظران و روش توصيفي- تحليلي استفاده شده است. ابزار و روش‌هاي جمع‌آوري اطلاعات براي تدوين ادبيات موضوع و مباحث نظري تحقيق، به صورت كتابخانه‌اي و اطلاعات مورد نياز با استفاده از روش فيش‌برداري جمع‌آوري شده است. 200 تن از فرماندهان و مسئولان فرهنگي سپاه در رده ستاد نیروها و نيز صاحب‌نظران فرهنگي در دانشگاه امام حسين(ع)، جامعه آماري تحقيق را تشكيل داده‌اند.
واژگان کلیدی: عملیات روانی، امریکا، جنگ آینده، عملیات فریب.

نویسنده: رضا نیک‌منش

چكيده

ملت‌هاي ايران و عراق از روابط اجتماعي، فرهنگي، ديني، اقتصادي و سياسي، و اشتراكات دیرینة تاريخی، دينی، مذهبی، و فرهنگی برخوردارند، اما برخي بدخواهان كه افكار کوته‌بین آنان در ايدئولوژي قوميت‌پرستي و ضد ايراني حزب بعث و رژيم صدام ریشه دارد، اين روابط حسنه را نفوذ، دخالت و حتي اشغالگري ايران در عراق مي‌خوانند و تلاش مي‌كنند به هر قيمت و وسيله‌اي از گسترش دوستي و همكاري و همگرايي ايران و عراق جلوگیری کنند. اين مقاله به معرفي پيشينه، ماهيت و اهداف سياسي جريان‌هاي یاد شده مي‌پردازد و شيوه‌هاي عمليات رواني آنها عليه ايران و دوستان ايران را در عراق بررسي مي‌كند، با اين هدف كه نقش مخرب آنان در عرصه ساخت عراق جديد پس از دوران حاكميت صدام،‌ آشكار‌تر شود و دوستداران برادري و همگامي دو كشور عزم و اراده خود را در جهت تحقق هر چه بيشتر اين هدف انساني و اسلامي تقويت كنند.

حجت‌اله مرادی

اين حقيقت كه تصور، قدرت اساسي ذهن انسان است، بديهي‌ترين اتفاق علمي شناخته شده همگان به‌شمار مي‌آيد. نوآوري مرهون خلاقيت ذهني آدمي در برآيند بيروني آن است و اين ويژگي او را اشرف مخلوقات كائنات ساخته است. مي‌توان گفت در صورتي كه استعداد نوآوري بشر برانگيخته نمي‌شد انسان چندان فاصله‌اي از ساير موجودات نمي‌يافت و بهره‌برداري خام از طبيعت سقف پيشرفت آن به‌شمار مي‌رفت. قدرت تصور بود كه انسان را قادر ساخت تا با اختراع گيره، انگشت شصت و با اختراع چكش، مشت را به مراتب قوي‌تر نمايد. تصور مهار شده توانست گام به گام، انسان را به قله‌هاي حيرت‌آوري از پيشرفت - كه اكنون با نگراني خاصي به آن مي‌نگرد – برساند. بي‌ترديد پيشرفت‌هاي جديد علمي و صنعتي كشور دانش‌پرور ما نيز مرهون خلاقيت و نوآوري مردان و زنان سخت‌كوش آن است.

نویسنده: حجت‌اله مرادی

چكيده

اين مقاله "شايعه" را به مثابه راهنمايي در مقابله با شايعات در سازمان مطالعه و بررسي مي‌كند. كوشش شده است تا موضوع شايعه براي شناخت چگونگي كاركرد آن و آنچه مي‌توان از آن آموخت مورد بررسي قرار گيرد. شايعات اغلب دريچه‌اي رو به سوي جامعه‌اند و مي‌توانند براي سنجش، نظارت و كسب حمايت لازم به منظور شكست روندهاي ناسالم در سازمان، اطلاعات گرانبهايي ارائه كنند. در اين مقاله دو نوع متمايز از تجزيه و تحليل‌هاي مربوط به شايعات در سازمان، مورد استفاده قرار مي‌گيرد. نوع انگيزشي، مبين احساسات كاركنان و هيجانات تخليه نشده‌اي است كه ممكن است به گسترش خصومت نسبت به مديران بينجامد. نشانه‌هايي از انتظارات غيرواقعي نيز ديده مي‌شود كه در صورت عدم درك آنها ممكن است سطوح خصومت افزايش يابد. موضوع دسته‌بندي شايعه باعث شناخت نگراني‌هاي كاركنان مي‌شود و نشان‌دهنده اين است كه دغدغه‌ها و واهمه‌هاي خاصي درباره همكاري با مديران وجود دارد. بنابراين در اين مقاله راه‌هاي تعامل و مقابله با شايعه مورد بررسي قرار مي‌گيرد. از آنجا كه شايعات بر مهارت‌هاي مؤثر ارتباطي استوارند، سبك ارتباطي و فرهنگي مورد مقايسه قرار گرفته و براي يافتن راه‌هاي درمان شايعه‌پردازي تلاش مي‌شود. يافته‌هاي مورد نظر در اين مقاله مي‌توانند با اطلاع‌رساني به مديران نسبت به ذهنيات كاركنان به آنها كمك كنند، از اين رو آنها مي‌توانند پيام‌ها را اصلاح كرده تا نگراني‌ها و ترس‌هاي عمده كاركنان مورد توجه و نظر قرار گيرد.
واژگان كليدي: شايعه، سازمان، انواع شايعه، سازمان‌هاي نظامي.

نویسنده: فريده خدامرادي

چكيده

اين پژوهش از آن رو به سامان رسيد كه اولاً نقش و كاركرد شبكه‌هاي ماهواره‌اي فارسي زبان را در عمليات رواني عليه جمهوري اسلامي مورد كاوش نظام‌مند قرار دهد. ثانياً نقش شبكه‌هاي ماهواره‌اي را در حوادث و اغتشاشات بهار 1385 آذربايجان، شناسايي و تحليل كند. و ثالثاً با بهره‌گيري از مباني و ادبيات موضوع و يافته‌هاي پژوهش، راهكارهايي را براي مقابله با عمليات رواني آتي شبكه‌هاي ماهواره‌اي معرفي نمايد. براي تحقق اين اهداف، نخست ادبيات تحقيق مرور شد آنگاه با بهره‌گيري از دو روش "تحليل محتوا" و "زمينه‌يابي از صاحب‌نظران"، روش‌ها و اصول عمليات رواني سه شبكه ماهواره‌اي، يعني صداي امريكا، اميد و جام‌جم، مورد بررسي و تحليل قرار گرفت. سپس نتايج به دست آمده با استفاده از آمارهاي توصيفي و آزمون آماري غيرپارامتريك بيونوميال، تجزيه و تحليل شد. اين نتايج آشكار ساخت كه شبكه‌هاي مذكور اولاً از چندين روش عمليات رواني عليه جمهوري اسلامي استفاده نموده‌اند (و مي‌نمايند ) و ثانياً در عمليات رواني خود از پنج اصل كليدي بيش از ساير اصول استفاده كرده‌اند (و مي‌نمايند).
واژگان كليدي: عمليات رواني، بحران، اغتشاش، عمليات رواني رسانه‌اي، حوادث آذربايجان.

نویسنده: مهسا ماه‌پيشانيان

چكيده

امروزه با كوچك‌تر و پيچيده‌تر شدن جهان به واسطه رشد روزافزون وسايل ارتباط جمعي از قبيل اينترنت و ماهواره معادلات گذشته در تنظيم روابط بين كشورها تا حدود زيادي به هم خورده و جاي خود را به معادلات جديدي داده است؛ به گونه‌اي كه به جاي به كارگيري مستقيم زور، توجه قدرت‌ها به استفاده از قدرت نرم و ايجاد تغييرات از طريق مسالمت‌آميز با به كارگيري شيوه‌هاي نوين مداخله در امور داخلي كشورها جلب شده است. علاوه بر اين، در اين دوران رسانه‌ها به مثابه ابزاري اساسي براي اِعمال سياست‌هاي قدرت‌هاي زورمدار به كار مي‌روند و رقابتي جهاني در عرصه نبرد رسانه‌اي شكل گرفته است. در اين ميان جنگ نرم با هدف گرفتن فكر و انديشه ملت‌ها نقش مهمي را در سست نمودن حلقه‌هاي فكري و فرهنگي جوامع ايفا مي‌كند. در اين خصوص، امريكا سعي دارد با ارائه تعريف جديدي از تروريسم و آزادي‌خواهي جنگ نرم گسترده‌اي را عليه ديگر كشورها از جمله ايران شكل دهد. در اين مقاله راهكارهاي اين كشور براي مقابله نرم با جمهوري اسلامي ايران مورد مطالعه و بررسي قرار مي‌گيرد.
واژگان كليدي: جنگ نرم، قدرت نرم، ناتوي فرهنگي، جنگ‌ رسانه‌اي، شبكه‌سازي.

نویسنده: علي‌محمد نائيني

چكيده

ناتوي فرهنگي مفهومي است كه مقام معظم رهبري، حضرت آيت‌الله العظمي خامنه‌اي طي سفر استاني در سال 1385 در سمنان در جمع اساتيد و دانشجويان آن استان، با عنوان تحول در كارويژ‌ه  و استراتژي ناتو به منظور توجه و هوشياري نخبگان جهان اسلام و جمهوري اسلامي مطرح نمودند. چگونگي تحول در كارويژه ناتو از رويكرد نظامي – امنيتي به عنوان مهم‌ترين ساختار نظامي غرب در صحنه اروپا با هدف بازدارندگي اتحاد جماهير شوروي سابق پس از جنگ جهاني دوم به رويكرد فرهنگي و كارويژه‌هاي ناتوي فرهنگي در محيط امنيتي جديد پس از جنگ سرد، به ويژه در جهان اسلام و همچنين راهبردهاي مقابله با ناتوي فرهنگي موضوعي است كه در اين مقاله به بررسي آن پرداخته شده است. سؤال اصلي در اين نوشتار اين است كه سازمان پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) كه فلسفه وجودي و بقاي آن پس از جنگ جهاني دوم و در طول جنگ سرد، با سياست بازدارندگي دفاعي و تحديد اتحاد جماهير شوروي سابق شكل گرفته بود چگونه توانست پس از پايان جنگ سرد و فروپاشي اتحاد جماهير شوروي در دهه 1990 با توجه به تحول در ماهيت قدرت و امنيت جهاني، خود را با محيط جديد تطبيق دهد و نقش هژمونيك خود را به رهبري امريكا افزايش دهد، و با توجه به محيط و موقعيت جديد، ماهيت و كارويژه ناتوي فرهنگي چيست و در استراتژي نوين ناتو چه جايگاهي دارد؟
واژگان كليدي: ناتو، ناتوي فرهنگي، جنگ سرد، جنگ نرم، استعمار فرانو، جهاني‌سازي فرهنگ.

نویسنده: سجاد كريمي پاشاكي

چكيده

تروريسم، در قرن حاضر بهانه‌اي براي جنگ‌افروزي قدرت‌هاي بزرگ به شمار مي‌آيد، هرچند كه اصل مبارزه با تروريسم و گروه‌هاي تروريستي در چارچوب تأمين امنيت ملي، توجيه‌پذير است، اما استراتژي ابرقدرت‌ها به منظور نوقلمروخواهي در پس فرافكني‌هاي رسانه‌اي و تحريف واقعيت از طريق پايگاه‌هاي خبري پنهان مانده است. از آنجا كه حمايت از تروريسم و گروه‌هاي تروريستي از اتهاماتي است كه به ايران نسبت داده مي‌شود و درخصوص آن تبليغات گسترده‌اي صورت مي‌گيرد، پرسش اصلي اين تحقيق آن است كه: ابعاد جنگ رواني ايالات متحده با موضوعيت تروريسم عليه ايران چيست؟ و چه عواملي باعث تروريست ناميدن جمهوري اسلامي ايران شده‌اند؟ به نظر مي‌رسد هدف امريكا از به راه انداختن جنگ رواني عليه ايران با موضوعيت تروريسم تحت‌الشعاع قرار دادن افكارعمومي جهانيان و كم اثر كردن قدرت نفوذ ايران در سطح جهان و در نهايت انزواي آن است و در اين راستا، از مسائلي همچون صدور انقلاب، گروگان‌گيري لانه جاسوسي، حمايت از گروه‌هاي مجاهد اسلامي و تلاش براي دستيابي به انرژي صلح‌آميز هسته‌اي استفاده مي‌برد. اين مقاله، به ماهيت جنگ رواني با محوريت تروريسم، عليه جمهوري اسلامي ايران پرداخته است و يادآور مي‌شود كه: نداشتن برخوردي مناسب و به هنگام، با اين‌گونه تبليغات نادرست، ضمن داشتن آثار سوء سياسي، اقتصادي و فرهنگي، ممكن است بهانه‌اي براي اقدامات آتي دشمنان باشد.
واژگان كليدي: جنگ رواني، تروريسم، جمهوري اسلامي ايران، امريكا، فرافكني.

نویسنده: احمد باصري

چكيده

رژيم صهيونيستي به بهانه اسارت دو سربازش به دست حزب‌الله با هدف خلع سلاح مقاومت و بر هم زدن نظم و آرايش نظامي حزب‌الله و خلع سلاح مقاومت اسلامي و بازسازي اقتدار از دست رفته خود پس از عقب‌نشيني سال 2000 با همه توان به مردم بي‌دفاع لبنان حمله كرد. در طي اين حملات، كارشناسان عمليات رواني رژيم صهيونيستي به توجيه و قانوني جلوه دادن اين جنگ پرداختند و تلاش كردند جريان جنگ و درگيري را به گونه‌اي به تصوير بكشند كه در آن رژيم صهيونيستي در نقش چهره‌اي كه با اكراه و بي‌ميلي درگير جنگ شده است، نمايان شود. دستگاه تبليغاتي امريكا و رژيم صهيونيستي در اين عمليات در پي زير سؤال بردن مشروعيت مقاومت اسلامي و رويگرداني افكارعمومي از حزب‌الله و زمينه‌سازي براي اعمال فشار سياسي به جمهوري اسلامي ايران بودند، چنانچه در روزهاي نخست جنگ 33 روزه توفيقاتي نيز به دست آوردند، اما حزب‌الله به دليل استراتژي مردمي خود و با به‌كارگيري جنگ رسانه‌اي و استفاده از كلام پرنفوذ دبيركل خود سيدحسن نصرالله و سخنراني‌ها و پيام‌هاي تأثيرگذار او كه از طريق شبكه‌هاي تلويزيوني العالم، العربيه و الجزيره پخش مي‌شد، توانست فضاي سياسي و رواني را به نفع خود تغيير دهد، به نحوي كه پس از طي روزهاي اول جنگ مردم لبنان تقريباً يكپارچه از حزب‌الله حمايت كردند تا جايي كه همه گزارش‌هاي رسانه‌هاي جمعي امريكا حاكي از حمايت‌هاي مردم لبنان از حزب‌الله بود. بنا به اعتراف اين منابع 83 درصد مسيحيان لبنان هم از حزب‌الله حمايت كردند. هدف اين مقاله واكاوي روند شكل‌گيري افكارعمومي در دو سوي ميدان نبرد در جنگ 33 روزه است.
واژگان كليدي: جنگ 33 روزه، لبنان، افكارعمومي، عمليات رواني، حزب‌الله.

نویسنده: ژوزف ناي/ مترجم: عسگر قهرمانپور بناب

اشاره

قدرت نرم توانايي دستيابي به اهداف و آمال مطلوب از طريق جلب حمايت افكار عمومي جامعه و نخبگان، و اقناع اذهان به جاي اعمال فشار است. اين بعد متأخر قدرت، از منابع فرهنگ، عقايد، باورها، و آداب و سنن اجتماعي  نشئت مي‌گيرد. پيشرفت چشمگير فناوري اطلاعات در دوران جديد به رشد روزافزون ارتباطات منجر شده و مرزهاي جغرافيايي را درنورديده است. امروزه اين قدرت نقش مهمي در عرصه روابط بين‌الملل و مانور واحدهاي سياسي يافته است. با توجه به اين مسئله، پرسش اساسي اين است كه تأثير قدرت نرم در مديريت تعارضات بين‌المللي به چه ميزان است. ژوزف ناي بر اين تأثير تأكيد مي‌ورزد و معتقد است امريكا در نقش كشوري كه بيشترين توانايي را در اين زمينه دارد مي‌تواند با استفاده از اين قدرت نقش مهمي در  كنترل و هدايت تعارضات جهاني ايفا كند. اين مقاله الگوي نگرش غربي به مقوله قدرت نرم را از منظر برجسته‌ترين صاحب‌نظران آن ارائه، و فرصت شناسايي راهكارها و روش‌هاي امريكا در پروژه فروپاشي نظام‌هاي مخالف خود را به دست مي‌دهد.
واژگان كليدي: قدرت نرم، قدرت سخت،‌ ايالات متحده،‌ منازعات بين‌المللي،‌ عصر اطلاعات.

نویسنده: جيمز استانير/ مترجم: داود علمايي

چكيده

در جهان كنوني، اجراي سياست‌هاي حكومت‌ها و دولت‌ها بدون توجه به افكارعمومي ميسر نيست. رسانه‌ها به مثابه حلقه واسط دولت و افكارعمومي نقش اساسي در نضج اراده سياسي حكومت‌ها ايفا مي‌كنند و موفقيت و شكست هر طرح به ميزان زيادي به نحوه عملكرد رسانه‌اي آن وابسته است. در آستانه حمله نيروهاي ائتلاف به عراق در سال 2003، تبليغات رسانه‌اي غرب از جمله انگليس به متقاعدسازي افكارعمومي براي توجيه اين حمله اقدام كرد. انباشت سلاح‌هاي كشتارجمعي و حمايت از تروريسم به وسيله عراق دو سوژه اصلي رسانه‌ها براي اقناع افكارعمومي داخلي انگليس بود. هر چند رسانه‌هاي اين كشور در اين زمينه به موفقيت كامل دست نيافتند، امّا با پايان يافتن جنگ و آشكار شدن بي‌پايه بودن اتهامات آنان به عراق، دولت انگليس با مشكلات بيشتري نيز مواجه شد. در اين ميان، اعتماد مردم انگليس نسبت به رسانه‌هاي اين كشور به دليل پيروي از سياست‌ حاكم گرفتار چالشي سخت‌تر شد. در اين مقاله جيمز استانير بحران اعتمادسازي بين رسانه و افكارعمومي مردم انگليس را مورد مطالعه قرار مي‌دهد.
واژگان كليدي: سياست، رسانه، افكارعمومي، اعتمادسازي، انگليس.

نویسندگان: فرانک ال.گلداشتاین، بنجامین اف.فیندلی
مترجمان: حجت‌اله مرادی، محمود یزدان‌فام، پریسا کریمی‌نیا
ناشر: معاونت فرهنگی سپاه پاسداران، مرکز مطالعات فرهنگی
سال نشر: 1384
تعداد صفحات: 416ص
معرفی: امیرهوشنگ طهماسبی‌پور

حجت‌اله مرادی

كلاوزويتس مي‌گويد: «تصور اين كه مردان باهوش، بدون ترديد مي‌توانند يك ژنرال خوب نيز باشند، خطاست.» از بين هزار تن مدير شايد تنها يك نفر اين شايستگي را داشته باشد. يك مدير عمليات رواني چه توانايي‌هايي بايد داشته باشد؟ آيا مي‌تواند اين توانايي‌ها را از دانشكده‌هاي نظامي و غيرنظامي معتبر فراگيرد؟

نویسنده: سرتيپ پاسدار احمدرضا رادان

چكيده

شايعه‌ گزاره‌اي است كه منبع آن ناموثق است از همين‌روي يافتن 5 منبع نشر آن اغلب دشوار، يا ناممكن است، با وجود اين،گاهي اثر شايعه بسي فزون‌تر و فراگيرتر از تأثيرات حاصل از رسانه‌هاي رسمي است. چه، شايعه اغلب در فضاي ركودي رواج مي‌يابد كه عاملان عمليات رواني با بهره‌گيري از فنون و تاكتيك‌هايي همچون تاكتيك تبخير آن را پديد آورده‌اند. در چنين فضايي عطش شهروندان براي كسب آگاهي آن‌چنان افزايش مي‌يابد كه آنان شبه واقعيت‌ها را واقعيت، و اقوال ناموثق و اغلب دروغ‌ها را، واقعيت تلقي مي‌كنند. اما اينها تنها بخشي از واقعيت مربوط به شايعه را نمايان مي‌سازد. چه، گاهي شايعه خود به رسانه‌اي تبديل مي‌شود كه به هماوردي با رسانه‌هاي رسمي مي‌پردازد. چنين اهميتي موجب شده است تا كارگزاران عمليات رواني از شايعه به منزله ابزار و روشي براي تخريب روحيه حريف، برآشفتن توده‌ها و تحقق ساير اهداف و مقاصد خويش بهره گيرند.
واژگان كليدي: شايعه، رسانه ناموثق، مجاب‌سازي، تخريب روحيه، بحران.

ابزارهای عملیات روانی غرب علیه جمهوری اسلامی ایران

نویسنده: سيدحسين محمدي‌نجم

چكيده

هر چند اهميت استعاره در لفاظي‌هاي سياسي امروز انكارناپذير است، اما كاربرد آن همواره محل جنجال و مناقشه بسيار بوده است. فيلسوفان اغلب معتقدند كه استعاره و ديگر معاني بياني مي‌توانند راه ادراك ما را به سوي اشياء منحرف كنند.1 براي نمونه، هرچند ارسطو، چيره‌دستي شاعر را در استفاده از استعاره، بهترين ارمغان وي به خوانندگانش مي‌داند، اذعان مي‌دارد كه استعاره خطرناك است، چون مي‌تواند يك چيز را بهتر يا بدتر از حالت واقعي آن جلوه دهد. همچنين، افلاطون، سرانجام فيلسوفي سياست پيشه شد و كه تأثيرات عميقي بر فلسفه سياسي بر جاي گذاشت، بسياري از توصيه‌هايش در خصوص پايه‌ريزي و اداره حكومت سياسي آرماني را در قالب اصطلاحات مجازي بيان كرد. اما جالب اينكه فلسفه غرب همواره اصرار افلاطون براي اخراج شاعران از آرمان‌شهر را به نكوهش استعاره توسط وي تفسير كرده و بي‌اعتمادي او به [صنايع ادبي] تقليد و وانمايي را توجيهي براي اين تفسير به حساب آورده است؛ تا جايي كه حدود دو هزار سال بعد، هابز به تأسّي از اين به اصطلاح سنت افلاطوني، بيان داشت كه استعاره يعني استفاده از كلمات در قالبي نامتداول به منظور فريفتن مردم.
در چند دهه اخير، به رغم اين موج مخالفت عليه استعاره، برخي از دانشمندان شناختي بي‌اعتمادي فيلسوفان به استعاره را به چالش كشيده، استدلال كردند كه ادراك ما از واقعيت، مبتني بر استعاره است. به باور ايشان، زندگي ما سراسر با استعاره‌هاست (همان چارچوب‌هاي ادراكي كه درونشان زندگي مي‌كنيم) و بي‌ترديد نقش آنها در شكل دادن به فلسفه و مفاهيم روزمره بسيار حائز اهميت است.
واژگان كليدي: استعاره، جنگ، گفتمان سياسي.

نویسنده: دكتر محمدحسين الياسي

چكيده

در نيم قرن گذشته نظريه‌پردازان و پژوهشگران فعال در قلمرو رسانه‌هاي ارتباط جمعي، تلاش كرده‌اند تا با قواعدي دست يابند كه با به كاربستن آنها بتوان دامنه اثربخشي و اثرگذاري رسانه‌ها را فروني بخشيد. حاصل اين تلاش‌ها از يك سو فرمول‌بندي چند نظريه و مدل نظري در قلمرو ارتباطات جمعي و روان‌شناسي مخاطب و تراكم حجم فربهي از ادبيات پژوهشي در اين قلمرو است. در هر يك از نظريه‌ها و مدل‌هاي ارائه شده در اين قلمرو، هم حيطه كاركرد رسانه‌هاي جمعي، مورد علاقه و كنكاش نظام‌مند و عالمانه قرار گرفته است و هم دامنه اثرات آنها. محققان نيز با بهره‌گيري از مباني آن مدل‌هاي نظري، اصول و قواعدي را فرمول‌بندي نموده‌اند كه با به كاربستن آنها مي‌توان دامنه اثرات يك رسانه را در دستكاري اذهان مخاطبان، تغيير سبك زندگي آنان و تعديل و تغيير كنش‌هاي مختلف آنها، افزايش داد. اين نوشتار مروري است بر تلاش‌هاي نظري صورت گرفته در اين قلمرو.
واژگان كليد: رسانه اثربخش، متقاعدسازي، مهندسي خبر، نظريه سوزن تزريقي، برجسته‌سازي.

گردآوري و ترجمه: حجت‌اله مرادي

چكيده

شكل‌گيري نيروي نظامي مدرن و سامانه‌هاي فناورانه غيرنظامي كه انتظار مي‌رود در پي انقلاب اطلاعاتي به دست آيد، مستلزم آن است كه بعد رواني جنگ در مراحل آماده‌سازي، برنامه‌ريزي و فرماندهي عمليات نظامي آينده اولويت روزافزوني را شاهد باشد. توانمندي‌هاي نظامي بالا كه از اين سامانه‌هاي پيشرفته حاصل مي‌شود، توان توليد آثار رواني و فيزيكي چشم‌گيري خواهد داشت و از سويي ديگر، فرصت‌ها و خطرات جديدي را پيش روي دولت‌ها قرار خواهد داد. سامانه‌هاي فناورانه پيشرفته نه تنها به شكل‌گيري فضاي جنگ‌هاي آينده كمك مي‌كند بلكه بر اهميت عمليات رواني و نقش آن در سرنوشت جنگ مي‌افزايد. در اين مقاله، پيامدهاي بالقوه انقلاب اطلاعاتي بر بعد رواني جنگ‌هاي آينده و بررسي جنبه‌هاي رواني مهم آن، ابزار توليد آنها و تجارب به دست آمده از اين تحولات مورد مطالعه قرار مي‌گيرد.
واژگان كليدي: عمليات رواني، انقلاب اطلاعاتي، جنگ آينده

نویسنده: خالد لويمي

مقدمه

از اواخر جنگ جهاني اول، تبليغات به صورت حربه‌اي روان‌شناسانه در خدمت استعمارگران درآمد. هدف اصلي تبليغات، استعمار فكري كشورهاي ستم‌ديده جهان به منظوراستثمار اقتصادي، فرهنگي و سياسي آنان بود و براي رسيدن به اين هدف، افكارعمومي كشورهاي خود را براي توجيه اين سياست فريب مي‌دادند و به بي‌راهه مي‌كشاندند؛ اين امر در طي جنگ جهاني دوم چنان اهميتي داشت كه طرفين درگيري براي به كارگيري اين حربه‌ها به رقابت با يكديگر پرداختند (شيرازي، 1376، ص 11). از جنگ‌هاي قرن بيست تا كنون، اجراي هرگونه سياست نظامي، سياسي و حتي اقتصادي، مستلزم زمينه‌سازي‌هايي شده است كه از طريق كاربرد فنون تبليغاتي به دست مي‌آيد. اين فنون تبليغاتي از طريق رسانه‌ها اجرا مي‌شود. به عبارتي امروزه هر جنگي جنگ رسانه‌اي، زمينه‌هاي لازم را در جبهه خودي و همچنين جبهه دشمن فراهم مي‌آورد.

نویسنده: دكتر علي فلاحي

چكيده

پس از فروپاشي شوروي سابق، تغيير و تحولات پس از آن و مطرح شدن نظام نوين جهاني، فعل و انفعالات تازه‌اي براي تك قطبي شدن نظام جهاني و قرار گرفتن ايالات متحده در رأس قدرت جهان و به دست گرفتن سرنوشت جهان روي داد. تحولاتي كه هرچند هنوز نظام‌مند نشده است اما تا حدودي موفق عمل كرده است. امريكا هنوز در تلاش است تا به ساختاري قانون‌مند براي زير سلطه گرفتن هرچه بيشتر دولت‌ها و كشورهاي مختلف دنيا دست يابد. شاهد اين مدعا اقدامات امريكا در گرجستان, اوكراين، قرقيزستان و ميانمار است. سؤال اصلي اين مقاله اين است كه چه عواملي در شكل‌گيري انقلاب‌هاي رنگين در اين كشورها مؤثر هستند؟ محيط داخلي و بين‌المللي و به ويژه تأثير دولت امريكا در انقلاب‌ها چگونه است؟ براي پاسخ به اين سؤالات كوشش شده است تمامي منابع آشكار پيرامون انقلاب‌هاي رنگين مورد مداقه قرار گيرد و بر اساس آنها از نگاهي نو اين انقلاب‌ها مورد تجزيه و تحليل قرار گيرد.
واژگان كليدي: انقلاب‌هاي رنگين، گرجستان، ميانمار، اوكراين، قرقيزستان، امريكا

چكيده

با پيشرفت روزافزون دانش، فناوري، ابزارهاي خبررساني و ارتباطات، عمليات رواني به طور فزاينده‌اي اوج گرفته و دامنه آن هر روز گسترده‌تر مي‌شود تا آنجا كه امروزه، از سوي قدرت‌هاي سلطه‌گر و سردمداران كفر جهاني و رسانه‌هاي غربي و صهيونيستي ميلياردها دلار براي عمليات رواني و تبليغات رواني ملت‌ها سرمايه‌گذاري مي‌شود. اما عليرغم نو بودن اين واژه‌ها و تاكتيك‌ها و ابزارها، اصل عمليات رواني كلامي تازه نيست، هزاران سال است كه بشر از اين سلاح در صحنه پيكار ياري مي‌جويد. قرآن در آيات و قصص، موارد بسياري از جنبه‌هاي رواني – تبليغي را بيان مي‌كند و شيوه‌هاي شناخت دشمنان كه مهم‌ترين مرحله در هر طرح‌ريزي عمليات رواني است را يادآوري مي‌نمايد. در اين مقاله با هدف واكاوي اصول دشمن‌شناسي و مخاطب‌شناسي در عمليات رواني به بررسي جامع آيات با توجه به تفاسير گوناگون پرداخته مي‌شود.
واژگان كليدي: دشمن‌شناسي، قرآن، راه‌كارهاي رواني، عمليات رواني

نویسنده: عبدالرضا همداني

چكيده
دكترين نظامي و عمليات رواني حماس بر جنگ فرسايشي و پرتاب موشك‌هاي قسام مبتني بود. هدف اين دكترين تضعيف عزم نظامي و غيرنظامي و كاهش انگيزه جنگ در رژيم صهيونيستي، با وارد آوردن تلفات مداوم و مستمر به آن بود. اين دكترين واقع‌گرايانه بود؛ زيرا، شواهد زيادي مبني بر فرسوده شدن و كاهش قدرت تحمل جامعه صهيونيستي مشاهده مي‌شود. حماس همسو با هدفي حركت مي‌كند كه جامعه رژيم صهيونيستي حساسيت زيادي در قبال آن دارد حساسيتي توأم با ترس و وحشت از دست دادن نيروهاي نظامي صهيونيست‌ها در سرزمين‌هاي اشغالي. تاكتيك اصلي حماس بر مبناي حملات پراكنده، عمليات شهادت‌طلبانه و پرتاب موشك قسام است اين شيوه بيشترين خسارت فيزيكي و رواني را به ارتش اسرائيل وارد آورد.

سخن سردبیر: حجت‌اله مرادی

بحران را مي‌توان امور قابل پيش‌بيني برنامه‌ريزي نشده توصيف كرد كه ممكن است در هر زمان براي هر سازماني رخ دهد. هيچ سازماني تمايل ندارد كه گرفتار بحران شود، اما برخي مواقع سازمان‌ها ناگزير بخشي از حادثه و بحران به شمار مي‌آيند. بحران مي‌تواند در هر زماني رخ دهد اما گس.ترش و انتشار بحران جرياني است كه قابل تأمل و دقت و بررسي مي‌باشد. سازمان‌هاي كارامد پيوسته برنامه از پيش تدبير شده‌اي براي مقابله با بحران‌ها دارند. در عصر حاضر بهترين كارشناسان با بالاترين انگيزه‌ها در سازمان‌هاي عمليات رواني اين موقعيت را در اثر تلاش و كوشش در مهار بحران به دست آورده‌اند. ساليان درازي طول مي‌كشد تا شهرتي به دست آيد، با اين حال در چند دقيقه از بين مي‌رود. بحران در هر زماني ممكن است رخ دهد و ماهيت به گونه‌اي است كه پيش‌بيني پذير نيست.

نویسنده: حجت‌اله مرادی

چكيده

هدف اين مقاله ارائه محدوده‌اي براي تعريف تبليغات به عنوان نوعي از گفت‌وگو و نيز تجزيه و تحليل و ارزيابي زبان به كار رفته در تبليغات مي‌باشد.1 ده خصيصه ضروري ( به همراه چند ويژگي معين ديگر) در مورد تبليغات به عنوان يك شكل قابل تشخيص از گفتمان ارائه شده است. چند توصيه در مورد چگونگي تجزيه و تحليل موضوعات در تبليغات و ساخت انواع معيني از بحث‌هاي معمولي ارائه شده است كه در تبليغات نقش كليدي ايفا مي‌كند. اما مشكل اصلي كه به آن پرداخته نشده و مشكل‌ترين مسئله نيز مي‌باشد، چگونگي ارزيابي موضوعات به كار رفته در تبليغات است. آن چيزي كه اغلب، به ويژه در رشته‌هايي چون منطق و تفكر انتقادي رخ مي‌دهد، اين است كه به محض دسته‌بندي موضوعات در گروه تبليغات، آن را غيرمنطقي يا سفسطه‌آميز در نظر گرفته و به صورت خودكار از گردونه مباحثات حذف مي‌كنند. زيرا عبارت تبليغات چنان بار معنايي منفي دارد كه اغلب مردم تمايل دارند مباحثات رقباي خود را به اين عنوان نام‌گذاري نمايند و فكر نمي‌كنند كه مباحثات خودشان هم مي‌تواند بدين صورت در نظر گرفته شود.
اين مقاله به صورت منتقدانه‌اي سياست از رده خارج كردن موضوعات استفاده شده در تبليغات را زير سؤال برده و راه‌كارهاي بهتر براي ارزيابي اين موضوعات جست‌وجو مي‌كند. به نحوي كه به كمك آن بتوان از يك ارزيابي حمايت كرد يا با به‌كارگيري محدوده‌هاي آشكار ارائه شده كه در ارزيابي مدارك مستند براي يك موقعيت خاص به كار مي‌روند، آن را رد كرد.
واژگان كليدي: تبليغات، متقاعدسازي، گفتمان، تبليغات سازي.

نویسنده: محمود منصورنژاد

چكيده

مقاله حاضر، مسئله عمليات رواني عليه اسلام در عصر پيامبر(ص) را مورد بررسي قرار مي‌دهد؛ چرا كه اين عنوان در عصر حاضر و در سال پيامبر اعظم(ص) از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. اين گونه جنگ، امروزه جايگزين جنگ سخت (نظامي) شده است. اين همان چيزي است كه برخي آن را نبرد تأثير محور مي‌نامند. اين مقاله دوران مكه از زندگي پيامبر(ص) پس از بعثت، اين فترت مهم در دعوت اسلام را در نظر دارد؛ فترتي كه در خلال آن بنيادها و اصول و پايه‌هاي دين اسلام استوار گرديد. بحث اين مقاله به دو دليل اساسي بر اين فترت تاريخي متمركز است: 1. اهميت اين فترت در تاريخ دعوت اسلام نمايانگر صلابت مسلمين و پايبندي به اصول اسلام و محبت آنها نسبت به پيامبر(ص) و پايداري در برابر هر نوع كارشكني نيروهاي متحد كفر بود كه با همه شيوه‌هاي ممكن مي‌كوشيدند آنها را از اين دعوت جدا سازند و به بت‌پرستي بازگردانند. 2. حق اين فترت از حيات نبوي بدان گونه كه فترت مدني مورد اهتمام مورخان و دانشمندان قرار گرفته و به تحقيق و تحليل آن پرداخته‌اند ادا نشده است. از اين رو بر آن شدم تا بر دوران زندگي پيامبر اعظم(ص) و تاريخ رسالت از زاويه عمليات رواني و تبليغي نگاهي دوباره بيفكنيم و ابزارها و روش‌هاي جنگ رواني را كه دشمنان اسلام عليه دعوت و بر ضدپيام‌آوران و پيروان آئين مقدس به كار مي‌بستند بررسي كرده و مهم‌ترين ابزارها و روش‌هايي را كه پيامبر(ص) و مسلمين براي حمايت دعوت به كار مي‌بستند و به مقابله با جنگ رواني مي‌پرداختند و كار دعوت و حكومت را در مدينه همچنان ادامه مي‌دادند، بيان و روش‌ها را از زاويه تبليغي با ابزارها و شيوه‌هايي كه در جنگ رواني عصر جديد به كار مي‌آيد مقايسه كنيم.

نویسنده: مهدي حق‌وردي طاقانكي

چكيده

با گسترش فناوري ارتباطات هر روز ابزار جديدي در اختيار كارشناسان عمليات رواني قرار مي‌گيرد. در جنگ جهاني دوم نازي‌ها با حداكثر توان از دو رسانه سينما و راديو استفاده كردند. و اكنون نيز اين ابزار به ويژه سينما مورد استفاده محافل صهيونيستي قرار مي‌گيرد در كنار اين ابزار، صنعت نوظهور بازي‌هاي رايانه‌اي به علت خصوصيات ويژه خود به ابزار نوين عمليات رواني تبديل شده‌اند ولي متأسفانه تاكنون به اين محصول فرهنگي توجه جدي نشده است. با بررسي كمي و كيفي بازي‌هاي رايانه‌اي مي‌توان به ميزان تأثيرگذاري اين صنعت نسبت به ساير صنايع مانند صنعت فيلم‌هاي سينمايي پي برد. عوامل كمي چون مدت زمان صرف شده توسط كاربر و عوامل كيفي چون گرافيك، صدا و تعامل، ابتكار سير داستان، كنجكاوي، پيچيدگي و تخيل، منطق، حافظه، بازتاب‌ها، مهارت‌هاي رياضي، چالش حل مسئله و تجسم از جمله جنبه‌هاي فني، رواني و فردي است كه كاربر را جذب بازي‌هاي رايانه‌اي مي‌كند. كار مستقل، مداومت در بازي، لذت بردن از بازي، مشاركت فعال، تعامل مشاركتي، ساختار گروهي، يادگيري، رقابت يا همكاري گروهي و فرصت‌هاي برابر در بازي از جمله عواملي است كه در فرد براي ادامه بازي ايجاد انگيزه مي‌كند.
در اين مقاله سعي خواهد شد به موضوعات و محورهايي كه در بازي‌هاي رايانه‌اي پرداخته شده و با بيان مصاديق و نيز شركت‌هاي بازي‌هاي رايانه‌اي كه بيشتر با اين محوريت‌ها به ساخت بازي اقدام مي‌كنند اشاره شود.
واژگان كليدي: عمليات رواني، بازي رايانه‌اي، قدرت نرم

نویسنده: علي‌محمد نائيني

چكيده

هرچند نرم‌افزارگرايي يكي از ابزارهاي تأمين بهتر و بيشتر منافع ملي كشورها تلقي مي‌شود، ولي بررسي‌ها نشان مي‌دهد استفاده از قدرت نرم توسط دولت‌هاي بزرگ همواره تحت تأثير ملاحظات راهبردي – امنيتي قرار داشته است. هدف اصلي اين مقاله بررسي مفهوم ابعاد و ويژگي‌هاي تهديد نرم  و رويكردهاي نرم‌افزارانه در رهيافت‌ها و نظريه‌هاي امنيت و قدرت است. در اين مقاله سعي شده به منظور دركي اساسي از مقوله قدرت و تهديد نرم، منابع و سطوح مختلف قدرت تبليغي – رواني در حوزه‌هاي سه‌گانه نخبگان، مردم و نيروهاي مسلح معرفي و در نهايت به كارويژه‌هاي تهديد نرم در اين سطوح اشاره شود. در بخشي ديگر، رويكرد نرم افزارگرايانه غرب نسبت به جهان اسلام مورد تأكيد و توجه قرار گرفته است.
واژگان كليدي. تهديد، تهديد سخت، تهديد نرم، امنيت ملي، قدرت ملي، قدرت نرم.

گردآوري و ترجمه: عبدالمجيد حيدري

چكيده

امريكا حدود پنجاه درصد ثروت جهان را در اختيار دارد ولي جمعيتش تنها 3/6 درصد جمعيت جهان است. در چنين وضعيتي، اين كشور درصدد است با ايجاد يك الگوي رابطه بتواند اين موقعيت را بي‌آنكه به منافع ملي آن آسيبي جدي وارد آيد، در دستور كار خود قرار دهد. براي اين كار بايد احساسات و افكار عمومي جهانيان را با خود همراه كند و به اين منظور به اهدافي مبهم و غيرواقعي نظير حقوق‌بشر، ارتقا معيارهاي زندگي و ايجاد (به اصطلاح) دمكراسي، متوسل مي‌شود.در اين مقاله، به تاريخ اخير امريكا و تبليغاتي كه براي توجيه آن در نزد مردم اين كشور به كار گرفته شده مي‌پردازد. بافت تاريخي درگيري‌ها به طور خاص مورد تأكيد قرار مي‌گيرد.
واژگان كليدي: تبليغات، ويتنام، عراق، رسانه‌هاي جمعي.

نویسنده: داوود علمايي

اشاره

طرح‌ريزي درست و به موقع عمليات رواني در تمامي سازمان‌هاي عمليات رواني از ضرورت‌هاي كسب موفقيت به شمار مي‌آيد. از سوي ديگر، پيش‌بيني و تحليل نادرست حوادث مهم و نبود طرح‌ريزي، عامل مؤثري در كاهش مقبوليت جايگاه عمليات رواني و موجب تزلزل در ادامه كار آن خواهد بود.
موضوع طرح‌ريزي عمليات رواني در دوران پس از جنگ سرد از اولويت‌هاي سازمان عمليات رواني امريكا به شمار آمده و در دستوركار اين سازمان‌ها قرار گرفته است. مقاله حاضر با اشاره به سير و روند تغيير و تحولات در فرايند طرح‌ريزي عمليات رواني روند طراحي و اجراي آن را مورد بررسي قرار مي‌دهد و نكات ارزنده‌اي را پيش روي كارشناسان عمليات رواني، تصميم‌سازان و سياست‌گذاران قرار مي‌دهد. هرچند اين فرايند مبتني بر ساختار و سازمان عمليات رواني نظامي ارتش امريكا مي‌باشد ولي ما را با فرايند طرح‌ريزي عمليات رواني در اين كشور آشنا مي‌نمايد.
واژگان كليدي: طرح‌ريزي، تصميم‌سازي نظامي، عمليات رواني، هدف‌يابي مأموريتي.

نویسنده: پريسا كريمي‌نيا

اشاره

دنيا در دو دهه اخير شاهد دگرگوني بزرگ در كشورهاي غرب و شرق بوده است. اين دگرگوني نه تنها بر اوضاع داخلي كشورهاي ياد شده، بلكه بر صحنه سياست جهاني تأثير اساسي دارد و از عوامل پديد آورنده محيط بين‌المللي تازه‌اي پس از دوران جنگ سرد است، كه آن را نظم نوين جهاني خوانده‌اند.
بررسي رويدادهاي عمليات رواني در دو دهه اخير در حوزه عمليات رواني امريكا نه تنها براي رقيبان آن، بلكه براي كشورهاي ديگر، به ويژه كشورهاي كه سال‌ها در معرض تهديدهاي مستقيم و غيرمستقيم امريكا قرار داشته‌اند ضرورت اساسي دارد. براي سازمان‌هاي عمليات رواني اين كشورها ريشه‌يابي دگرگوني‌ها، راه‌حل‌هايي كه در برابر آن انديشيده شده موانع و مشكلاتي كه بر سر راه عمليات رواني اين كشور وجود دارد، تأثير اين دگرگوني‌ها در مناسبات بين سازماني، حائز اهميت بسيار است. اين امر با توجه به وجود بسياري از مسائل جهاني، از جمله بحران‌هاي منطقه‌اي، مي‌تواند در محاسبات آينده و تعيين خط‌مشي‌هاي مناسب براي رويارويي با اوضاع كه دولت‌هاي جهان سوم در قرن جديد با آن روبه‌رو خواهند بود، مفيد واقع شود. هدف اين مقاله بازكاوي سلسله عمليات رواني امريكا در دو دهه اخير است تا از اين طريق با نقاط قوت و ضعف سازمان عمليات رواني اين كشور آشنا شويم.
واژگان كليدي: عمليات رواني، امريكا.

گردآوری و ترجمه: بيژن ايرانپاك

چكيده

هرچند عمليات رواني يكي از ابزارهاي تأمين بهتر و بيشتر منافع ملي كشورها تلقي مي‌گردد، ولي پژوهش‌ها نشان مي‌دهد استفاده امريكا از اين ابزار در جهان و به ويژه خاورميانه همواره تحت تأثير عوامل راهبردي – امنيتي برخاسته از محيط بين‌المللي و منطقه‌اي قرار داشته است. نويسنده در اين مقاله پس از ارائه مطالبي در خصوص كاركرد عمليات رواني، سير تحول آن را به ويژه پس از حادثه 11 سپتامبر بررسي و در ادامه به روند عمليات رواني در محيط جديد نظام بين‌الملل مي‌پردازد. يافته‌هاي اين نوشتار نشان مي‌دهد سياست امريكا در عصر حاضر بيش از آنكه از ويژگي‌هاي سخت‌افزاري برخوردار باشد داراي خصايص نرم‌افزاري و عمليات رواني است.
واژگان كليدي: عمليات رواني، نبرد اطلاعاتي، نبرد رواني، امريكا.

نویسنده: عليرضا محمودي

چكيده

حقوق‌بشر به مثابه مؤلفه‌اي تأثيرگذار، به گونه رو به افزايشي از پايان جنگ سرد (1991) تا كنون، فضاي جامعه بين‌المللي را ترسيم كرده است. در اين ميان تلاش دست‌اندركاران سياست خارجي ايالات متحده امريكا جهت تبيين حقوق‌بشر به صورت ابزار مطلوب براي خود و تلاش براي تغيير هنجارهاي بين‌المللي در راستاي هماهنگ كردن نظام بين‌الملل با مفهوم هژمونيك‌گرايي خود به جاي كثرت‌گرايي  و پلوراليسم امنيتي راهبردي، موجب گرديده است تا معضلات اساسي امنيتي در كشورهاي واگرا با فضاي مطلوب امريكا و نومحافظه‌كاران حاكم بر آن پديد آيد.1 اصولاً سياست‌گذاران ايالات متحده امريكا از مؤلفه نرم‌افزاري حقوق‌بشر به صورت فعاليت رواني طرح‌ريزي شده براي تأثيرگذاري بر كنش كشورهاي واگرا با سياست‌گذاري‌هاي مطلوب خود بهره مي‌گيرند و از آن در جهت دستيابي به اهداف سياسي – نظامي خود بهره مي‌برند. حقوق‌بشر در دكترين سياست خارجي امريكا يك مقوله‌ نرم‌افزاري جهت كاهش فضاي تأثيرگذار نيروي معارض و بهره‌گيري از ابزارهاي فشار آن در قالب يك مديريت ادراكي  و تاكتيك‌هاي طراحي شده براي ضربه زدن به ذهن و فكر نيروي مقابل، به ويژه در فضاي ثبات بين‌المللي است. بر اين اساس، نوشتار حاضر مي‌كوشد تا ابعاد مقوله حقوق‌بشر را در چارچوب سياست خارجي امريكا، مورد بررسي و تبيين نظري قرار دهد.
واژگان كليدي: حقوق‌بشر، عمليات رواني، سياست خارجي امريكا، هژموني.

معرفی: علی محمد نائینی

مقدمه

مهم‌ترين بخش از پرونده دولت امريكا در روابط با كشور و ملت ايران، مداخله‌هاي غيرمسئولانه و خصمانه دولت‌هاي مختلف حاكم بر كاخ سفيد است. برخي از مداخلات خصمانه و فريبكارانه در طول نيم قرن گذشته همچون كودتاي 28 مرداد كه منجر به بازگشت نظام استبدادي شد، سرنوشت تاريخي ايران را تغيير داد و پس از آن بيش از دو دهه به صورت غيرمسئولانه، از استبداد شاهنشاهي حمايت گرديد. حمايت از رژيم شاه در اوج انقلاب اسلامي، حمايت از كودتاهاي مختلف از جمله كودتاي نوژه، در چند سال اول پيروزي انقلاب اسلامي توسط امراي ارتش و سياسيون وابسته به ديكتاتوري، از ديگر مداخلات امريكايي‌ها در امور داخلي ايران است. مجموعه‌اي از مداخلات غيرمسئولانه ديگر امريكا را در جنگ هشت ساله از جمله حمايت همه‌جانبه از صدام، زدن سكوهاي نفتي ايران، هواپيماي مسافربري ايران (1367) و … را ملاحظه مي‌كنيم. نوع اقدامات و طرح‌هاي امريكايي‌ها با پيچيدگي‌ بيشتر پس از جنگ هشت ساله ادامه يافت.

نویسنده: رضا سراج

چکیده

این مقاله به بررسی رابطه بین راهبرد مهار و جنگ سرد امریکا علیه شوروی سابق و راهبرد جدید امریکا علیه جمهوری اسلامی ایران که برگرفته از راهبرد مزبور است، می‌پردازد. مقاله حاضر همچنین تأثیر راهبرد مهار و جنگ سرد در کشورهای بلوک شرق را بررسی کرده است. این نوع تأثیر، ایجاد یک سیاست بازدارنده و دفاعی علیه کشور مهاجم را برای جمهوری اسلامی بهتر مهیا می‌کند. برای توقف این تهاجم باید با برنامه‌ریزی بلندمدت، انتخاب واقع‌بینانه، رویکرد مبتنی بر همکاری ومشارکت فعال با گروه‌های داخل نظام و نیز تقویت فرماندهی و کنترل به این مهم دست یافت.
واژگان کلیدی: ایران، امریکا، راهبرد مهار، جنگ سرد، شوروی.

نویسنده: مهسا ماه‌پيشانيان

چكيده

امروزه تاكتيك‌هاي عمليات رواني نقش مهمي در فعاليت‌هاي سياسي، نظامي، اقتصادي، اجتماعي و تبليغاتي رژيم صهيونيستي ايفا مي‌كند. اين فعاليت‌ها با هدايت سازمان‌هاي اطلاعاتي رژيم صهيونيستي در سطح بين‌المللي كاركردهاي گوناگوني را پيگيري مي‌كنند. هدف مهم اين اقدامات، تخريب و تضعيف روحيه دشمن و تغيير در نگرش و سامانه تصميم‌گيري آن است. ويژگي‌ بارز عمليات رواني رژيم صهيونيستي به كارگيري همزمان چندين تاكتيك سخت و نرم است، در اين ميان، مهم‌ترين ابزار قدرت نرم رژيم صهيونيستي را مي‌توان بدين ترتيب برشمرد: استفاده از زبان، صنعت سينماي جهان به ويژه هاليوود، شبكه‌هاي تلويزيوني جهاني، اينترنت، جرايد، مطبوعات، خبرگزاري‌ها، تئاتر، ورزش و موسيقي.
ساخت فيلم‌هايي درباره جنگ جهاني آينده و خطر فناوري هسته‌اي تاكتيك رواني جديدي است كه رژيم صهيونيستي از طريق بنگاه سينمايي هاليوود در صدد اجراي آن است. براساس اين تاكتيك جديد، فناوري هسته‌اي تنها زماني براي صلح جهاني خطرناك است كه كشورهاي خاورميانه و به خصوص ايران به آن دست يابند، در غير اين صورت فناوري مزبور مي‌تواند صلح جهاني را گسترش دهد. فيلم آغاز يا پايان (1946) به كارگرداني نورمن تاروگ نخستين تلاش هاليوود در اين زمينه است. اين مقاله شناسايي مؤلفه‌هاي قدرت نرم رژيم صهيونيستي را با تأكيد بر عملكرد بنگاه سينمايي هاليوود هدف مطالعه قرار  داده است.
واژگان كليدي: تاكتيك‌هاي رواني، هاليوود، قدرت نرم، رژيم صهيونيستي.

سخن سردبیر: حجت‌اله مرادی

بروز جنگ در حوزه عمليات رواني نتيجه برخورد منافع است. از ديدگاه كلاوزويتس نوع سلاح‌ها ممكن است تغيير كند، اما جنگ هميشه بر دو اصل مهم، استراتژي و تاكتيك مبتني است. عمليات رواني بايد همچون عمليات نظامي دقيق باشد. طراحي استراتژيك روز به روز با اهميت‌تر مي‌شود. كشورها ناگزيرند چگونه حمله كردن و محاصره رقبا را فراگيرند، بياموزند چگونه از خود دفاع كنند و كي و چگونه به جنگ بپردازند. پيش‌بيني اقدامات و تحركات رقيب مستلزم بهره‌مندي از هوش سرشار است، كارشناس عمليات رواني نيز ناگزير بايد همچون فرمانده نظامي، شخصيتي توانمند، مدبر، شجاع و بردبار باشد.

نویسنده: دكتر محمدحسين جمشيدي

چكيده

قرآن را نبايد يك كتاب علمي و طبيعي تصور كرد كه در پي تشريح و تبيين قوانين و فرمول‌هاي فيزيك و شيمي و يا هيئت و زيست‌شناسي است، همچنان كه نبايد آن را كتاب تاريخ پنداشت، كه در پي انعكاس رويدادها، اتفاقات، جريانات، حوادث، فراز و نشيب‌هاي زندگي اقوام و امت‌ها و يا در پي وقايع‌نگاري است. قرآن نه اين است و نه آن، اما كتابي است كه شايد بيش از هر كتاب و هر مكتب علمي ديگري طبيعت و تاريخ را به عنوان دو منبع مهم معرفت و شناخت معرفي مي‌كند پيروان خود را با سبك ادبي ويژه‌اش و در راه اهداف تعالي‌خواهانه تربيتي و سازندگي‌اش به شناخت رموز و اسرار و قوانين و نظامات حاكم بر طبيعت و به شناخت سنن و ضوابط و قانون مداري حاكم بر سير تاريخ و جامعه فرا مي‌خواند. در اين مقاله سعي بر آن است تا از منظر ديگري بر اعجاز قرآن بپردازد و از اين طريق به اقناع مخاطب بپردازد. اين نظرگاه اعجاز ادبي قرآن است.
واژگان كليدي: عمليات رواني، قرآن، اعجاز ادبي، مشركان.

گردآوري و ترجمه: عبدالمجيد حيدري

اشاره

امريكا حدود پنجاه درصد ثروت جهان را در اختيار دارد ولي جمعيتش تنها 3/6 درصد جمعيت جهان است. در چنين وضعيتي، اين كشور درصدد است با ايجاد يك الگوي رابطه بتواند اين موقعيت را بي‌آنكه به منافع ملي آن آسيبي جدي وارد آيد، در دستور كار خود قرار دهد. براي اين كار بايد احساسات و افكار عمومي جهانيان را با خود همراه كند و به اين منظور به اهدافي مبهم و غيرواقعي نظير حقوق‌بشر، ارتقا معيارهاي زندگي و ايجاد (به اصطلاح) دمكراسي، متوسل مي‌شود. در اين مقاله، به تاريخ اخير امريكا و تبليغاتي كه براي توجيه آن در نزد مردم اين كشور به كار گرفته شده مي‌پردازد. بافت تاريخي درگيري‌ها به طور خاص مورد تأكيد قرار مي‌گيرد.
واژگان كليدي: تبليغات، ويتنام، عراق، رسانه‌هاي جمعي

جوزف سوکولوسکی/ پريسا كريمي‌نيا

اشاره

تجربيات بازاريابي در صنعت فناوري اطلاعات دربرگيرنده نكات مهمي درخصوص ماهيت مديريت استراتژيك عمليات رواني و روابط ميان سطوح مختلف استراتژي در يك سازمان است؛ نكاتي كه بارها و بارها به عنوان موضوعاتي مهم در سراسر اين مقاله مطرح خواهند شد. اين تجربيات هم‌چنين اهميت رويكردهاي دقيق و به موقع به تمايلات مشتريان (براساس ديدگاه عمليات رواني مخاطبان) روندهاي محيطي و اقدامات رقبا در طراحي استراتژي‌هاي موفق در هر سطح را نشان مي‌دهد. پيش‌تر سازمان‌هاي عمليات رواني به ويژه در كشورهاي بزرگ داراي بخش‌ها و واحدهاي فعاليت متعدد و مختلف كه از زنجيره‌اي از استراتژي‌هاي به هم وابسته پيروي مي‌كنند بودند. هر استراتژي در سطوح مختلف سازمان طراحي مي‌شود و به مجموعه مسائل مختلفي مي‌پردازد. هدف سازمان‌هاي عمليات رواني نيز كسب برتري در بازار (جامعه هدف) است. بنابراين اين سطح از استراتژي؛ جهت حركت يك سازمان به سمت تحقق مأموريت تعيين شده‌اشت، نوع فعاليت‌هايي را كه بايد به آنها بپردازد و سياست‌هاي مديريت عمليات رواني استراتژيك و سياست‌هاي رشد آن سازمان را مشخص مي‌كند. در اين مقاله نويسندگان سعي دارند فرايندهاي مشابه در بازاريابي و عمليات رواني را با يكديگر تطبيق و از الگوهاي بازاريابي در تهاجم به بازار و كسب برتري با رقبا حداكثر استفاده را بنمايند.
واژگان كليدي: عمليات رواني، مديريت عمليات رواني استراتژيك، بازاريابي.

نویسنده: رضا سراج

چكيده

رشد ارتباطات در جهان در حال توسعه، نمايانگر نيروي كليدي گسترش جهاني فرايندهاي رواني به‌منظور اثرگذاري به مخاطبان است. عمليات رواني و فناوري‌هاي مرتبط با آن نمود ابزار قدرت كم‌هزينه و بسيار منظم و قاعده هنري است كه در ميان صاحبان قدرت محبوبيت دارد. دسترسي تمامي مردم و حتي گروه‌هاي كوچك به توانايي عمليات رواني آنها را صاحب اقتداري نامتناسب با جايگاه آنها مي‌كند از سوي ديگر، در حال حاضر امنيت ملي غرب و به ويژه كشورهاي سلطه‌گر مانند امريكا و انگليس، كاملاً وابسته به اقناع افكار و در بسياري از موارد فريب افكارعمومي است، از آنجايي كه دكترين عمليات رواني جمهوري اسلامي بر اساس آموزه‌هاي ديني و اسلامي مبتني بر روشنگري و اشاعه كلام حق است. اين مقاله به دنبال بيان زواياي تاريك و نهان دستگيري متجاوزان انگليسي به سرزمين جمهوري اسلامي است و در نهايت اهميت و قابليت‌هاي عمليات رواني خودي و دشمن و پيامدهاي آن در عرصه جامعه و نظام بين‌الملل مورد بررسي قرار مي‌گيرد.
واژگان كليدي: عمليات رواني، جنگ تحقير، انگليسي، مرزداران دريايي، اقناع.

حجت‌اله مرادی

چکيده

اين مقاله بر نحوة استفادة انگلستان از تبليغات و مديريت رسانه‌ها در طول جنگ افغانستان در سال 2001 متمركز است و آن را با راهبردهاي امريكا مقايسه مي‌كند. همچنين، راهبردهاي داخلي و برون‌مرزي انگلستان را در برآوردن اهداف جنگ و جنگ اطلاعات مورد بررسي قرار مي‌دهد. اين تحقيق با اثبات اينكه تبليغات هم در سياست خارجي و هم در حفظ حمايت مردمي از ابزار مهم و اساسي محسوب مي‌شود، نشان مي‌دهد كه اين عنصر چگونه در سياست خارجی انگلستان و دستور كارهاي سياست داخلي اين كشور جاي گرفته و چگونه نقش آن در تحولات نظام بين‌المللي به رسميت شناخته شده است. اين مقاله در صدد است به اين سؤالات اساسي پاسخ دهد:
1- اهميت تبليغات و مديريت رسانه در جنگ افغانستان به چه ميزان بود؟
2- چه راهبردهای داخلی و خارجی در روند جنگ مورد استفاده قرار گرفت؟
3- نقش انگلستان در جنگ تبليغاتی چه بود؟
4- تجارب اين جنگ اطلاعاتی چه تأثيری بر راهبردهای تبليغاتی و سياستهای رسانه‌ای اين کشورها برجای گذاشت؟
واژگان کليدی: تبليغات، افغانستان، امريکا، انگلستان، عمليات روانی، رسانه جمعی

نویسنده: مهسا ماه‌پیشانیان

چکیده

با پایان جنگ رژیم صهیونیستی علیه حزب ا... لبنان و ناکامی این رژیم و با توجه به رسوایی‌های اخلاقی رهبران ارشد آن، نداشتن وحدت و یكپارچگي میان اعضاي حزب کادیما در زمینه مسائل داخلی و خارجی، ناکارآمدي این حزب، ائتلاف ناهمگون اعضاي حزب ازگروه‌های سیاسی مختلف که هر کدام از آنها صرفاً به دنبال منافع شخصی خود هستند و بی‌اعتمادی شهروندان رژیم صهیونیستی به اعضاي حزب، باعث شد انتقادات از سران ارشد رژیم افزايش يابد به گونه‌اي كه، دولت را مسئول ناکامی در جنگ و رکود اقتصادی پس از آن برشمردنـد و خواسـتار استعفاي اعضاي دولت ( پرتز، پلسنر، حالوتس، رامون، کاتساف و پسرش ) شدند. همین مسائل زمینه ‌ساز شکست استراتژیک کادیما شده و انتقادات گسترده‌ای را برای این حزب به دنبال داشته است. البته دولتمردان رژیم صهیونیستی نیز برای نجات کادیما تلاش‌های داخلی و منطقه‌ای را انجام دادند. علاوه بر این شكل‌گيري مثلث‌ "ايران، سوريه، لبنان و حماس" در بحران خاورميانه ـ يعني استمرار وضعيت پيچيده فلسطين اشغالي ـ كه مانعي است بر سر راه تحقق اهداف سلطه‌طلبانه رژيم صهيونيستي و حاميان غربي آن، باعث شده است تا آسيب رسانيدن به اين ائتلاف در دستور كار برنامه استراتژيك امريكا و رژيم صهيونيستي قرار گیرد. بر همین اساس آشفتگی شدید اقتصادی، سیاسی و روانی گسترده‌ رژيم صهيونيستي، مقامات امنيتي آن كشور را واداشت تا استراتژِی روانی جدیدی را برای مقابله با ایران در پیش گيرند. این استراتژی که مبتنی بر جنگ تبلیغاتی گسترده‌ای علیه ایران است سعی دارد خطر هسته‌ای ایران را خطری برای همه جهان جلوه دهد.
واژگان کلیدی: رژیم صهیونیستی‌، استراتژی روانی، جمهوری اسلامی ایران.

نویسندگان: افشين متقي دستنائي/ محمد آثارتمر

چكيده

طي سال‌هاي اخير به خصوص بعد از حوادث 11 سپتامبر 2001 شاهد افزايش اسلام‌ستيزي در قاره اروپا مي‌باشيم. در قاره اروپا اقليت مسلمانان اين قاره ديگر برخلاف دهه‌هاي 70 و 80 قرن 20 ميلادي صرفاً براي اشتغال نمي‌كوشند، بلكه هماهنگ با برجسته‌شدن مقام هويت در محاسبات راهبردي، آنان بيش از پيش به ابراز وجود و طرح هويت مي‌پردازند. تلاش براي تأسيس نهادها و مؤسسات مدني، طرح شكايت‌هاي مربوط به تبعيض بار قانوني، راه‌اندازي شيكه‌هاي تلويزيوني، سايت‌هاي اينترنتي و به طور كلي نگهباني از سمبل‌هاي هويتي، اخيراً بسياري از احزاب و انديشمندان اروپايي را نگران كرده است. به طوري كه از حضور مسلمانان در اروپا به عنوان مسئله‌اي غيرعادي ياد مي‌كنند. تحولاتي چون رشد زاد ولد مسلمانان در اروپا، افزايش كمي و كيفي فعاليت مسلمانان، رونق گرايش به دين اسلام و … جايگاه و اعتبار مسلمانان را در اروپا راهبردي كرده است. مسلمانان اروپا رفته رفته در بين مسيحيان به احياي هويت ديني خود مي‌پردازند. و اين مسأله باعث ايجاد نوعي نگراني در غرب و به خصوص اروپا مي‌شود كه نهايتاً خود را در قالب نوعي اسلام‌ستيزي و محدود كردن مسلمانان (مانند وضع قانون منع حجاب از سوي فرانسه و آلمان در مدارس، و منع قانون طرد پناهندگان از سوي هلند، تروريسم خواندن مسلمانان در بسياري از محافل رسمي و غيررسمي، تعطيلي شبكه‌هاي ماهواره‌اي در اروپا و …) برز مي‌دهد. همچنين بايد افزود كه بسياري از سياستگذاران امنيتي در اروپا بر اين باروند كه مسلمانان به اندازه كمونيست‌ها خطرناكند و تحديد تروريستي مسلمانان، جايگزين تحديد ايدئولوژيكي كمونيست‌ها شده است.

رالف واگئر/ عبدالمجید حیدری

چكيده

اين مقاله، تعامل بين شيوه‌هاي جنگي جديد نيروهاي امريكايي در آينده – يعني عمليات تأثيرمحور  نيروهاي شبكه محور  - و چالش‌هاي پس از پايان عمليات‌ جنگي عمده  را كه به عنوان عمليات پس از جنگ يا مرحله بازسازي و يا مرحله چهارم ناميده مي‌شود، تجزيه و تحليل مي‌كند. تأكيد مقاله بر پيش‌نياز مرحله چهارم يعني آماده كردن مردم براي پذيرش شروعي جديد است. تاريخ بر اين نكته گواه است كه تنها شكست كامل مي‌تواند مردم را براي يك شروع جديد آماده كند. اين مقاله نخست، به زمينه شكست مي‌پردازد و بر وضعيت و اراده مردم غيرنظامي تأكيد و به دنبال آن دو نمونه تاريخي از پذيرش شكست يعني ژاپن و آلمان را به تفصيل، بررسي مي‌كند. همچنين برخي موارد جديدتر نظير جمهوري دومينيكن (1965)، هائيتي (1994)، و كوزوو (1999) نيز به اجمال بررسي مي‌شود. نتايج اين بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه بمباران‌ها به شكست كامل دشمن نمي‌انجامد و در نتيجه نقطه شروعي براي مرحله چهارم به شمار نمي‌آيد. و نوع جديدي از جنگ را توضيح مي‌دهد و تأثيرات و تعاملات بين آنها را تجزيه و تحليل مي‌كند. همچنين به توسعه انواع عمليات‌ شبكه‌محور و تأثيرمحور مي‌پردازد و استفاده از فناوري‌هاي جديد در عمليات اشغال عراق را براي بررسي نتايج ناشي از عمليات مرحله چهارم، مورد توجه قرار مي‌دهد. و سرانجام اينكه آموزه‌هاي تاريخ درخصوص پذيرش شكست و نقطه آغاز عمليات مرحله چهارم در ايده‌هاي مربوط به عمليات تأثيرمحور و جنگ شبكه‌محور انعكاس مي‌يابد. شروع مرحله چهارم در نمونه‌هاي تاريخي نشان‌دهنده اين است كه شكست كامل دشمن، پيروزي را در مرحله چهارم تضمين نمي‌كند؛ با وجود اين، از تأثيرات عمليات‌ تأثيرمحور در عمليات‌ جنگي عمده، بهتر مي‌توان براي رسيدن به يك پيروزي بزرگ در مرحله چهارم استفاده كرد. مقاله با تجزيه و تحليل تأثيرات عمليات تأثيرمحور پايان مي‌يابد. اين تأثيرات بيشتر در چارچوب تأثيرات غيركشنده و به ويژه متعاقب استفاده از عمليات اطلاعاتي در جنگي تمام‌عيار مشاهده مي‌شوند. مقاله بر اهميت عمليات اطلاعاتي و نيز بر تمركز بر تأثيرات انبوه در مراحل مختلف جنگ تأكيد مي‌ورزد و توصيه مي‌كند كه عمليات‌ مختلف از هم جدا شوند تا فرماندهان و طراحان بتوانند با استفاده از آن به وظايف خود عمل، و بر عمليات كلي جنگ، تأكيد كنند.

نویسنده: محمد شامحمدي

چكيده

هرچند امروزه، علي‌رغم پيشرفت‌هاي سريعي كه در بخش فناوري ارتباطات و اطلاعات ، به وجود آمده كه حذف فاصله‌ها را در پي داشته است، اما برخي نيز معتقدند كه فناوري‌‌هاي نوين، فاصله‌ها را وسيع‌تر و عميق‌تر كرده و باعث بروز و ظهور پديدة جديدي شده است كه به گسل فناورانه يا شکاف دیجیتالی تعبير و آن را یک تهدید قلمداد می‌کنند. بنابراين این تفکر وجود دارد که کدام‌یک از اين فرايندها ادامه خواهد داشت؟ آيا انفجار اطلاعات و رشد ارتباطات و گسترش آنها میان فرهنگ‌های مختلف جوامع بشري، ايجاد فرصت‌‌هاي نسبتا برابر و عادلانه در مبادلات تجاری، تحقيقات و توليدات علمي، اقتصادي، اجتماعي، روابط سياسي و... را به دنبال دارد و يا عوامل فقر و غنا بيشتر و دامنة‌ تفاوت‌ها و نابرابري‌‌هاي ديجيتالي وسيع‌تر شده است، و در پي آن در عرصة علم و تكنيك مرزهاي جديد ايجاد شده است. اين پيشرفت‌‌هاي روزافزون و حيرت‌آور در عرصة فناوري،‌ تا چه حد توانسته، ظرفيت و فرصت‌‌هاي برابري را در جوامع اطلاعاتي و ارتباطاتي دنيا به وجود آورد؟ اين سيل خروشان و جريان عظيم اطلاعات كه از بسترها و باند‌هاي عريض و طويل ارتباطات ديجيتالي و الكترونيكي به اقصي نقاط دنيا هدايت مي‌شود، تا چه حد توانسته شكاف‌‌هاي سنتي و موجود را در عرصة دانش، آموزش، تحقيقات، درآمد و... حذف يا محدود كند؟ در ادامه با نگاهي مقايسه‌اي و آماري به وضعيت فناوري كشور‌هاي توسعه‌يافته، كمتر توسعه‌يافته و توسعه‌نيافته و فرصت‌‌هاي برابر يا نابرابر كشورها را در اين حوزه، بررسي مي‌كنيم.
واژگان كليدي: اطلاعات، ارتباطات، عصر اطلاعات، شکاف دیجیتالی، ژئوپلیتیک.